Niemcy: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Dodanie zdjęcia |
m Przywrócono przedostatnią wersję, jej autor to 85.212.4.220. Autor wycofanej edycji to 83.8.77.109. |
||
Linia 1:
{{PaństwoX|nazwa_oryginalna=Bundesrepublik Deutschland
|nazwa_polska=
|nazwa_dopełniacz=Niemiec
|flaga_obraz=Flag of Germany.svg
|godło_obraz=Bundesadler.png
|mapa_obraz=gm-map.jpg
|lokalizacja_obraz=LocationGermany.png
|lokalizacja_współrzędne=
|dewiza=Einigkeit und Recht und Freiheit
|dewiza_język=[[język niemiecki|niem.]]
|dewiza_polski=Jedność, prawo i wolność
|język_urzędowy=[[Język niemiecki|niemiecki]]<sup>1)</sup>
|ustrój_polityczny=[[republika federalna]]
|stolica=[[Berlin]]
|głowa_państwa_opis=[[prezydenci Niemiec|prezydent]]
|głowa_państwa=[[Horst Köhler]]
|w_imieniu_tekst=
|w_imieniu_urząd=
|w_imieniu=
|szef_rządu_opis=[[kanclerze Niemiec|kanclerz federalna]]<br>
|szef_rządu=[[Angela Merkel]]
|powierzchnia=357 021
|powierzchnia_wód=2,4%
|powierzchnia_miejsce=61
|ludność=82 398 326
|ludność_rok=[[2003]]
|ludność_miejsce=13
|gęstość=230,8
|gęstość_miejsce=
|utworzenie_sposób=[[Niepodległość]]
|utworzenie_data=
|od_kogo=
|waluta_nazwa=[[euro]]<sup>2)</sup>
|waluta_symbol=EUR, €
|UTC=+1
|hymn=[[Hymn Niemiec|Das Lied der Deutschen]]
|hymn_nazwa_polska=
|kod_ISO=DE
|domena=[[.de]]
|kod_samochodowy=D
|numer_kierunkowy=+49
|uwagi= 1) Ponadto [[język duński|duński]], [[język fryzyjski|fryzyjski]], [[Języki łużyckie|serbo-łużyckie]] <br/>2) Przed rokiem [[1999]]: [[marka niemiecka]]}}
{{Portal}}
'''Niemcy''' (nazwa oficjalna '''Republika Federalna Niemiec''', [[Język niemiecki|niem.]] ''Bundesrepublik Deutschland'') – państwo położone w [[Europa Środkowa|Europie Środkowej]], będące członkiem [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]], [[Unia Zachodnioeuropejska|Unii Zachodnioeuropejskiej]] (UZE), [[G8]] oraz [[NATO]]. Do [[1970]] (do traktatu pomiędzy RFN a [[Polska|Polską]]) w Polsce stosowana była oficjalnie nazwa '''Niemiecka Republika Federalna''' ('''NRF'''). Niemcy mają dostęp do [[Morze Bałtyckie|Morza Bałtyckiego]] i [[Morze Północne|Morza Północnego]]. Stolica to [[Berlin]] (przed przyłączeniem [[NRD]] - [[Bonn]], obecnie noszące tytuł ''miasta federalnego'').
== Ludność ==
Liczba ludności: 82 500 800 (2004) - największa wśród państw [[Unia Europejska|UE]]
'''Struktura wiekowa''' ([[2000]]):
* 0-14 lat: 16% (chłopcy 6 679 930; dziewczynki 6 333 110)
* 15-64 lat: 68% (mężczyźni 28 638 814; kobiety 27 693 630)
* powyżej 64 lat: 16% (mężczyźni 5 133 121; kobiety 8 318 803)
'''Grupy etniczne:'''
Około 75 212 900 (91,12%) mieszkańców Niemiec posiada [[obywatelstwo]] niemieckie. Spośród nich około 7 mln (ok. 9%), posiada często dwa obywatestwa, nie urodziło się w Niemczech, lub język niemiecki nie jest ich językiem ojczystym. Dla lepszego zrozumienia możnaby wskazać na różnicę w znaczeniu pojęć ''[[Narodowość]]'' i ''[[Obywatelstwo]]'', czego się w Niemczech z powodu historycznego obciążenia pojęcia ''[[Naród]]'' (zobacz też [[Nazizm]]) nie robi. Bezsprzecznie, można jednak powiedzić, iż znaczną część społeczeństwa stanowią przybyli do Niemiec po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] [[imigracja|imigranci]] lub ich potomkowie.
