Kościół Teatynów w Monachium: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
MBi (dyskusja | edycje)
grafika
m +pochówki
Linia 1:
[[Plik:Theatiner Kirche Muenchen.jpg|thumb|200px240px|Kościół teatynów w Monachium]]
[[Plik:Michael Wening Daß TheatinerCloster in München.jpg|thumb|200px240px|Kościół i klasztor teatynów w Monachium ok. 1700 r., grafika [[Michael Wening|M. Weninga]]]]
[[Plik:München Theatinerkirche 2.jpg|thumb|200px240px|Kościół teatynów w Monachium - szczyt fasady]]
 
'''Kościół Teatynów''' (niem. ''Theatinerkirche'', ang. ''Theatine Church'', fr. ''Église des Théatins'') – kościół katolicki pod wezwaniem [[Kajetan z Thieny|św. Kajetana]], znajdujący się przy Odeonsplatz w [[Monachium]], w [[Niemcy|Niemczech]]. Jedna z najwspanialszych świątyń stolicy [[Bawaria|Bawarii]].
 
Inicjatywa wzniesienia klasztoru wyszła od [[Ferdynand Maria Bawarski|Ferdynanda]], [[Elektorzy Rzeszy|elektora Bawarii]] w latach [[1651]]-[[1670]], i jego małżonki [[Henrietta Adelajda Sabaudzka|Henrietty Adelajdy]] dla uczczenia faktu urodzenia ich długo oczekiwanego syna, przyszłego księcia-elektora [[Maksymilian II Emanuel|Maksymiliana II Emanuela]] (11 lipca [[1662]] r.). Na życzenie Henrietty wybrano zakon [[Teatyni|teatynów]], którzy mieli przyczynić się do odrodzenia miejscowego duchowieństwa diecezjalnego i rozwijać działalność misyjną. Do wykonania projektu zatrudniony został architekt [[Agostino Barelli]] z [[Bolonia|Bolonii]], natomiast kierownikiem budowy został ojciec [[Antonio Spinelli]] z zakonu teatynów. Wzorem dla Barelliego była macierzysta świątynia teatynów, kościół St. Andrea della Valle w [[Rzym]]ie.
 
Budowa rozpoczęta została 29 kwietnia [[1663]] r. pod nadzorem samego księcia-elektora. Nawa została zasklepiona w [[1672]] r., co pozwoliło artyście [[Carlo Brentano Moretti|C. B. Morettiemu]] przystąpić do wykonania imponującej dekoracji [[Stiuk|stiukowej]] jej wnętrza. W międzyczasie na skutek nieporozumień z architektem został odwołany ze stanowiska kierownika budowy ojciec Spinelli. Zastąpił go w [[1669]] r. [[Enrico Zuccalli]], który w [[1674]] r. opracował projekt konstrukcji kopuły. Zrealizowano ją w latach [[1676]] [[1678]]. W [[1679]] r. został wybudowany grobowiec rodziny elektorskiej. Pierwszą część budowy zakończyło w [[1690]] r. wzniesienie dwóch wież, flankujących fasadę kościoła.
 
Dzisiejszy wygląd fasady kościoła pochodzi dopiero z następnego wieku, a konkretnie z lat [[1765]] [[1768]]. Powstał na życzenie księcia-elektora [[Maksymilian III Józef|Maksymiliana III Józefa]], a jego autorem był nadworny architekt [[Wittelsbachowie|Wittelsbachów]], mistrz [[Rokoko|rokoka]] - [[François de Cuvilliés]] Starszy. Nowe mauzoleum powstało w jednej z bocznych kaplic na prośbę [[Eduard von Riedel|E. von Riedela]] w [[1864]], r. po śmiercidla króla Bawarii [[Maksymilian II (król Bawarii)|Maksymiliana II]] i jego małżonki, [[Maria Fryderyka Pruska|Marii Fryderyki]].
Budowa rozpoczęta została 29 kwietnia [[1663]] r. pod nadzorem samego księcia-elektora. Nawa została zasklepiona w [[1672]] r., co pozwoliło artyście [[Carlo Brentano Moretti|C. B. Morettiemu]] przystąpić do wykonania imponującej dekoracji [[Stiuk|stiukowej]] jej wnętrza. W międzyczasie na skutek nieporozumień z architektem został odwołany ze stanowiska kierownika budowy ojciec Spinelli. Zastąpił go w [[1669]] r. [[Enrico Zuccalli]], który w [[1674]] r. opracował projekt konstrukcji kopuły. Zrealizowano ją w latach [[1676]] – [[1678]]. W [[1679]] r. został wybudowany grobowiec rodziny elektorskiej. Pierwszą część budowy zakończyło w [[1690]] r. wzniesienie dwóch wież, flankujących fasadę kościoła.
 
