Globalistyka: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m poprawa encji na znaki unikodu, WP:SK |
m drobne redakcyjne |
||
Linia 1:
'''Globalistyka''' (z [[
== Zakres zainteresowań globalistyki ==
Specjaliści różnie definiują przedmiot zainteresowania globalistyki:
* bada powiązania [[państwo narodowe|państw narodowych]] z [[korporacja ponadnarodowa|korporacjami ponadnarodowymi]], w kontekście świata, który staje się ekonomiczną całością (J.Sigurdson, N. Thirft);
* procesy [[integracja|integracyjne]] na świecie (
* społeczeństwa i kraje przez pryzmat systemu światowego (A. Bergesen);
* procesy [[globalizacja|globalizacyjne]] i kwestie z nimi powiązane (
* postęp naukowo-techniczny;
* niwelowanie [[zacofanie gospodarcze|zacofania gospodarczego]] [[
Zakres problemów, przed którymi obecnie stoi ludzkość, powoduje, że w ich rozwiązywaniu uczestniczą [[rząd|rządy]], [[organizacja międzynarodowa|organizacje międzynarodowe]] oraz [[ruch społeczno-polityczny|ruchy społeczno-polityczne]]. Wiele zagadnień dotyczy grupy państw lub regionów i staje się przedmiotem prac organizacji międzynarodowych. Interesuje się nimi światowa opinia publiczna. W ten sposób w zależności od wagi i rozmiaru, problemy lokalne przekształcają się w międzynarodowe problemy polityczne, stają problemami globalnymi. Ewolucja i złożoność problemów światowych powodują, iż często są one sumą wielu wzajemnie ze sobą powiązanych czynników, tak więc nie są to problemy wyłącznie polityczne, ekonomiczne czy społeczne.
Linia 19:
* analizy struktur i procesów światowych;
* międzynarodowy system państw.
Tematyka jest dość zróżnicowana, jednak wszystkie prace nad systemem światowym, muszą uwzględniać 2 założenia:
Linia 33 ⟶ 32:
Zainteresowanie problemami określanymi jako globalne pojawiło się już w [[XIX wiek|XIX stuleciu]]. W procesie rozwoju
globalistyki można wyróżnić 2 źródła jeśli chodzi o genezę problemów globalnych:
* '''Konieczność ratowania ludzkości.''' Utopiści, uważali, że na świecie brakuje właściwego ładu. Ich koncepcje choć oparte na wyobraźni, były chętnie akceptowane przez opinię publiczną. Do tego kierunku można zaliczyć: [[Thomas Malthus|Thomasa Malthusa]], [[Bertrand Russell|Bertranda Russella]], [[John von Neumann|Johna von Neumanna]] oraz [[Arthur C. Clarke|Arthura C. Clarke'a]]. Należy także wspomnieć o pracach [[Klub Rzymski|Klubu Rzymskiego]], organizacji zajmującej się badaniem nad rozwojem ludzkości (raporty Klubu Rzymskiego).
* '''Potrzeba zarządzania globalnego i tworzenia jedności świata w celu rozwiązywania jego problemów.''' Twórcy tej koncepcji wiążą nadzieje z międzynarodowymi organizacjami, których celem jest rozwiązywanie bądź regulowanie piętrzących się problemów. Istotne są tu kwestie pogodzenia rozbieżności interesów ponadnarodowych organizacji gospodarczych i interesów państw w sensie politycznym. Należy także wspomnieć o dwóch typach globalizacji tzw. "od góry" - decyzje są podejmowane przez organizacje ponadnarodowe i przekazywane państwom (np. [[Unia Europejska]]) oraz globalizację "od dołu" będącej wynikiem wspierania przez różne inicjatywy międzynarodowe czy ruchy społeczne nie będące jednak organizacjami ponadpaństwowymi. Jako początki globalizacji odgórnej można potraktować powołanie do życia 3 organizacji, pełniące funkcję głównych regulatorów stosunków gospodarczych na świecie: [[Bank Światowy]], [[Międzynarodowy Fundusz Walutowy]] oraz [[
Problemy określane mianem globalnych (światowych) charakteryzują się 3 podstawowymi cechami:
Linia 40 ⟶ 39:
* '''olbrzymia waga''' – problemy mają charakter zagrożeń krytycznych, powodują tak wiele reperkusji, że nieprzezwyciężone stawiają pod znakiem zapytania przyszłe losy i przetrwanie ludzkości;
* '''sposób rozwiązania''' – aby rozwiązać problemy jest potrzebna ścisła i szeroka współpraca wszystkich zainteresowanych stron, co z reguły wymaga angażowania i zjednoczenia wysiłków całej społeczności międzynarodowej.
