|
|wydano =
}}
'''Krzyż Zasługi Wojskowego orderu Świętego Jerzego''' (ros.''Знак Отличия Военного ордена святого Георгия''), od 1913 '''Krzyż św. Jerzego''' (ros. ''Георгиевский крест'') - [[Rosja|rosyjskie]] [[odznaczenie]] wojskowe ustanowione w [[1807]] dla szeregowych żołnierzy i podoficerów armii rosyjskiej za męstwo i odwagę w trakcie bezpośredniej walki z nieprzyjacielem. Został zniesiony w [[1917]].
Wśród żołnierzy nazywany był: [[Order św. Jerzego|Orderem Świętego Jerzego]] V klasy, żołnierskim Krzyżem Jerzego (''Gieorgijewski Kriest'' - od 1913 nazwa oficjalna) i żołnierzem Jerzego.
===Historia===
Krzyż Zasługi Wojskowego orderu Świętego Jerzego został ustanowiony [[25 lutego]] [[1807]] dekretem cesarza [[Aleksander I Romanow|Aleksandra I]] w celu nagradzania "nieustraszonych aktów odwagi prostego rosyjskiego żołnierza".<ref name=szypkow>[http://www.rusawards.ru/russia/006%20gkrest/gkrest.htm S. Szypkow (С. Шишков), "Nagrady Rossii. 1698-1917", t.2 («Награды России. 1698-1917 гг.», Т. 2)]<br/>[http://dragons-nest.ru/def/nagrad.php Из книги: В.А. Дуров, Русские награды XVIII-ХХ века]</ref> Medal noszony był na tego samego koloru kłódce jak order św. Jerzego.
Pierwszym nagrodzonym został podoficer Kawalergradzkiego pułku - Jegor Iwanowicz Mitrochin za zasługi w [[Bitwa pod Frydlandem|bitwie pod Frydlandem]] [[2 czerwca]] tego samego roku.
Kolejnymi kawalerami pierwszych krzyży byli:
No2 - podoficer W.Michajłow
No6 - szeregowy S.Rodionow<ref> [http://gosudarstvo.voskres.ru/army/cavguard.htm Таланов А.И. Военно-исторический журнал, 1991, № 1] </ref>
W dekrecie o ustanowieniu nie podano, ile ma mieć stopni ani ile razy może być nadawany. Ponadto, w odróżnieniu od oryginalnego Orderu św.Jerzego, nie był pokryty emalią a odlewany był ze [[srebro|srebra]] 875 próby<ref>próba oznacza, iż była taka sama w jakiej bito ówczesne srebrne monety</ref>. [[15 lipca]] [[1808]] roku ukazem cesarza postanowiono, iż kawaler krzyża nie będzie miał specjalnych wymagań odzieżowych związanych z jego noszeniem a przyznawanie jego będzie leżało tylko i wyłącznie w gestii imperatora.
Od stycznia [[1809]] prowadzony jest spis imienny nagrodzonych i numeracja krzyży. Z rozpoczęciem [[Inwazja na Rosję (1812)|Wojny Ojczyźnianej 1812 roku]] mennica wybiła 16833 krzyże.W kilku następnych latach przyznano następujące ilości krzyży:
* 1812 - 6783 nagrodzonych;
* 1813 - 8611 nagrodzonych;
* 1819 - 189 nagrodzonych.
[[Plik:Russian Soldier Medal of St George.jpg|thumb|350px|Krzyże św. Jerzego.Od lewej - 1,2,3 i 4 klasa]]
W [[1833]] roku rozporządzenie o krzyżu zostało włączone do rozporządzenia o Orderze św.Jerzego.
