Kosmos (powieść): Różnice pomiędzy wersjami

''Kosmos'', opatrzony później (jak inne jego dzieła) obszernym autokomentarzem pisarza i określany przez wielu badaczy jako arcydzieło Gombrowicza{{fakt}}, to powieść, której tematem staje się problem [[percepcja|percepcji]] świata, relacji między jednostką a [[rzeczywistość|rzeczywistością]] oraz [[świadomość|świadomością]]. Gombrowicz podejmuje w niej próbę analizy aktu poznawczego oraz uchwycenia mechanizmu odbierania lub kreacji świata przez [[intelekt]] i [[wyobraźnia|wyobraźnię]] jednostki (okrzyk narratora: "Dzika potęgo myśli wątłej!"). Kwestie te najlepiej ilustruje [[monolog]]fragment Witolda''Dziennika'' oz świadomościroku i percepcji1966:

''"Spośród nieskończoności zjawisk, które zdarzają się wokół mnie wyodrębniam jedno. Wybieram np. popielniczkę na stole (reszta pozostaje w cieniu). Jeśli percepcja tego typu tłumaczy się (np. zauważyłem popielniczkę, ponieważ chce strząsnąć do niej popiół z papierosa, którego właśnie palę), wszystko jest na swoim miejscu. Jeśli spostrzegłem tą popielniczkę przypadkiem i więcej do niej nie wracam, wtedy również wszystko jest w porządku. Jeśli jednak po zauważeniu zjawiska, bez żadnego specjalnego znaczenia wracam do niego, wtedy jest właśnie bieda. Dlaczego do niej wróciłeś, jeżeli jest bez znaczenia? Ach tak! A więc jednak coś dla ciebie znaczyła od momentu, w którym znów na nią spojrzałeś. Oto jak z powodu prostego faktu, że skoncentrowałeś się bez powodu o sekundę za długo na jakimś zjawisku, ta rzecz zaczyna wyróżniać się z całej reszty, wypełniać się sensem. Jest coś w świadomości, co ją przekształca w pułapkę zastawioną na nią samą."''{{fakt}}