Wikipedia

François Henri de Montmorency-Bouteville: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
LaaknorBot (dyskusja | edycje)
100 453 edycje
ToBot (dyskusja | edycje)
186 891 edycji
m Wspomagane przez robota ujednoznacznienie: Flandria - Zmieniono link(i) Flandria (region); zmiany kosmetyczne
Linia 1:
[[ImagePlik:Marshal luxembourg.jpg|thumb|200px|right|Marszałek de Luxembourg]]
'''François Henri de Montmorency-Bouteville, duc de Piney''', znany jako marszałek '''de Luxembourg''', a w Polsce potocznie zwany '''marszałkiem Luksemburskim''' ([[8 stycznia]] [[1628]] - [[4 stycznia]] [[1695]]), wybitny wódz [[Francja|francuski]], [[marszałkowie Francji|marszałek Francji]], przyjaciel i następca [[Ludwik II Burbon|Wiekiego Kondeusza]].
 
== Początki ==
François Henri de Montmorency-Bouteville urodził się w [[Paryż|Paryżu]]u. Jego ojciec, comte François de Montmorency-Bouteville ([[1600]]-[[1627]]), został stracony sześć miesięcy przed urodzinami Luxembourga za zabicie w pojedynku markiza de Beuvron. Wychowaniem i edukacją przyszłego marszałka Francji zajęła się jego ciotka Charlotte-Marguerite de Montmorency, księżna Condé (Luxembourg wychowywał się razem z synem swej ciotki, czyli bratem ciotecznym, [[Ludwik II Burbon|księciem d'Enghien]]). Odznaczył się w [[bitwa pod Lens|bitwie pod Lens]] i w [[1648]] został marszałkiem polnym. Luxembourg połączył swe losy z losami swego brata ciotecznego, dzieląc z nim sukcesy i porażki w ciężkich czasach [[Fronda (bunt)|Frondy]]. Będąc na wygnaniu w latach [[1650]]-59 służył w wojsku hiszpańskim. Po uzyskaniu przebaczenia mógł w [[1659]] powrócić do Francji. W [[1661]] [[Ludwik II Burbon|Kondeusz]], mocno związany z księżną de Châtillon, siostrą Montmorency'ego, doprowadził do mariażu swego stronnika i kuzyna z największą dziedziczką we Francji, Madeleine de Luxemburg-Piney, księżną de Tingry dziedziczką księstwa Luxemburg, i tak przyszły wielki wódz stał się księciem de Luxembourg i parem Francji.
 
== Luxembourg jako wódz ==
=== Wojna dewolucyjna oraz Wojna Francji z Koalicją ===
Na początku [[Wojna dewolucyjna|Wojny dewolucyjnej]] ([[1667]]-68), [[Ludwik II Burbon|Kondeusz]], a zatem także i Luxemburg, nie mieli komendy, natomiast w trakcie drugiej kampanii służył pod dowództwem Kondeusza uczestnicząc w podboju [[Franche-Comté]]. Podczas krótkiego okresu pokoju, który potem nastąpił, Luxembourg zadbał o przychylność markiza [[Franciszek Michał le Tellier, markiz de Louvois|Louvois]] w następstwie czego na początku [[Wojna Francji z koalicją hiszpańsko-austriacko-lotaryńską|wojny Francji z Koalicją]] w [[1672]] został głównodowodzącym armii mającej dokonać inwazji na Holandię. Pobił [[Wilhelm III Orański|księcia Orańskiego]] pod [[Bitwa pod Woerden|Woerden]] i spustoszył [[Holandia|Holandię]], w [[1673]] dokonał słynnego odwrotu spod [[Utrecht|Utrechtu]]u do [[Maastricht]] mając przy sobie tylko 20 000 żołnierzy przeciwko 70 000, a wyczyn ten umieścił go w rzędzie najwybitniejszych wodzów.
 