Pozostałe 9 % ludności (ok. 7 mln) stanowią obywatele innych krajów, mieszkający na stałe w RFN: [[Turcy]] (2,4 mln), narody byłej [[Jugosławia|Jugosławii]](1,0 mln), [[Włosi]](0,5 mln), [[Grecy]] (0,3 mln), [[Polacy]] (bez niem. obywatelstwa 0,3 mln), [[Austria|Austriacy]](0,2 mln) i inni.
Całkowita Polska [[emigracja]] do Niemiec wynosi grubo ponad 2 mln ludzi, z których większość, ze względów podobieństw [[Kultura|kulturowych]], [[Religia|relgijnych]], [[Kulinaria|kulinarnych]] i innych, jest dobrze zintegrowana z ludnością niemiecką.
Stosunek imgracji do emigracji zmienił się w ostatnich 10 latach i zmienia w rosnącym tempie nadal. W roku 2004 wyemigrowało w sumie ok. 150 tys. obywateli Niemiec, z czego większość do USA (ok. 13 tys.), ale też Polska jest jednym z ulubionych celi emigracji Niemieckiej (ok. 10 tys. 3. miejsce). Niemieccy emigranci są w większości wysoko kwalifikowanymi, poszukiwanymi na światowym i europejskim rynku pracy specjalistami, którzy ze względu na trudności ekonomiczne Niemiec i złe perspektywy zawodowe zdecydowali się z Niemiec wyjechać. Np. lekarze i pracownicy naukowi w Niemczech są stosunkowo źle opłacani, ich warunki pracy i szanse na karierę pozostawiają wiele do życzenia, a czas pracy i stawiane wymagania przekraczają te, w innych wysoko rozwiniętych krajach.
W Niemczech istnieją ponadto stosunkowo nieliczne historyczne mniejszości etniczne. Na północy, w kraju związkowym [[Szlezwik-Holsztyn]] zamieszkuje mniejszość [[Duńczycy|duńska]], w [[Dolna Saksonia|Dolnej Saksonii]] i Szlezwiku-Holsztynie mniejszość [[Fryzowie|fryzyjska]], a w [[Saksonia|Saksonii]] i [[Brandenburgia|Brandenburgii]] - mniejszość [[Serbołużyczanie|Serbów Łużyckich]].
[[Grafika:BenXVI.jpg|thumb|right|200px|Z Niemiec pochodzi obecny [[papież]] [[Papież Benedykt XVI|Benedykt XVI]]]]'''Grupy [[religia|religijne]]:''' ([[2004]])
*[[ewangelicy]] 25 836 000 (31,3%),
*[[Katolicyzm|katolicy]] 26 165 000 (31,7%),
*[[judaizm|żydzi]] 102 000 (0,012%)
*inni, w tym bezwyznaniowcy, [[Islam|muzułmanie]] lub inne wyznania 37%
== Geografia ==
Położone w środkowej [[Europa|Europie]] pomiędzy [[Morze Północne|Morzem Północnym]] i [[Morze Bałtyckie|Morzem Bałtyckim]] na północy a [[Alpy|Alpami]] na południu. Graniczą na północy z [[Dania|Danią]], na wschodzie z [[Polska|Polską]], na południowym-wschodzie z [[Czechy|Czechami]], na południu z [[Austria|Austrią]] i [[Szwajcaria|Szwajcarią]], a na zachodzie z [[Francja|Francją]], [[Luksemburg (państwo)|Luksemburgiem]], [[Belgia|Belgią]] i [[Holandia|Holandią]].
Najwyższy szczyt [[Zugspitze]] (2962 m n.p.m.) w Bawarii.
===Ważniejsze miasta (alfabetycznie)===
{| border="1" style="border-collapse:collapse; border-color:#f2f2f4; margin-top:1px; margin-bottom:15px; font-size:84%" cellpadding="1" width="80%"
|-
! align="left" bgcolor="#f2f2f4" width="25%"| Nazwa polska
! align="left" bgcolor="#f2f2f4" width="25%"| Nazwa niemiecka
! align="left" bgcolor="#f2f2f4" width="20%"| ludność w tys.
