Rewolucja irlandzka: Różnice pomiędzy wersjami

|przyczyna =

|terytorium = [[Irlandia]]

 

|dowódca1 = Wolfe Tone, generał Humbert

|dowódca2 = Wiscount Castlereagh, generał Lake

'''Rewolucja irlandzka''' miała miejsce w roku [[1798]]. Był to wielomiesięczny konflikt niepodległościowy ludności irlandzkiej przeciwko brytyjskiemu panowaniu w Królestwie Irlandii.

 

 

Wyznająca w większości katolicyzm ludność [[Irlandia|Irlandii]] w wielu dziedzinach życia spychana była na margines na skutek wprowadzonego ustawodawstwa karnego (Penal Laws). Katolik w Irlandii nie posiadał prawa skargi na urzędy państwowe ani też prawa wstępowania do armii, nie mógł też głosować w wyborach, jak również posiadać jakiejkolwiek broni. Prawa te wymierzone były również w protestantów, którzy opowiadali się przeciwko Kościołowi Irlandzkiemu. Korzystając z przywilejów Anglicy starali się umocnić swoją władzę w całym kraju.

Społeczeństwo irlandzkie, przede wszystkim najbardziej wykształcone warstwy wyznawało [[Francja|francuskie]] idee agitacyjne bądź też skupiało uwagę na amerykańskiej wojnie niepodległościowej, dzięki czemu w kraju coraz częściej do głosu dochodzić zaczęły hasła liberalne. Francuskie poparcie dla [[Stany Zjednoczone|Amerykanów]] w wojnie niepodległościowej zmusiło Koronę brytyjską do wysłania na kontynent amerykański licznych kontygnentów wojskowych. Chcąc równocześnie zabezpieczyć swoje posiadłości w Irlandii przed atakiem z zewnątrz, w roku [[1778]] rząd brytyjski powołał obronę cywilną tzw. Irish Volunteers.

 

 

Do obrony cywilnej należeli zarówno protestanci jak i katolicy. Członkowie grupy otrzymali od Anglików broń, co było sprzeczne z ustawodawstwem karnym (Penal Law). Irish Volunteers szybko stało się ważnym czynnikiem politycznym w Irlandii, liczącym w roku [[1779]] około 100 000 członków. Organizacja stała się na tyle potężna, że wymogła na Koronie Brytyjskiej wprowadzenie wolnego handlu pomiędzy Irlandią a Anglią, a tym samym przywrócenie sprzedaży towarów irlandzkich.

 

 

 

Organizacja była zrzeszeniem Irlandczyków niezadowolonych z sytuacji w kraju i przesiąkniętych ideami rewolucji francuskiej. Organizacja ta została założona w roku [[1791]] w celu rozwiązania problemów zwykłych Irlandczyków, problemu równouprawnienia pomiędzy katolikami i protestantami a także poprawy stosunków pomiędzy pańśtwem irlandzkim a Koroną Brytyjską. Wraz z wybuchem wojny przeciwko Francji w roku [[1793]], Society of United Irishmen stało się organizacją zakazaną. Członkowie grupy zeszli wówczas do podziemia, organizując tajemne spotkania. Równocześnie doszło do sojuszu z grupą politycznych przeciwników, z którą ustalono za główny cel polityczną i religijną wolność kraju. W tym celu organizacja nawiązała kontakt z rządem francuskim. W następstwie doszło do wybuchu niewielkich powstań, zdławionych jednak szybko przez Anglików i pomagającą im lokalną milicję. Przywódcy United Irishem zdawali sobie sprawę z faktu, że sukces odnieść mogą jedynie z pomocą poważnej siły militarnej, w związku z czym usilnie prosili o wsparcie rząd francuski.

