Multiwibrator: Różnice pomiędzy wersjami

'''Multiwibrator''' - Układ elektroniczny, zrealizowany w oparciu o [[przekaźnik|przekaźniki elektromechaniczne]], [[lampa elektronowa|lampy]] (w tym [[lampa neonowa|neonówki]]), [[tranzystor]]y, [[dioda tunelowa|diody tunelowe]] bądź inne elementy przełączające, posiadający dwa lub więcej stanystanów równowagi trwałej bądź nietrwałej.

== Multiwibrator dwubiegunowydwustanowy bistabilny ==

Jest to multiwibrator o dwudwóch stanach stabilnych, tj. posiada dwa [[punkt pracy|punkty pracy]], w których równowaga układu jest trwała. Przejście z jednego stanu trwałego do drugiego następuje poprzez wprowadzenie impulsu z zewnątrz (w podanym przykładzie poprzez podanie krótkiego impulsu ujemnego na bazę tego tranzystora, który ma zostać wyłączony).

Załóżmy, że w danej chwili tranzystor Q1 przewodzi; wówczas na jego kolektorze napięcie jest bliskie 0, więc(równe poprzeznapięciu rezystornasycenia R3tranzystora <math>Uce_{sat}</math>). To napięcie najest baziepodawane Q2przez jestrezystor bliskieR3 zero,na tranzystorbazę tranzystora Q2, przez co jest zatkanyon niewysterowany, napięcie na jego kolektorze jest bliskie napięciu +V. Napięcie to, takpodane więcprzez napięcierezystor R4 na baziebazę Q1, jestpodtrzymuje dodatniejego istan tranzystornasycenia. przewodziMamy -więc stan jest stabilny układu.

Jeżeli teraz do bazy Q1 (wejście "Reset" na rysunku) doprowadzony zostanie impuls ujemny o amplitudzie i czasie trwania wystarczającym do zatkania tego tranzystora, wówczasto: przestaje płynąć prąd kolektora -> zmniejsza się znacznie spadek napięcia na rezystorze R1 -> rośnie napięcie na kolektorze tranzystora Q1 staje-> sięzaczyna bliskiepłynąć napięciuprąd zasilania,bazy coQ2 załącza-> tranzystorzaczyna płynąć prąd kolektora Q2, napięcie-> rośnie spadek napięcia na jegorezystorze R2 -> obniża się napięcie na kolektorze spadaQ2 do(tranzystor wartościwchodzi bliskiejw zero,stan nasycenia) -> niski poziom napięcia na kolektorze Q2 przez rezystor coR4 podtrzymuje stan zatkaniawyłączenia tranzystora Q1, nawet- układ jest pow zakończeniudrugim impulsustanie zewnętrznegostabilnym.

Stan, w którym oba wejścia '''multiwibratora bistabilnego''' są wysterowane nazywany jest [[stan zabroniony|stanem zabronionym]], jednak nie ze względu na to, że powoduje on uszkodzenie układu, ale ze względu na fakt, iż stan ten zaprzecza [[algebra Boole'a|równaniu logicznemu]] wyjść przerzutnika RS (Q₁=~Q₂), ponieważ wówczas po prostu na kolektorach '''obydwu''' tranzystorów pojawi się stan wysoki napięcia (w przybliżeniu napięcie dodatniezasilania V+).

Obwód ten był bardzo popularny przed pojawieniem się [[układ scalony|układów scalonych]] jako dzielnik częstotliwości, spotykany(podział bywaprzez np.2), używany był w niektórychanalogowych typachinstrumentach elektronicznych, np. [[organy Hammonda|organóworganach elektronowychelektronicznych]].

== Multiwibrator dwubiegunowydwustanowy monostabilny ==

W stanie równowagi trwałej tranzystor Q2 przewodzi a Q1 jest zatkany. Kondensator C1 jest naładowany do napięcia zasilania pomniejszonego o spadek napięcia na przewodzącym złączu baza-emiter tranzystora Q2 spolaryzowanego przez rezystor R2.

Jeżeli do bazy Q2 zostanie doprowadzony impuls ujemny, to tranzystor wyłączy się i na kolektorzejego Q2kolektorze pojawi się napięcie bliskie +V, które przez rezystor R4 wprowadzi tranzystor Q1 w stan przewodzenia. Napięcie na kolektorze Q1 spadnie do wartości bliskiej zero,. aPonieważ więckondensator jednocześnieC spadniebył napięcienaładowany to skok napięcia na baziekolektorze Q1 przeniesie się na bazę Q2 z przesunięciem w stronę wartości ujemnych o wartość napięcia na kondensatorze (wynika to z własności [[kondensator]]a - napięcie na jego okładkach nie może zmienić się w sposób gwałtowny). Kondensator C1 zaczyna ładować się poprzez rezystor R2; w momencie, gdy napięcie na bazie Q2 jest wystarczające do załączenia tego tranzystora, napięcie na kolektorze Q2 spada do wartości bliskiej 0, tranzystor Q1 zostaje odcięty, kondensator C rozładowuje się poprzez R4, stan przewodzenia Q2 jest utrzymywany przez rezystor R2 - układ powrócił do stanu stabilnego..

Klasycznym przykładem wykorzystania uniwibratora jest oświetlenie na klatce schodowej: krótkie naciśnięcie przycisku powoduje załączenie oprawzasilania lamp na czas znacznie dłuższy. Układ stosuje się również w celu wyeliminowania szumudrgań zestyków przełącznikaprzełączników (w momencie przełączania styki wyłącznika odbijają się kilkukrotnie od siebie nim zetkną się na stałe).

== Multiwibrator dwubiegunowydwustanowy astabilny ==