! align="left" bgcolor="#f2f2f4" width="30%"| Kraj związkowy
|-
| |[[Akwizgran]]||Aachen||256||Nadrenia Północna-Westfalia
|-
| |[[Berlin]]||Berlin (stolica)||3435|| Berlin
|-
| |[[Bochum]]||Bochum||368|| Nadrenia Północna-Westfalia
|-
| |[[Bonn]]||Bonn||297,5|| Nadrenia Północna-Westfalia
|-
| |[[Brema]]||Bremen||565|| Brema
|-
| |[[Brunszwik]]||Braunschweig||240||Dolna Saksonia
|-
| |[[Chemnitz (miasto)|Chemnitz]]||Chemnitz||246||Saksonia
|-
| |[[Darmstadt]]||Darmstadt||136||Hesja
|-
| |[[Dortmund]]||Dortmund||595||Nadrenia Północna-Westfalia
|-
| |[[Drezno]]||Dresden||490||Saksonia
|-
| |[[Duisburg]]||Duisburg||585||Nadrenia Północna-Westfalia
|-
| |[[Düsseldorf]]||Düsseldorf||590||Nadrenia Północna-Westfalia
|-
| |[[Essen]]||Essen||620||Nadrenia Północna-Westfalia
|-
| |[[Frankfurt nad Menem]]||Frankfurt am Main||645||Hesja
|-
| |[[Frankfurt nad Odrą]]||Frankfurt an der Oder||80||Brandenburgia
|-
| |[[Hamburg]]||Hamburg||1734||Hamburg
|-
| |[[Hanower]]||Hannover||545||Dolna Saksonia
|-
| |[[Karlsruhe (miasto)|Karlsruhe]]||Karlsruhe||284||Badenia-Wirtembergia
|-
| |[[Kassel]]||Kassel||195||Hesja
|-
| |[[Kilonia]]||Kiel||230||Szlezwik-Holsztyn
|-
| |[[Kolonia (miasto)|Kolonia]]||Köln||955||Nadrenia Północna-Westfalia
|-
| |[[Krefeld]]||Krefeld||250||Nadrenia Północna-Westfalia
|-
| |[[Lipsk|Lipsk]]||Leipzig||510|| Saksonia
|-
| |[[Lubeka]]||Lübeck||235||Szlezwik-Holsztyn
|-
| |[[Moguncja]]||Mainz||202||Nadrenia-Palatynat
|-
| |[[Monachium]]||München||1268||Bawaria
|-
| |[[Münster]]||Münster||140||Nadrenia Północna-Westfalia
|-
| |[[Oldenburg (miasto)|Oldenburg]]||Oldenburg||174||Dolna Saksonia
|-
| |[[Osnabrück]]||Osnabrück||260||Dolna Saksonia
|-
| |[[Salzgitter]]||Salzgitter||120||Dolna Saksonia
|-
| |[[Schwerin]]||Schwerin||104||Meklemburgia-Pomorze Przednie
|-
| |[[Stuttgart]]||Stuttgart||610||Badenia-Wirtembergia
|-
| |[[Wiesbaden]]||Wiesbaden||290||Hesja
|-
| |[[Wolfsburg]]||Wolfsburg||125||Dolna Saksonia
|-
| |[[Wuppertal]]||Wuppertal||410||Nadrenia Północna-Westfalia
|}
== Ustrój polityczny ==
[[Grafika:Horst Köhler.jpg|200px|right|thumb|Prezydent Federalny Niemiec [[Horst Köhler]]]] [[Grafika:Angela Merkel PD3.jpg|thumb|right|200px|Kanclerz Federalna Niemiec [[Angela Merkel]]]]
Stolicą federalną jest [[Berlin]], a [[rząd federalny Niemiec]] (Bundesregierung) ma swą siedzibę w Berlinie, jednak część ministerstw znajduje się w [[Bonn]]. Część centralnych urzędów mieści się w innych miastach, m.in. [[Karlsruhe]] i [[Norymberga|Norymberdze]]. [[System polityczny Niemiec]] jest zorganizowany w oparciu o [[konstytucja Niemiec|konstytucję]] (Verfassung), którą jest Ustawa Zasadnicza Niemiec (Grundgesetz) według zasady podziału władz (Gewaltenteilung).