 

 

Napięta sytuacja w kraju sprawiła że, przywódca Society of United Irishmen [[Theobald Wolfe Tone]] powrócił ze swojego amerykańskiego azylu do Francji, gdzie prosił tamtejszy rząd o wsparcie w walce przeciwko Brytyjczykom. W odpowiedzi na to Francuzi wysłał do Irlandii liczące 15 000 żołnierzy siły pod dowództwem Lazare Hoche. Na skutek fatalnej pogody i licznych uszkodzeń okrętów, flota francuska zawróciła jednak do portu, nie osiągając terytorium irlandzkiego. Tym samym powstanie skazane zostało na niepowodzenie.

Liczebność sił francuskich biorących udział w akcji uświadomiła Anglikom powagę sytuacji w Irlandii, zmuszając rząd brytyjski do podjęcia radykalnych środków przeciwko tamtejszej ludności. Następstwem tej decyzji było powołanie prawa wojennego w kraju. Doszło też do ataków na katolików i ich protestanckich sprzymierzeńców. W celu zapewnienia sobie wpływów ludnosci katolickiej rząd brytyjski starał się przeciągnąć na swoją stronę episkopat irlandzki. Już w roku [[1793]] katolikom pod pewnymi ograniczeniami zezwolono na udział w wyborach a także zapisywanie się na Uniwersytet. W roku [[1796]] rząd brytyjski założył dla Kościoła Katolickiego w Irlandii Maynooth College w którym kształcić mogli się katolicy. Większość z nich wykształcenie uzyskała za granicą, przeważnie we Francji. Działania te sprawiły że episkopat zagroził ekskomuniką wszystkim popierajacym idee organizcji Society of United Irishmen.

 

 

Nacisk rządu brytyjskiego przynosił pierwsze rezultaty. Dzięki informatorom przebywającym w szeregach powstańczych, czy też w wyniku zdrady ze strony cywilów, kadra dówódcza powstańców została zdziesiątkowana. Doprowadziło to wkrótce do sporów ideologicznych wewnątrz samego ruchu. Powtarzające się aresztowania i wyroki śmierci osłabiły poważnie umiarkowane skrzydło Society of United Irishmen. Grupa ta odwlekała wybuch powstania do chwili otrzymania pomocy od Francuzów. Skrzydło militarne naciskało jednakze na szybkie działania, starając się wykorzystać niezadowolenie wśród ludności cywilnej i panującą w kraju biedę. Termin wybuchu rebelii zaplanowano w końcu na dzień [[23 maja]].

Dnia [[22 sierpnia]] 1798 r. 2000 żołnierzy francuskich wylądowało w County Mayo. Dzięki pomocy Francuzów około 5000 powstańców pokonało Brytyjczyków w [[bitwa pod Castlebar|bitwie pod Castlebar]]. Po zwycięstwie Irlandczycy proklamowali Republikę Connaught, która przetrwała do chwili całkowitego zwycięstwa Brytyjczykóww nad siłami powstańczymi i francuskimi w dniu [[8 września]].

 

 

 

Po upadku powstania poszczególni członkowie Society of United Irishmen zeszli do podziemia, kontynuując walkę z Brytyjczykami. Większość poddała się w roku [[1800]] po ogłoszeniu Aktu Unii, który w roku 1801 doprowadził do związku Królestwa Anglii i Irlandii, zwanego Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii.

 

 

 

*Bitwa pod Prosperous [[23 maja]] [[1798]]

*Bitwa pod Ballymore- Eustace [[24 maja]] [[1798]]

*Bitwa pod Kilcullen [[24 maja]] [[1798]]

*Bitwa pod Oulart Hill [[27 maja]] [[1798]]

*Bitwa pod Newtownmountkennedy [[1798]]

 

 

*Curtin Nancy: The United Irishmen, Oxford 1994, ISBN 0-19-820322-5

*McFarland Elaine: Ireland and Scotland in the age of Revolution, Edinburgh 1994, ISBN 0-7486-0539-8

*Ranelagh John: A short history of Ireland, Cambridge 1983, ISBN 0-521-24685-7

 

 

 

*[[I powstanie Desmondów]]