Ze względu na różne definicje globalistyki, współcześnie wyróżnia się następujące grupy problemów globalnych:
Linia 48 ⟶ 46:
* człowiek i przyroda – [[zasoby]], [[aprowizacja]], [[środowisko naturalne]], [[polityka ekologiczna]].
Na początku [[lata 90. XX wieku|lat 90. XX wieku]] [[Klub Rzymski]] opublikował raport pod tytułem ''Pierwsza rewolucja globalna - jak przetrwać?''. Raport składa się z 2 części w pierwszej autorzy skrótowo opisują najważniejsze przemiany społeczne jakie zaszły na świecie( złe samopoczucie oraz frustracje ludzkości ) oraz powstałe w ich wyniku zagrożenia. Druga część raportu przedstawia działania jakie powinna przedsięwziąć globalna społeczność, aby je rozwiązać. Zdaniem autorów konieczne jest porozumienie się państw i elit władzy. Na podstawie innych badań zaprezentowano odmienne propozycje. Wielu autorów pokłada swe nadzieje na rozwiązanie problemów globalnych w instytucjach ponadpaństwowych, których wkład w zarządzanie światem jest nie mniejszy niż [[Organizacja Narodów Zjednoczonych|ONZ]]. Kluczową rolę zajęłyby tutaj instytucje zajmujące się światową polityką finansową ([[Bank Światowy]], [[Międzynarodowy Fundusz Walutowy]], [[Bank Rozrachunków Międzynarodowych]] itp.). Rynek finansowy w wyniku przemian z lat 1970-80 zglobalizował się bardziej niż inne sektory gospodarki. Wiele koncepcji globalizacyjnych twierdzi, że rząd światowy powinien zostać zbudowany w oparciu o instytucje finansowe a dopiero później organizacje polityczne{{fakt}}.
Obecnie za najważniejsze problemy światowe są uznawane: problem [[głód|głodu]] i [[nędza|nędzy]], wyczerpujące się [[surowce]], kwestia [[korporacja|korporacji]] transnarodowych, problemy [[energetyka|energetyczne]] oraz kwestia przebudowy systemu organizacji międzynarodowych.
Linia 55 ⟶ 52:
== Globalizacja świata ==
Globalizacja jest procesem występującym z różnym natężeniem. Na przyśpieszeniu tego procesu zaważyły 2 ważne wydarzenia
historyczne zakończenie [[II wojna światowa|II wojny światowej]] oraz upadek systemu komunistycznego. Świat nie jest teraz podzielony już żadnymi ideologiami. Obecnie rozwój tego procesu można rozpatrywać w kategoriach narodowych, regionalnych i globalnych. Zachodzące dziś transformacje o charakterze globalnym są bardzo dynamiczne jak i również chaotyczne. Są one fazą przemian: polityki, stosunków politycznych, teorii ekonomii, gospodarki, kultury filozofii i nauki. Stopień globalizacji można ocenić podstawie kilku czynników, ich dobór zależy od względów merytorycznych więc mogą to być mierniki wskazujące na aktywność państwa w tym procesie czyli: przynależność do organizacji międzynarodowych ([[Międzynarodowy Fundusz Walutowy|IMF]], [[Bank Światowy|IBRD]], [[Światowa Organizacja Handlu|WTO]]), poziom rozwoju społecznego gwarantujący korzystanie z innowacji i zdobyczy globalizacji oraz uniformizacja wartości kulturowych. Na podstawie tych czynników można stwierdzić, że największe zainteresowanie globalizacją występuje w krajach [[Europa|Europy]], [[Stany Zjednoczone|USA]], [[Kanada|Kanadzie]], [[Rosja|Rosji]] i [[Australia|Australii]]. Najmniejsze zaś w regionie [[Afryka|Afryki]] i [[Bliski Wschód|Bliskiego Wschodu]].
== Bibliografia ==
|