W [[1674]] dowodził prawym skrzydłem w [[bitwa pod Seneffe|bitwie pod Seneffe]], następnie został kapitanem ''gardes du corps'', a w [[1675]] [[marszałkowie Francji|Marszałkiem Francji]]. W [[1676]] stał na czele armii Renu, ale nie odniósł większych sukcesów. W [[1677]] szturmował [[Valenciennes]], a w [[1678]] pobił [[Wilhelm III Orański|Księcia Orańskiego]] w bitwie pod [[Bitwa pod Saint-Denis|St. Denis]] (znanej także jako bitwa pod Mons) już po podpisaniu [[Traktat w Nijmegen|pokoju w Nijmegen]]. W [[1680]] popadł w konflikt z Louvois, w wyniku czego spędził kilka miesięcy w [[Bastylia|Bastylii]].
 
=== Wojna palatynacka ===
Gdy wybuchła kolejna wojna, [[Ludwik XIV|król]] oraz [[Franciszek Michał le Tellier, markiz de Louvois|Louvois]] doszli do wniosku, że Luxemburg był jedynym wodzem, który potrafi sobie poradzić z [[Wilhelm III Orański|księciem Orańskim]], i otrzymał dowództwo nad armią we [[Flandria (region)|Flandrii]]. [[1 lipca]] [[1690]] odniósł wielkie zwycięstwo nad Księciem [[Jerzy Fryderyk|Waldeckiem]] w bitwie pod [[Bitwa pod Fleurus (1690)|Fleurus]]. W następnym roku dowodził armią w zwycięskiej bitwie pod [[bitwa pod Leuze|Leuze]] [[18 sierpnia]] [[1691]].
 
W następnej kampanii dowodził [[oblężenie Namur|oblężeniem twierdzy Namur]] oraz pobił [[Wilhelm III Orański|Wilhelma Orańskiego]] w bitwie pod [[bitwa pod Steenkerke|Steenkerke]] w [[1692]]; a [[29 czerwca]] [[1693]] odniósł wielkie zwycięstwo pod [[Bitwa pod Neerwinden (1693)|Neerwinden]], po której został nazwany ''le tapissier de Nôtre Dame'' z powodu wielkiej liczby zdobytych sztandarów, które wysłał do słynnej katedry. W Paryżu wszyscy oprócz króla (który jako stronnika i krewnego Kondeusza przyjął Luxembourga ozięble), witali go z entuzjazmem.
W kampanii [[1694]], Luxemburg zdziałał we Flandrii niewiele, oprócz przeprowadzenia słynnego marszu w obliczu nieprzyjaciela z [[Vignamont]] do [[Tournay]].
 
== Śmierć ==
Wraz z powrotem do [[Versailles]] zimą poczuł się źle, i umarł. W jego ostatnich chwilach towarzyszył mu słynny [[jezuita]] ksiądz Bourdaloue, który powiedział o jego śmierci, "nie żyłem jego życiem, ale życzyłbym sobie umrzeć jego śmiercią." Luxembourg był największym uczniem [[Kondeusz Wielki|Kondeusza]]. Chociaż równie opieszały jak Kondeusz w prowadzeniu kampanii, w czasie bitwy robił wrażenie człowieka natchnionego i pełnego szczęścia, przeciwko któremu nie mógł się oprzeć zapał Wilhelma Orańskiego ani nieugiętość holenderskich i angielskich żołnierzy. Jego śmierć oraz blamaż [[Nicolas Catinat|Catinata]] zamknęły drugi okres wojennej historii panowania [[Ludwik XIV|Ludwika XIV]], a Catinat i Luxemburg, chociaż nie tak znakomici jak Kondeusz czy [[Henri de Turenne|Turenne]], zdecydowanie przewyższali takich wodzów jak [[Camille d'Hostun, duc de Tallard|Tallard]] i [[Nicolas de Neufville de Villeroy|Villeroi]]. Wyróżniał się ciętym dowcipem. Jedna z jego replik odnosiła się do jego ułomności. Gdy Wilhelm Orański powiedział o nim: "Nigdy nie mogłem pobić tego przeklętego garbu". Luxembourg odpowiedział: "Skąd on wie, że ja mam garb? Nigdy nie widział moich pleców". Osierocił czterech synów, a najmłodszy z nich Marechal de Montmorency został Marszałkiem Francji.
 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/François_Henri_de_Montmorency-Bouteville”