Głową państwa jest [[prezydent Niemiec|prezydent federalny]], wybierany przez Zgromadzenie Narodowe (złożonego z Bundestagu i przedstwicieli krajów związkowych) na pięcioletnią kadencję (możliwość jednokrotnego powtórzenia). Ma on czysto reprezentacyjne znaczenie - jest symbolem państwa, moderatorem. Nie ma prawa wetowania ustaw (może je jedynie odesłać do Trybunału). Posiada prawo mianowania ambasadorów i konsuli oraz wysuwania kandydatury kanclerza. Władzą ustawodawczą (die Legislative) jest [[Bundestag]] wraz z drugą izbą [[Rada Federalna Niemiec|Radą Federalną Niemiec]] (Bundesrat). Bundestag wybierany jest co cztery lata w wyborach pięcioprzymiotnikowych: powszechnych, równych, bezpośrednich (jendostopniowych), systemie mieszanym (zasadniczo proporcjonalnym, jednak z zapewnieniem wejścia do parlamentu wszystkich kandydatów, którzy w swych okręgach uzyskali większość) i w głosowaniu tajnym. Ustawowa liczba posłów liczy 598, ale wskutek tego skomplikowanego systemu wyborczego ta liczba może zwiększać się o tzw. mandaty nadwyżkowe. Tak jest w Bundestagu XVI kadencji, który liczy 614 posłów. Posłowie grupują się we frakcjach, do tworzenia których potrzebne jest 5% ogólnej liczby posłów. Obecne frakcje to:
* [[Socjaldemokratyczna Partia Niemiec|SPD]]
* [[Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna|CDU]]/[[CSU]]
* [[Związek 90/Zieloni]]
* [[Partia Wolnych Demokratów|FDP]]
* [[Die Linkspartei.]]
Bundestag na wniosek prezydenta dokonuje wyboru kanclerza i rządu, kontroluje jego prace, zatwierdza umowy międzynarodowe, uchwala ustawy, wybiera (wraz z Bundesratem) prezydenta. Na czele izby niższej stoi przewodniczący Bundestagu (wraz ze swoimi zastępcami). Obecnie jest nim [[Norbert Lammert]] z [[CDU]].
Władzę wykonawczą (die Exekutive) stanowi [[rząd federalny Niemiec|rząd federalny]] z [[kanclerz federalny Niemiec|kanclerzem federalnym]] (Bundeskanzler) na czele. Pozycja kanclerza jest mocniejsza niż polskiego premiera. Ma on prawo bezpośrednio ingerować w prace swoich ministrów. Rząd odwołany być może jedynie w drodze konstruktywnego wotum nieufności (tak np. było w roku [[1982]]). Parlament nie można odwoływać poszczególnych ministrów (zasada odpowiedzialności rządu ''en bloc'').
Władzą sądowniczą (''die Judikative'', czyli ''Justiz'') są sądy, najwyższymi instancjami są:
* Federalny Trybunał Konstytucyjny ([[Bundesverfassungsgericht]]),
* Federalny Sąd Administracyjny ([[Bundesverwaltungsgericht]]),
* Trybunał Federalny (Sąd Najwyższy) [[Bundesgerichtshof]].