Podczas [[II wojna światowa|II wojny światowej]] kościół był czterokrotnie zbombardowany przez lotnictwo alianckie. Całkowitemu zburzeniu uległa kaplica południowa. Zniszczone zostały: [[nastawa ołtarzowa]] (dzieło [[Antonio Zanchi|A. Zanchiego]]), [[tabernakulum]] oraz większość wystroju rzeźbiarskiego (za wyjątkiem figur apostołów św. Jana i św. Marka, autorstwa Balthasara Ableithnera). Rekonstrukcja świątyni przebiegała jednak bardzo sprawnie i już [[21 sierpnia]] [[1955]] r. odbyła się w niej pierwsza Mszamsza śwświęta.
Dzisiejszy wygląd fasady kościoła pochodzi dopiero z następnego wieku, a konkretnie z lat [[1765]] – [[1768]]. Powstał na życzenie księcia-elektora [[Maksymilian III Józef|Maksymiliana III Józefa]], a jego autorem był nadworny architekt [[Wittelsbachowie|Wittelsbachów]], mistrz [[Rokoko|rokoka]] - [[François de Cuvilliés]] Starszy. Nowe mauzoleum powstało na prośbę [[Eduard von Riedel|E. von Riedela]] w [[1864]] r. po śmierci króla Bawarii [[Maksymilian II (król Bawarii)|Maksymiliana II]].
 
Kościół, utrzymany generalnie w stylu włoskiego [[barok]]u i wykończony żółtym tynkiem jest jedną z najłatwiej rozpoznawalnych budowli w Monachium. Jest budowlą jednonawową, z [[transept]]em i systemem bocznych kaplic. Nad skrzyżowaniem nawy i transeptu wznosi się kopuła na wysokim [[Bęben (architektura)|bębnie]]. [[Rokoko]]wa fasada zwieńczona jest trójkątnym [[Szczyt (budownictwo)|szczytem]], w którym widoczny jest [[Kartusz (architektura)|kartusz]] z [[herb]]em elektorów bawarskich. Flankują go dwie czworoboczne wieże z zegarami, przykryte wysokimi [[Hełm (architektura)|hełmami]]. Wydatne [[Woluta|woluty]] na zwieńczeniach wież przypominają podobne rozwiązanie z weneckiej świątyni [[Santa Maria della Salute (Wenecja)|Santa Maria della Salute]]. Wyjątkowe wrażenie robi śnieżnobiałe wnętrze świątyni, ozdobione stiukami. W jednej z bocznych kaplic znajduje się [[mauzoleum]] z grobami króla Maksymiliana II i jego małżonki, królowej [[Maria Fryderyka Pruska|Marii]]. W [[Krypta|krypcie]] pod kościołem znajdują się groby wielu innych członków rodu Wittelsbachów.
Podczas [[II wojna światowa|II wojny światowej]] kościół był czterokrotnie zbombardowany przez lotnictwo alianckie. Całkowitemu zburzeniu uległa kaplica południowa. Zniszczone zostały: [[nastawa ołtarzowa]] (dzieło [[Antonio Zanchi|A. Zanchiego]]), [[tabernakulum]] oraz większość wystroju rzeźbiarskiego (za wyjątkiem figur apostołów św. Jana i św. Marka, autorstwa Balthasara Ableithnera). Rekonstrukcja świątyni przebiegała jednak bardzo sprawnie i już 21 sierpnia [[1955]] r. odbyła się w niej pierwsza Msza św.
 
