Vytautas Petkevičius: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
WP:SK, drobne redakcyjne, drobne merytoryczne, źródła/przypisy
Linia 1:
'''Vytautas Petkevičius''' (ur. [[28 maja]] [[1930]] w [[Kowno|Kownie]], zm. [[10 grudnia]] [[2008]] w [[Wilno|Wilnie]]) – litewski pisarz i działacz polityczny, poseł na [[Sejm litewski|Sejm Republiki Litewskiej]] ([[1992]]-[[1996|96]]1992–1996), autor publikacji będących rozrachunkiem z litewską klasa polityczną (''Statek głupców'', ''Durniszki'').
 
== Dzieciństwo i młodość ==
Urodził się w rodzinie robotniczej. Po ukończeniu szkoły podstawowej i gimnazjum w rodzinnym [[Kowno|Kownie]] przesniósł się do [[Wilno|Wilna]], gdzie podjął studia na [[Uniwersytet Wileński|Uniwersytecie]], które wkrótce przerwał poświęcając się działalności w [[Komsomoł|komunistycznym ruchu młodzieżowym]]. Od [[1952]] do [[1954]] studiował w Wyższej Szkole Komsomołu, po czym podjął studia z dziedziny historii na [[Uniwersytet Moskiewski|Uniwersytecie Łomonosowa]] w [[Moskwa|Moskwie]] – ukończył je zaocznie w [[1960]].
 
Urodził się w rodzinie robotniczej. Po ukończeniu szkoły podstawowej i gimnazjum w rodzinnym [[Kowno|Kownie]] przesniósł się do [[Wilno|Wilna]], gdzie podjął studia na [[Uniwersytet Wileński|Uniwersytecie]], które wkrótce przerwał poświęcając się działalności w [[Komsomoł|komunistycznym ruchu młodzieżowym]]. Od [[1952]] do [[1954]] studiował w Wyższej Szkole Komsomołu, po czym podjął studia z dziedziny historii na [[Uniwersytet Moskiewski|Uniwersytecie Łomonosowa]] w [[Moskwa|Moskwie]] – ukończył je zaocznie w [[1960]].
 
== Działalność partyjna ==
Od [[1945]] był aktywnym członkiem i działaczem Komsomołu ([[lit.]] VLKJS). Wziął udział w walkach z partyzantami litewskimi prowadzonych przez [[NKWD]] w latach [[1945]]-[[1953|53]]1945–1953. W [[1951]] otrzymał legitymację [[KPZR|Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego]]. Rok później zasiadł w Komitecie Centralnym Komsomołu, a od [[1956]] do [[1960]] pełnił funkcję II sekretarza Centralnego Komitetu Rejonowego KZPR w [[Radziwiliszki|Radziwiliszkach]].
 
Od [[1945]] był aktywnym członkiem i działaczem Komsomołu ([[lit.]] VLKJS). Wziął udział w walkach z partyzantami litewskimi prowadzonych przez [[NKWD]] w latach [[1945]]-[[1953|53]]. W [[1951]] otrzymał legitymację [[KPZR|Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego]]. Rok później zasiadł w Komitecie Centralnym Komsomołu, a od [[1956]] do [[1960]] pełnił funkcję II sekretarza Centralnego Komitetu Rejonowego KZPR w [[Radziwiliszki|Radziwiliszkach]].
 
Przez dzisięć lat pracował jako korespondent pisma ''Tiesa'' (litewskiego odpowiednika ''Prawdy'') w [[Szawle|Szawlach]].
 
== Twórczość literacka ==
Od [[1959]] pozostawał członkiem Związku Pisarzy [[Litewska SRR|Litewskiej SRR]]. W latach siedemdziesiątych zaskarbił sobie popularność publikując liczne książki dla dzieci, przede wszystkim ''Przygody wielkiego myśliwego Mikasa Pupkusa'' ([[lit.]] ''Didysis medžiotojas Mikas Pupkus'') oraz ''Kodėlčius''.
 
Pisał również powieści dla osób dorosłych, m.in. ''Ludzi przedmieść'' (''Priemiesčio žmonės'', [[1959]]), ''O chlebie, miłości i broni'' (''Apie duoną, meilę ir šautuvą'', [[1965]]), ''Krąg przyjaciół'' (''Grupė draugų'', [[1979]]). Na podstawie scenariusza napisanego przez niego wyreżyserowano filmy ''Taranas'' i ''Duona''. Jego publikacje tłumaczono na języki [[Język łotewski|łotewski]], [[Język estoński|estoński]], [[Język polski|polski]], [[Język czeski|czeski]], [[Język rosyjski|rosyjski]] i [[Język niemiecki|niemiecki]].
Od [[1959]] pozostawał członkiem Związku Pisarzy [[Litewska SRR|Litewskiej SRR]]. W latach siedemdziesiątych zaskarbił sobie popularność publikując liczne książki dla dzieci, przede wszystkim ''Przygody wielkiego myśliwego Mikasa Pupkusa'' ([[lit.]] ''Didysis medžiotojas Mikas Pupkus'') oraz ''Kodėlčius''.
 
Pisał również powieści dla osób dorosłych, m.in. ''Ludzi przedmieść'' (''Priemiesčio žmonės'', [[1959]]), ''O chlebie, miłości i broni'' (''Apie duoną, meilę ir šautuvą'', [[1965]]), ''Krąg przyjaciół'' (''Grupė draugų'', [[1979]]). Na podstawie scenariusza napisanego przez niego wyreżyserowano filmy ''Taranas'' i ''Duona''. Jego publikacje tłumaczono na języki [[Język łotewski|łotewski]], [[Język estoński|estoński]], [[Język polski|polski]], [[Język czeski|czeski]], [[Język rosyjski|rosyjski]] i [[Język niemiecki|niemiecki]].
 