=== Partie polityczne ===
System partyjny Niemiec porównawszy chociażby z krajami [[Europa Zachodnia|Europy Zachodniej]] jest wyjątkowo stabilny i uporządkowany. Wykrystalizowaniu uległ po II wojnie światowej. Partią o najstarszej tradycji jest pochodząca z 1870 r. partia środowiska katolickiego [[Niemiecka Partia Centrum| Zentrum]] (pol. ''Centrum''). Drugą co do wieku partią jest pochodząca z 1875 r. i wyrosła z ruchu robotniczego '''[[Socjaldemokratyczna Partia Niemiec|SPD]]'''. Od końca [[XIX wiek]]u, uczestniczyła w rządach [[Republika Weimarska|Republiki Weimarskiej]], aż do [[1933]] roku była najsilniejszą partią niemiecką. Obok SPD do tzw. ''Volksparteien'' (partii ogólnonarodowych) należy również [[chadecja]] ('''[[Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna|CDU]]''' i '''[[CSU]]'''). Wykształciła się ona po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] ze środowisk dawnej katolickiej partii "Centrum", poszerzonej o środowiska ewangelickie (CDU jest partią ponadkonfesyjną). Na wzmocnienie jej roli wpłynął długi okres rządów (1949-1969) oraz charyzmatyczni liderzy: [[Konrad Adenauer]], [[Ludwig Erhard]] i [[Jakob Kaiser]]. W latach [[1982]]-[[1998]] CDU/CSU była znów u władzy stanowiąc główną siłę rządu [[Helmut Kohl|Helmuta Kohla]].
Tradycyjnie rolę języczka u wagi pełnili liberałowie z '''[[Partia Wolnych Demokratów|FDP]]''' (rządzili prawie nieprzerwanie aż do 1998 roku, raz z CDU, raz z SPD - stąd też często nazywani są partią "obrotową". FDP wykształciła się po 1948 roku ze środowisk związanych z przedwojennymi partiami [[DDP]] i [[DVP]]. Były w niej obecne zarówno elementy wolnomyślicielskie, antyklerykalne jak i nacjonalistyczne (przez pewien czas po wojnie sytuowano FDP "na prawo" od CDU). Z partią związane były takie nazwiska jak pierwszy prezydent RFN [[Theodor Heuss]], jej powojenny lider [[Erich Mende]], przedstawiciele lewego skrzydła [[Wolfgang Mischnick]] czy [[Günter Verheugen]]. Członkami FDP byli też wieloletni minister spraw zagranicznych RFN [[Hans Dietrich Genscher]] (1974-1992), [[Walter Scheel]] (1969-74 szef MSZ, prezydent RFN 1974-79) czy [[Klaus Kinkel]] (minister sprawiedliwości i spraw zagranicznych w rządzie Helmuta Kohla). FDP miała swój udział w odważnej polityce wschodniej rządu [[Willy Brandt|Willego Brandta]] i [[Helmut Schmidt|Helmuta Schmidta]]. W 1982 na skutek różnic w pomysłach na politykę gospodarczą i społeczną FDP zrezygnowała z udziału w rządach lewicy i związała się z chadecją. Małżeństwo z CDU, choć niewolne od kłótni i nieporozumień, przetrwało 16 lat.
Od 1998 rolę języczka u wagi dla SPD spełniała istniejąca od 1979/80 r. partia Zielonych (''BÜNDNIS 90/DIE GRÜNEN''). Jej członkiem przewodniczącym był minister spraw zagranicznych [[Joschka Fischer|Josef Fischer]].
Partią izolowaną na szczeblu ogólnokrajowym jest '''[[Die Linkspartei.]]''' - następczyni honeckerowskiej '''[[Niemiecka Socjalistyczna Partia Jedności|SED]]'''. W latach 1990-2002 i ponownie od 2005 reprezentowana była w Bundestagu, głównie przez posłów z byłego [[Niemiecka Republika Demokratyczna|NRD]], w zachodniej części Niemiec nie udało jej się zapuścić korzeni aż do zawarcia koalicji z dysydentami z SPD. PDS krytykowała z pozycji lewicowych rząd Schrödera, zarzuca mu odejście od lewicowych ideałów, które jakoby zawsze bliskie były PDS. Partia [[Lothar Bisky|Lothara Bisky'ego]] współrządzi w dwóch niemieckich landach - Berlinie i Meklemburgii/Pomorzu Przednim (wraz z SPD).
