Dobrudża: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m robot dodaje: id:Dobrogea |
+ |
||
Linia 3:
[[File:Dobethn1903.png|thumb|Dobrudża na początku XX wieku]]
'''Dobrudża''' ([[język rumuński|rum.]] ''Dobrogea'', [[język bułgarski|bułg.]] ''Добруджа'') – [[kraina historyczna]] między [[Morze Czarne|Morzem Czarnym]]
==== Geografia ====
Wschodnią granicę Dobrudży tworzy wybrzeże [[Morze Czarne|Morza Czarnego]]. Granicę wschodnią i północną tworzy odcinek dolnego [[Dunaj]]u - w przybliżeniu od miasta [[Tutrakan]] do ujścia. Do Dobrudży zalicza się również [[Delta Dunaju|Deltę Dunaju]]. Na południu granica jest mało wyraźna - Wyżyna Dobrudży łączy się tu z płaskowyżem [[Łudogorie]]. W przybliżeniu biegnie linią [[Tutrakan]] - [[Warna]].
W obrębie Dobrudży wyraźnie wyróżnia się region [[Delta Dunaju|delty Dunaju]], która stanowi bagnistą równinę pocięta niezliczonymi kanałami, zbudowaną - i wciąz budowaną przez Dunaj - z osadów rzecznych. Południowo-zachodnią granicę delty Dunaju stanowi ramię [[Święty Jerzy]].
Pozostałą część Dobrudży zajmuje [[Wyżyna Dobrudży]] - wysoko położony region o zróżnicowanej powierzchni. Wyższa jest część północna, w skład której wchodzą pasma wzgórz. Wśród nich najwyższe są wzgórza [[Pricopan]] ([[Măcin]]) z kulminacją [[Ţuţuiatul]] (467 m n.p.m.), leżące w łuku Dunaju. Wzgórza te, mimo niewielkiej wysokości bezwzględnej, robią wrażenie gór, ponieważ dominują nad leżącą niemal na poziomie morza doliną Dunaju. Między nimi a wzniesieniami [[Wyżyna Besarabska|Wyżyny Besarabskiej]] Dunaj tworzy swój ostatni przełom. Pozostałe pasma wzgórz to [[Nicoliţel]] i [[Wzgórza Tulczańskie]]. Na południe od wzgórz leżą wyżyny [[Wyżyna Babadag|Babadag]] i [[Wyżyna Casimcea|Casimcea]], sięgające 401 m n.p.m. Dalej na południe Dobrudżę dzieli w poprzek obniżenie rzeczki [[Caraş]], za którym leżą wyżyny [[Wyżyna Medgidia|Medgidia]], [[Wyżyna Negru Vodă|Negru Vodă]], [[Wyżyna Oltina|Oltina]] i [[Wyżyna Istria|Istria]]. Wyżyna Dobrudży ciągnie się dalej aż do wzgórz Łudogoria, którego północny skraj również leży w granicach Dobrudży.
Wyżyna Dobrudży jest zbudowana z trzeciorzędowych wapieni i pokryta lessem, jedynie pasma wzgórz są zbudowane z granitu i kwarcytów. Wchłaniające wodę wapienne podłoże w połączeniu z warunkami klimatycznymi powoduje ubóstwo wód powierzchniowych. Rzeki Dobrudży są krótkie i z reguły okresowe. Niedostatek wody i ciepły klimat zaowocował [[step]]owym charakterem regionu - udział lasów jest bardzo mały, najmniejszy w Rumunii. Z powodu suszy słabo rozwinięte jest również rolnictwo, tym niemniej uprawia się tu kukurydzę i winorośl.
Wybrzeże Dobrudży na odcinku delty Dunaju i na południe od niej ma charakter [[laguna|lagunowy]]; znajdują się tu największe jeziora Rumunii. Natomiast odcinek wybrzeża na południe od Konstancy stanowi stromy wapienny [[klif]].
Klimat Dobrudży jest umiarkowany kontynentalny. Jest to najsuchszy spośród regionów Rumunii i Bułgarii - roczne opady nie przekraczają 450 mm. Zimy sa bardzo łagodne, lata gorące.
Główne miasta Dobrudży to [[Konstanca]] w Rumunii i [[Dobricz]] w Bułgarii. Wzdłuż wybrzeża Morza Czarnego rozsiane są liczne kąpieliska.
==== Historia ==== ▼
▲=== Historia ===
Już w [[IV wiek p.n.e.|IV w. p.n.e.]] teren ten nazywany był przez Greków [[Scytia Mniejsza|Scytią Mniejszą]]. W roku [[46]] n.e. terytorium Dobrudży zostało wcielone do [[Starożytny Rzym|rzymskiej]] prowincji [[Mezja]], od [[IV wiek]]u należało do [[Cesarstwo bizantyjskie|Bizancjum]], a w końcu [[VII wiek]]u zostało włączone do Bułgarii. W [[XI wiek|XI]]–[[XII wiek|XII w.]] powróciło ono do Bizancjum, a następnie ponownie do Bułgarii. Od końca [[XIV wiek]]u Dobrudża znajdowała się pod władzą [[Turcja|Turcji]], a w roku [[1878]] podzielono ją na mocy traktatu berlińskiego pomiędzy Bułgarię i Rumunię; W roku [[1913]] została włączona w całości do Rumunii i została jej oficjalnie przyznana w roku [[1919]], [[Traktat pokojowy z Bułgarią 1919|traktatem w Neuilly-sur-Seine]].
| |||