== U progu niepodległości Litwy ==
Pod koniec lat osiemdziesiątych80. zaangażował się w działalność frakcji reformatorskiej w łonie [[Komunistyczna Partia Litwy|Komunistycznej Partii Litwy]]. Bliski stał mu się rodzący się w krajach bałtyckich ruch ekologiczny – jako członek ''Zielonych'' wziął aktywny udział w protestach przeciwko planom wydobycia ropy naftowej u brzegów [[Mierzeja Kurońska|Mierzei Kurońskiej]].
 
W [[1988]] znalazł się wśród założycieli ruchu [[Sajudis]] pozostając jednocześnie aktywnym działaczem KPL, a później członkiem [[Litewska Demokratyczna Partia Pracy|Litewskiej Demokratycznej Partii Pracy]]. Jesienią [[1992]] wybrano go z jej poparciem posłem na [[Sejm litewski|Sejm]] w okręgu nr 43 [[Pokrój (Litwa)|Pokrój]]-[[Janiszki]], którym pozostał przez cztery lata.
Pod koniec lat osiemdziesiątych zaangażował się w działalność frakcji reformatorskiej w łonie [[Komunistyczna Partia Litwy|Komunistycznej Partii Litwy]]. Bliski stał mu się rodzący się w krajach bałtyckich ruch ekologiczny – jako członek ''Zielonych'' wziął aktywny udział w protestach przeciwko planom wydobycia ropy naftowej u brzegów [[Mierzeja Kurońska|Mierzei Kurońskiej]].
 
W [[1988]] znalazł się wśród założycieli ruchu [[Sajudis]] pozostając jednocześnie aktywnym działaczem KPL, a później członkiem [[Litewska Demokratyczna Partia Pracy|Litewskiej Demokratycznej Partii Pracy]]. Jesienią [[1992]] wybrano go z jej poparciem posłem na [[Sejm litewski|Sejm]] w okręgu nr 43 [[Pokrój (Litwa)|Pokrój]]-[[Janiszki]], którym pozostał przez cztery lata.
 
== Działalność współczesna. Kontrowersje ==
Pod koniec lat dziewięćdziesiątych90. jego działania i wypowiedzi zaczęły budzić znacznepoważne kontrowersje. W [[2000]] przyłączył się do populistycznego ruchu ''O sprawiedliwą Litwę'', a na krótko przed śmiercią zaangażował się w kolejną inicjatywę polityczną ''Frontas''.
 
Z krytyką spotkała się jego książka ''Statek głupców - galeria postaci i przywódców politycznych'' ([[lit.]] ''Durnių laivas - politinių veidų ir šaržų galerija''), będąca rozrachunkiem z establishmentem Litwy. W publikacji oskarżył m.in. [[Vytautas Landsbergis|Vytautasa Landsbergisa]] o współpracę z radzieckimi służbami specjalnymi, za co ten pozwał go do sądu. Do śmierci Petkevičiusa sprawa nie została rozstrzygnięta. W publikacji "Prakeiktieji ir pateptieji" oskarżył polskie wojsko o zamordowanie <ref>[http://kurierwilenski.lt/2009/07/28/litewska-prokuratura-bada-polski-slad-w-sprawie-smierci-basanaviciusa/ Litewska prokuratura bada polski ślad w sprawie śmierci Basanavičiusa], Stanisław Tarasiewicz, "[[Kurier Wileński]]", 28 lipca 2009</ref>
Pod koniec lat dziewięćdziesiątych jego działania i wypowiedzi zaczęły budzić znaczne kontrowersje. W [[2000]] przyłączył się do populistycznego ruchu ''O sprawiedliwą Litwę'', a na krótko przed śmiercią zaangażował się w kolejną inicjatywę polityczną ''Frontas''.
 
W [[2008]] opublikował książkę ''Durniszki<ref>Gra słów: '''durnas''' znaczy po litewsku '''głupi''', '''Turniszki (Turniškės)''' to z kolei ekskluzywna dzielnica willowa znajdująca się na północno-wschodnich krańcach [[Wilno|Wilna]].</ref>'', będącą kontynuacją jego rozrachunku z litewską klasą polityczną.
Z krytyką spotkała się jego książka ''Statek głupców - galeria postaci i przywódców politycznych'' ([[lit.]] ''Durnių laivas - politinių veidų ir šaržų galerija''), będąca rozrachunkiem z establishmentem Litwy. W publikacji oskarżył m.in. [[Vytautas Landsbergis|Vytautasa Landsbergisa]] o współpracę z radzieckimi służbami specjalnymi, za co ten pozwał go do sądu. Do śmierci Petkevičiusa sprawa nie została rozstrzygnięta.
 
W [[2008]] opublikował książkę ''Durniszki<ref>Gra słów: '''durnas''' znaczy po litewsku '''głupi''', '''Turniszki (Turniškės)''' to z kolei ekskluzywna dzielnica willowa znajdująca się na północno-wschodnich krańcach [[Wilno|Wilna]].</ref>'', będącą kontynuacją jego rozrachunku z litewską klasą polityczną.
 
== Życie prywatne ==
 
Był żonaty z Raisą Petkevičienė, z którą mieli trójkę dzieci – Vytautasa, Petrasa i Ludmiłę.
 
Linia 38 ⟶ 32:
 
== Źródła ==
 
* [http://www3.lrs.lt/docs3/kad2/w5_lrs.seimo_narys-p_asm_id=64&p_int_tv_id=784&p_kalb_id=1&p_kade_id=2.htm Nota biograficzna na stronach Sejmu Republiki Litewskiej] {{lang|lt}}