|
[[Plik:Masscolony.png||thumb|right|300px|Prowincja Zatoki Massachusetts]]
'''Prowincja Massachusetts Bay''' – [[trzynaście kolonii|prowincja brytyjska]] w [[Ameryka Północna|Ameryce Północnej]] utworzona [[7 października]] [[1691]] rokur. przez króla [[Wilhelm III Orański|Wilhelma III]] i królową [[Maria II Stuart|Marię II Stuart]]. Statut nabrał mocy prawnej [[14 maja]] [[1692]]. W skład prowincji weszły: Koloniakolonia Massachusetts Bay, Koloniakolonia Plymouth, wyspy Martha's Vineyard i [[Nantucket]], terytorium dzisiejszej [[Nowa Szkocja|Nowej Szkocji]], dzisiejszego stanu [[Maine]]. Jednocześnie statut uniezależniał od Prowincjiprowincji Massachusetts Bay [[Prowincja New Hampshire|prowincję New Hampshire]].
== Początki osadnictwa ==
=== Kompania Zatoki Massachusetts ===
Początki Massachusetts wiążą się z przyznaniem terenów w okolicach dzisiejszego [[GlucesterGloucester]] Kompanii z [[Dorchester (Massachusetts)|Dorchester]] - 119 [[Purytanizm|purytańskichpurytańskim]] kupcom, ziemianom i klerykom z zachodnich [[hrabstwo|hrabstw]] [[Anglia|Anglii]]. Planowali oni założenie osady rybackiej oraz pracę misyjną z [[Indianie|Indianami]]. Efektem ich starań było założenie osady w miejscu, w którym dziś mieści się miasto [[Salem (Massachusetts)|Salem]]<ref name="roz">{{cytuj książkę |nazwisko= Rozbicki |imię= Michał J. |tytuł= Narodziny narodu. Historia Stanów Zjednoczonych do 1861 roku |rok= 1991 |wydawca= Oficyna Wydawnicza Interim |miejsce= Warszawa |strony= 127–139}}</ref><ref name="tim">{{cytuj książkę | nazwisko = Grzybowski | imię = Stanisław | autor link = Stanisław Grzybowski | tytuł = Tomahawki i muszkiety. Z dziejów Ameryki Północnej XV–XVIII w. | rok = 1965 | wydawca = Wiedza Powszechna | miejsce = Warszawa | strony = 89–103}}</ref>.
Kompania z [[Dorchester (Massachusetts)|Dorchester]] w [[1628]] została zastąpiona przez Kompanię [[Zatoka Massachusetts|Zatoki Massachusetts]], która działała zgodnie z przywilejami nadanymi przez Koronę Brytyjską, a nie przez Radę Nowej Anglii. W tym czasie w [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]] środowiska purytanów spotykały się z represjami ze strony [[anglikanizm|kościoła anglikańskiego]] pod przywództwem [[William Laud|biskupa Lauda]]<ref name="tim" /><ref name="roz" />. Koncepcja utworzenia zamorskich wspólnot purytańskich stawała się coraz bardziej powszechna. W Ameryce widziano nadzieję na swobodę funkcjonowania i pełną niezależność od kościoła anglikańskiego i sądów kościelnych.
W [[1629]] wokół gubernatora Kompanii Zatoki Massachusetts, [[John Winthrop|Johna Winthropa]] purytanina z [[hrabstwo Sufolk|hrabstwa Sufolk]], zorganizowała się grupa gotowych do podróży kolonistów. Było ich około 1000 i wyruszyli oni do Ameryki w [[1630]] rokur. Emigracja wspólnot purytańskich trwała przez kolejne 12 lat. W kolonii osiedliło się w tym czasie ponad 10 tysięcytys. Brytyjczyków. Osiedlali się głównie wokół [[Boston]]u, miasta, które powstało w miejscu indiańskiej wioski Shawmut. Emigrowały całe rodziny, a nierzadko duże grupy z tych samych osad i parafii;. byłoByło wśród nich wielu duchownych purytańskich. W większości nowo przybyli byli niezależni finansowo i sami płacili za swoją podróż<ref name="roz" />.
=== Kolonia ===
Siedziba Kompanii mieściła się w Bostonie, co pozwoliło na jednolite zarządzanie kolonią i kompanią. Wszystkie te cechy dość szybko ukształtowały w miarę homogeniczną, jednolitą społeczność, w której kwitły purytańskie zasady życia. Umieszczenie siedziby Kompanii w Bostonie miałmiało również wpływ na większą samodzielność kolonii.