==Krypta==
Kościół, utrzymany generalnie w stylu włoskiego [[barok]]u i wykończony żółtym tynkiem jest jedną z najłatwiej rozpoznawalnych budowli w Monachium. Jest budowlą jednonawową, z [[transept]]em i systemem bocznych kaplic. Nad skrzyżowaniem nawy i transeptu wznosi się kopuła na wysokim [[Bęben (architektura)|bębnie]]. [[Rokoko]]wa fasada zwieńczona jest trójkątnym [[Szczyt (budownictwo)|szczytem]], w którym widoczny jest [[Kartusz (architektura)|kartusz]] z [[herb]]em elektorów bawarskich. Flankują go dwie czworoboczne wieże z zegarami, przykryte wysokimi [[Hełm (architektura)|hełmami]]. Wydatne [[Woluta|woluty]] na zwieńczeniach wież przypominają podobne rozwiązanie z weneckiej świątyni [[Santa Maria della Salute (Wenecja)|Santa Maria della Salute]]. Wyjątkowe wrażenie robi śnieżnobiałe wnętrze świątyni, ozdobione stiukami. W jednej z bocznych kaplic znajduje się [[mauzoleum]] z grobami króla Maksymiliana II i jego małżonki, królowej [[Maria Fryderyka Pruska|Marii]]. W [[Krypta|krypcie]] pod kościołem znajdują się groby wielu innych członków rodu Wittelsbachów.
W [[Krypta|krypcie]] pod kościołem, podobnie jak w [[Kościół św. Michała w Monachium|kościele św. Michała]] i [[Katedra Najświętszej Marii Panny w Monachium|katedrze św. Marii Panny]], znajdują się groby wielu członków rodu Wittelsbachów i ich małżonek. Pochowani zostali tu m.in.:
*Księżniczka [[Henrietta Adelajda Sabaudzka]] (zm. 13 czerwca 1676)
*Elektor [[Ferdynand Maria Bawarski]] (zm. 26 maja 1679)
*Elektor [[Maksymilian II Emanuel]] (zm. 26 lutego 1726)
*Księżniczka [[Teresa Kunegunda Sobieska]], księżniczka polska (zm. 10 marca 1730)
*'''Cesarz [[Karol VII Bawarski]]''' (zm. 20 stycznia 1745)
*Arcyksiężniczka [[Maria Amalia Habsburg]] (zm. 11 grudnia 1756)
*Elektor [[Maksymilian III Józef]] (zm. 30 grudnia 1777)
*Księżniczka [[Maria Anna Wettyn]], księżniczka polska (zm. 17 lutego 1797)
*Elektor [[Karol IV Teodor Wittelsbach|Karol IV Teodor]] (zm. 16 lutego 1799)
*'''Król [[Maksymilian I Józef Wittelsbach|Maksymilian I Józef Bawarski]]''' (zm. 13 października 1825)
*Księżniczka [[Karolina Fryderyka Badeńska]] (zm. 13 listopada 1841)
*Arcyksiężniczka [[Augusta Ferdynanda Toskańska]] (zm. 26 kwietnia 1864)
*'''Król [[Otton I Wittelsbach|Otto I Grecki]]''' (zm. 26 lipca 1867)
*Księżniczka [[Amelia Oldenburg]] (zm. 20 maja 1875)
*Książę Arnulf Bawarski (zm. 12 listopada 1907)
*Książę Rudolf Bawarski (zm. 26 czerwca 1912)
*Księżniczka [[Maria Gabriela Bawarska]] (zm. 24 października 1912)
*Książę-Regent [[Luitpold Karol Wittelsbach|Luitpold Bawarski]] (zm. 12 grudnia 1912)
*Książę Luitpold Bawarski (zm. 27 sierpnia 1914)
*Książę Henryk Bawarski (zm. 8 listopada 1916)
*Książę [[Ruppert (książę Bawarii)|Ruppert Bawarski]] (zm. 2 sierpnia 1955)
 
[[de:Theatinerkirche (München)]]