Od [[19 marca]] [[1856]], dekretem cesarza [[Aleksander II Romanow|Aleksandra II]], wprowadzono czterostopniowy podział odznaczenia i oficjalnie uściślono jego wygląd. Ustalono że odznaczenie w formie pełnego [[krzyż maltański|krzyża maltańskiego]] będzie noszone po prawej stronie klatki piersiowej na kłódce Orderu św. Jerzego. Na awersie będzie miał wizerunek [[Święty Jerzy|świętego Jerzego]] zabijającego smoka. Na rewersie inicjał obecnego cesarza panującego i na rogach: numer stopnia i numer seryjny przyznanego odznaczenia. Ustalono również, że klasy 3 i 4 będą srebrne, a 1 i 2 pozłacane.<ref>[http://george-orden.nm.ru/statut1833s4.html Статут военного ордена Св. Георгия 1833 года]</ref>
W [[1913]] roku ustalono nowy statut, w którym odznaczenie oficjalnie nazwano ''Krzyżem św. Jerzego'' (dosł. Krzyżem Jerzego - ''Gieorgijewskij Kriest''). Od tego czasu również 1 i 2 stopień nie był już pozłacany, ale [[złoto|złoty]]. Wprowadzono również specjalny typ odznaczenia dla niechrześcijan służących w armii rosyjskiej, gdzie św. Jerzego zastępował dwugłowy orzeł.<ref>[http://george-orden.nm.ru/statut1913s3.html Статут военного ордена Св. Георгия 1913 года]</ref>
Z początkiem [[1915]] roku w związku z trudnościami wojennymi medale 1 i 2 stopnia bito ze złota pomniejszonej próby.Taki medal zawierał:60% złota, 39,5 % srebra i pół procenta [[miedź|miedzi]].
W latach 1914-17 przyznano następujące ilości krzyży<ref>[http://www.rusawards.ru/russia/006%20gkrest/gkrest.htm С. Шишков, «Награды России. 1698-1917 гг.», Т. 2]<br />[http://dragons-nest.ru/def/nagrad.php Из книги: В.А. Дуров, Русские награды XVIII-ХХ века]</ref>:
*4 stopnia - ok. 1 miliona 200 tysięcy
W celu oznaczenia 1 miliona w numeracji na medalu pisano 1/M, a potem resztę cyfr. [[10 września]] [[1916]] roku nakazem Rady Ministrów zaprzestano do produkcji krzyży używać złota i srebra a zamiast tego używano białego i żółtego metalu. W oficjalnej numeracji oznaczano je symbolami БМ (''bielyj mietal'') i ЖМ (''żoltyj mietal'').
Rozkazem Rządu Tymczasowego z 24 czerwca [[1917]] roku dopuszczono nadawanie Krzyża wyróżniającym się w walce oficerom przez zebrania żołnierskie, jako szczególny znak uhonorowania. Krzyże takie miały dodatek w postaci liścia laurowego z metalu koloru krzyża, zapinanego na wstążce (dla odróżnienia od ewentualnych Krzyży uzyskanych przed nominacją oficerską). Krzyż taki noszono powyżej wszystkich innych orderów, z wyjątkiem [[order św. Jerzego|Orderu św. Jerzego]].<ref name=szypkow/>
Krzyż został zniesiony wraz z innymi imperialnymi odznaczeniami po [[Rewolucja październikowa|rewolucji październikowej]] w grudniu 1917 roku.
===Krzyż św.Jerzego w [[ZSRR]]===
Zakazane było noszenie krzyża przez czerwonoarmistów, którzy takie odznaczenia zdobyli służąc w carskiej armii. Medal wrócił jednak do łask wraz z początkiem [[Wielka Wojna Ojczyźniana|Wielkiej Wojny Ojczyźnianej]] w [[1941]], gdzie honorowany był na równi z innymi medalami.[[8 listopada]] [[1943]] roku Rada Najwyższa ZSRR powołała zamiennik tego krzyża w postaci [[Order Sławy|Orderu Sławy]], który na pamiątkę poprzedniego był również na kłódce św.Jerzego.
===Niektórzy kawalerowie===
W XIX wieku nagrodzono m.in.
* słynna "dziewica-kawalerzystka" Nadieżdża Durowa ([[1807]]) za uratowanie życia oficera w [[Bitwa pod Dobrym Miastem|bitwie pod Guttstadt]]
* pruska podoficer Sophia Dorotea Frederika Kruger<ref>Oliver H. Schmidt, Prussian Regular Infantryman 1808-1815, 2003
Osprey Publishing, p. 13, ISBN 1-84176-056-0</ref> za dzielność w [[Bitwa pod Dennewitz|bitwie pod Dennewitz]] w [[1813]]
| 