Skala durowa: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
dr i merytoryczne
Linia 61:
 
=== Określanie tonacji durowych ===
Odmianę tonacji (durową lub [[moll|molową]]) określa się analizując przebieg utworu.
W określeniu [[tonacja|tonacji]] durowych z zapisu nutowego, w jakiej napisany został utwór należy pamiętać o tym, że:
* gdy nie ma żadnych znaków przykluczowych, to jest to C-dur
* w przypadku gam krzyżykowych - ostatni (najbardziej oddalony) krzyżyk leżący przy kluczu określa 7 stopień gamy (np. w przypadku gamy z 4 krzyżykami: fis, cis, gis, dis, jest to gama E-dur)
* w przypadku gam bemolowych - przedostatni bemol leżący przy kluczu określa 1 stopień gamy (np. w przypadku gamy z 2 bemolami: b, es, jest to gama B-dur); jeśli przy kluczu występuje jeden bemol (b), to jest to gama F-dur
* jeśli przy kluczy występuje jeden bemol (b), to jest to gama F-dur
W przypadku, gdy przy kluczu znajdują się wszystkie możliwe znaki przykluczowe, należy sprawdzić, czy utwór nie jest napisany w jakiejś tonacji zawierającej podwójne znaki chromatyczne.
 
Odmianę tonacji określa się analizując przebieg utworu.
 
=== Budowanie gam durowych ===
Linia 88 ⟶ 86:
* krzyżyki do gamy dodaje się w stałej, następującej kolejności: fis, cis, gis, dis, ais, eis, his i w takiej też zapisuje się na pięciolinii
* ostatni dodany krzyżyk wskazuje na 7 stopień gamy
* krzyżyki znajdujące się przy kluczu są notowane w ustalonej kolejności i na ustalonych miejscach na pięciolinii. '''Nie wolno zmieniać ich ulożeniaułożenia oraz kolejności!''' Można jedynie pominąć zbędne, dla danej gamy, krzyżyki.
[[Plik:C sharp major key signature.png|thumb|Prawidłowy układ kompletu krzyżyków przy kluczach.]]
 
Aby zbudować daną gamę, należy ustalić jakim dźwiękiem będzie 7 stopień, a następnie przy kluczu umieścić tyle krzyżyków, aby ostanimostatnim był ten, który określa 7 stopień gamy.
 
'''Przykład 1:''' Zbudować gamę E-dur:
Linia 101 ⟶ 99:
# Przy kluczu należy napisać krzyżyki dla dźwięków fis, cis, gis, dis, ais, eis oraz his
 
Jeżeli 7 stopień gamy to dźwięk podwójnie podwyższony, wówczas przy kluczu stawia się wszystkie krzyżyki podwójne w wymienionej wcześniej kolejności. Przygodnym znakiem [[podwójny krzyżyk|podwójnego krzyżyka]] należy podwyższyć następujące dźwięki: fis, cis, gis, dis, ais, eis, his aż do uzyskania 7 stopnia gamy.
 
'''Przykład 3:''' Zbudować gamę Ais-dur:
# 7 stopniem gamy Ais-dur jest dźwięk gisis
# Przy kluczu stawia się wszystkie krzyżyki (fis, cis, gis, dis, ais, eis, his), a przygodnym znakiem podwójnego krzyżyka podwyższamy: fisf, cisc oraz gisg (uzyskujemy w ten sposób 7 stopień - gisis)
# Z reguły gamgamy z podwójnymi krzyżykami stosuje się bardzo rzadko. Ais to enharmonicznie b i dlatego w praktyce gamę B-dur stosuje się w praktyce zamiast gamy Ais-dur, ze względu na prostszy zapis nutowy (zamiast 10 krzyżyków wsytępująwystępują tylko 2 bemole).
 
'''Uwaga!''' Niemożliwe jest zapisanie gam Eisis-dur oraz Hisis-dur ze względu na konieczność potrójnego podwyższania dźwięków.
Linia 114 ⟶ 112:
* bemole do gamy dodaje się w stałej, następującej kolejności: b, es, as, des, ges, ces, fes i w takiej też zapisuje się na pięciolinii
* przedostatni dodany bemol wskazuje na 1 stopień gamy
* bemole znajdujące się przy kluczu są notowane w ustalonej kolejności i na ustalonych miejscach na pięciolinii. '''Nie wolno zmieniać ich ulożeniaułożenia oraz kolejności!''' Można jedynie pominąć zbędne, dla danej gamy, bemole.
[[Plik:A flat minor key signature.png|thumb|Prawidłowy układ kompletu bemoli przy kluczach.]]
 
Aby zbudować daną gamę bemolową, należy umieścić przy kluczu tyle bemoli, aby przedostanimprzedostatnim z umieszczonych był ten, który określa 1 stopień gamy.
 
'''Przykład 4:''' Zbudować gamę As-dur:
# Przy kluczu należy napisać krzyżyki dla dźwięków b, es, as (1 stopień gamy) oraz des.
 
Jeżeli 1 stopień gamy to fes lub dźwięk podwójnie obiżonyobniżony, wówczas przy kluczu stawia się wszystkie bemole w wymienionej wcześniej kolejności. Przygodnym znakiemZnakiem [[podwójny bemol|podwójnego bemola]] należy obniżać dźwięki w kolejności: b, es, as, des, ges, ces, fes tak, aby obniżyć dźwięk następujący po 1 stopniu gamy w wymienionym ciągu. W przypadku gamy Fes-dur obniżamy tylko dźwięk b (czyli otrzymujemy heses, nazywany też bebe).
 
'''Przykład 5:''' Zbudować gamę Eses-dur:
# Przy kluczu stawia się wszystkie bemole (b, es, as, des, ges, ces, fes), a przygodnym znakiem podwójnego bemola obniżamy: b, es (uzyskujemy w ten sposób 1 stopień - eses) oraz następny ''as''.
# Z reguły gam z podwójnymi bemolami stosuje się bardzo rzadko. Eses to enharmonicznie d i dlatego gamę D-dur stosuje się w praktyce zamiast gamy Eses-dur, ze względu na prostszy zapis nutowy (zamiast 10 bemoli wsytępująwystępują tylko 2 krzyżyki).
 
'''Uwaga!''' Niemożliwe jest zapisanie gam Ceses-dur oraz Feses-dur ze względu na konieczność potrójnego obniżania dźwięków.