'''Kościół filialny [[święty Idzi|św. Idziego]] w [[Inowłódz|Inowłodzu]]''', [[architektura romańska w Polsce|romański]] kościół gruntownie odrestaurowanyzrekonstruowany w latach 1936-4838 przez [[Adolf Szyszko-Bohusz|Adolfa Szyszko-Bohusza]]. Świątynię według nowożytnej płyty inskrypcyjnej wybudowano w [[1082]] roku z fundacji [[Władysław I Herman|Władysława Hermana]], jednak w rzeczywistości pochodzi ona prawdopodobnie z XII w. (najpóźniej z [[1138]] roku) i jest fundacją [[Bolesław III Krzywousty|Bolesława Krzywoustego]]. Równocześnie z kościołem powstał na tej samej górze klasztor Benedyktynek, który został w [[1241]] roku zburzony podczas najazdu [[Tatarzy|tatarskiego]]. Nosi on cechy typowe dla architektury obronnej. Po powstaniu kościoła pw. św. Michała w [[1520]] roku starsza świątynia straciła znaczenie i zaczęła podupadać. Pierwszą próbę odnowienia kościoła podjęto w [[1790]] roku, sprowadzając do niego z kapliczki w [[Giełzów (województwo łódzkie)|Giełzowie]] cudowny obraz [[Maria z Nazaretu|Matki Boskiej Bolesnej]]. W [[1793]] roku został ograbiony przez żołnierzy [[Prusy (państwo)|pruskich]], a następnie zamieniony na magazyn zbożowy. Na początku XX wieku świątynia była zniszczona, a jej dach pokryty był słomą. Prace restauracyjne rozpoczęto z inicjatywy cara [[Mikołaj II Romanow|Mikołaja II]]. Kolejne zniszczenia zostały spowodowane przez [[I wojna światowa|I wojnę światową]]. Pierwsze, nieukończone prace rekonstrukcyjne prowadzono w latach 1924-26. Ostateczny wygląd nadała mu restauracja prowadzona z inicjatywy prezydenta [[Ignacy Mościcki|Ignacego Mościckiego]], według projektu [[Wilhelm Henneberg|Wilhelma Henneberga]]. Wprowadzono wtedy wiele elementów obcych wcześniejszej architekturze kościoła – m.in. podwyższono o jedną kondygnację wieżę, a w nawie od strony zachodniej na miejscu otwartej arkady wybudowano emporę z tryforyjnymi przezroczami. Świątynię ponownie poświęcono [[1 listopada]] [[1938]] roku.