Purytanie zorganizowali się w licznych wioskach w Massachusetts, budowali domy położone blisko siebie i stanowili korporacyjne społeczeństwo rolnicze, w którym abyotrzymanie otrzymać przydziałprzydziału ziemi należałobyło byćuzależnione członkiemod społecznościczłonkostwa w nim. Jednocześnie, społeczności te posiadały ziemie, tzw. ''commons'', które służyły całej osadzie, głównie jako pastwiska. PoczątkowoW początkowym okresie osady purytańskie były dość hermetyczne i niechętnie przyjmowały nowych członków<ref name="roz" />.
Społeczność purytańska ustanowiła zgromadzenie ustawodawcze, w którym gubernator i 18 asystentów pełniło funkcję izby wyższej. Prawo wyborcze dane było jedynie mężczyznom, członkom Kościoła. Powodowało to dość szybkie ukształtowanie się elit politycznych. Poszczególne miasta, wioski i osady Massachusetts posiadały organa władzy lokalnej, jakim były zgromadzenia, które jako władzę wykonawczą wybierały tzw. ''selectmen''. Wkrótce selectmani zaczęli odgrywać większą rolę niż zgromadzenia, które zwoływano coraz rzadziej. Z grupy selectmanów wywodzili się także delegaci do zgromadzenia kolonialnego.
W [[1630]] rokur. Rada Kompanii dopuściła do wyborów władz oraz przedstawicieli wszystkich wolnych kolonistów. Jednak już rok później ograniczono prawo wyborcze tylko do członków Kościoła<ref name="roz" />.
Już w [[1636]] rokur. założono [[Harvard University|pierwszy uniwersytet w koloniach brytyjskich w Ameryce]], nazwany na cześć pastora [[John Harvard|Johna Harvarda]], który zapisał uczelni swoją bibliotekę.
W [[1641]] rokur. delegaci wymogli na zgromadzeniu ustawodawczym (mimo niechęci gubernatora) przyjęcie kodeksu swobód opracowanego przez [[Nathaniel Ward|Nathaniela Warda]]. Znalazły się w niej między innymi takie zasady, jak: zakaz tworzenia monopoli, prawo do procesu sądowego, prawo do ławy przysięgłych, zakaz praktyk i regulacji prawnych sprzecznych z Biblią.
W drugiej połowie [[XVII wiek]]u, po restauracji monarchii Stuartów w Wielkiej Brytanii, konflikt z metropolią stał się faktem. Domagano się od kolonistów równego prawa wyborczego dla wszystkich i nieograniczania go tylko do członków [[Kongregacjonalizm|Kościoła kongregacjonistów]]. Król chciał także, byaby przestrzegano rozszerzonych [[Akty Nawigacyjne|Aktów Nawigacyjnych]] (uchwalone jeszcze przez republikański Parlament), równego traktowania anglikanów i [[kwakrzy|kwakrów]]. W [[1684]] roku,r. król [[Karol II Stuart|Karol II]] anulował przywilej Massachusetts, a jego następca, katolik [[Jakub II Stuart]], który objął tron w [[1685]], deklarował wolność wyznania dla wszystkich swoich poddanych, co było odczytywane jako uprzywilejowanie [[Katolicyzm|katolików]] zwanych papistami. Król rościł sobie także prawo do mianowania gubernatora i mianował na to stanowisko [[Edmund Andros|Edmunda Androsa]]. Został on gubernatorem Dominium Nowej Anglii (w skład tego terytorium wchodziły kolonie: Massachusetts i Plymouth, Connecticut, [[Prowincja New Hampshire|New Hampshire]], Rhode Island, [[Prowincja New Jersey|New Jersey]], Maine i [[Prowincja Nowy Jork|New York]]). Działające od [[1630]] rokur. zgromadzenie przedstawicielskie w Bostonie zostało zniesione, zakazano także zgromadzeń miejskich. Purytańska społeczność była oburzona na działalność Androsa, zwłaszcza za zamianę jednego z budynków kościoła purytańskiego na anglikański.
== Prowincja ==
=== Statut prowincji ===
Gdy w [[1689]] rokur. król Jakub abdykował i tron objął [[Wilhelm III Orański|Wilhelm Orański]], w Bostonie wybuchło powstanie zbrojne<ref name="tim" />. Uwięziono gubernatora Androsa i jego urzędników, a od metropolii zażądano przywrócenia przywileju z 1629 rokur. Dwa lata później, [[7 października]] [[1691]] rokur., wraz ze statutem powołującym do życia Prowincjęprowincję Massachusetts Bay, przywrócono zgromadzenie i wybory przedstawicieli, gubernator pozostał jednak funkcją mianowaną przez Koronę Brytyjską. Jednocześnie zniesiono kryterium kościelne w prawie wyborczym, zastępując je majątkowym,. byłoByło to punktem zwrotnym w rozwoju społeczności kolonistów, gdyż całkowicie znosiło uprzywilejowanie purytanów<ref name="roz" />.
=== Amerykańska rewolucja ===
| 