=== Kraje związkowe Niemiec ===
:{{main|Kraje związkowe Niemiec}}
Republika Federalna Niemiec składa się z następujących krajów związkowych:
{| border="1" style="border-collapse:collapse; border-color:#f2f2f4; margin-top:1px; margin-bottom:15px; font-size:84%" cellpadding="1" width="100%"
|-
! bgcolor="#ffffff" rowspan="18" width="33%"| [[image:Germany Laender Map.png|280px|center|Karte Deutschlands mit eingezeichneten Grenzen der Länder]]
! bgcolor="#efefef" width="3%"|
! align="left" bgcolor="#f2f2f4" width="18%"| Nazwa Niemiecka
! align="left" bgcolor="#f2f2f4" width="22%"| Nazwa Polska
! align="right" bgcolor="#f2f2f4" width="11%"| Pow. (km²)
! align="right" bgcolor="#f2f2f4" width="13%"| Ludność<sup><small>(2)</small></sup>
|-
|align="center"|1 || Baden-Württemberg || [[Badenia-Wirtembergia]] || align="right"|35.751,65 || align="right"|10.717.000
|-
|align="center"|2 || Bayern || [[Bawaria]] || align="right"|70.549,19 || align="right"|12.444.000
|-
|align="center"|3 || Berlin || [[Berlin]]<sup><small>(1)</small></sup> || align="right"|891,75 || align="right"|3.388.000
|-
|align="center"|4 || Brandenburg || [[Brandenburgia]] || align="right"|29.477,16 || align="right"|2.568.000
|-
|align="center"|5 || Bremen || [[Brema]]<sup><small>(1)</small></sup> || align="right"|404,23 || align="right"|663.000
|-
|align="center"|6 || Hamburg || [[Hamburg]] <sup><small>(1)</small></sup> || align="right"|755,16 || align="right"|1.735.000
|-
|align="center"|7 || Hessen || [[Hesja]] || align="right"|21.114,72 || align="right"|6.098.000
|-
|align="center"|8 || Mecklenburg-Vorpommern || [[Meklemburgia-Pomorze Przednie]] || align="right"|23.174,17 || align="right"|1.720.000
|-
|align="center"|9 || Niedersachsen || [[Dolna Saksonia]] || align="right"|47.618,24 || align="right"|8.001.000
|-
|align="center"|10 || Nordrhein-Westfalen || [[Nadrenia Północna-Westfalia]] || align="right"|34.042,52 || align="right"|18.075.000
|-
|align="center"|11 || Rheinland-Pfalz || [[Nadrenia-Palatynat]] || align="right"|19.847,39 || align="right"|4.061.000
|-
|align="center"|12 || Saarland || [[Saara]] || align="right"|2.568,65 || align="right"|1.056.000
|-
|align="center"|13 || Sachsen || [[Saksonia]] || align="right"|18.414,82 || align="right"|4.296.000
|-
|align="center"|14 || Sachsen-Anhalt || [[Saksonia-Anhalt]] || align="right"|20.445,26 || align="right"|2.494.000
|-
|align="center"|15 || Schleswig-Holstein || [[Szlezwik-Holsztyn]] || align="right"|15.763,18 || align="right"|2.829.000
|-
|align="center"|16 || Thüringen || [[Turyngia]] || align="right"|16.172,14 || align="right"|2.355.000
|-
| colspan="6" style="font-size:smaller" |
<sup><small>(1)</small></sup> Berlin i Hamburg składają się wyłącznie z miast o tej samej nazwie; Brema ma też status miasta-kraju (Stadtstaat), chociaż do niego należy też miasto [[Bremerhaven]] <br />
<sup><small>(2)</small></sup> Stan: 31.12.2004 <br />
|}
Wszystkie kraje związkowe są równouprawnione.
== Gospodarka ==
[[Grafika: niemDlugiPl.png|500px|thumb|right|rozwój zadłużenia RFN]]
Niemcy są jednym z najsilniejszych gospodarczo krajów świata. [[Produkt krajowy brutto|PKB]] wyniósł w 2001 roku 2148 mld euro, niemiecka gospodarka jest zatem trzecią co do wielkości na świecie nominalnie i czwartą realnie. PKB w przeliczeniu na jednego mieszkańca wynosi: 26 035 euro i plasuje RFN na 11. miejscu w [[Unia Europejska| Unii Europejskiej]].
Mniej zadowalająco kształtuje się niemieckie zadłużenie, które osiągnęło w styczniu 2005 nowy rekordowy stan: 1 418 miliardów euro = ok. 5 672 miliardów PLN, co odpowiada ok. 17 200 € = ok. 68 800 PLN na głowę mieszkańca, do tego dochodzą przewidywane zobowiązania państwa względem przechodzących na emeryturę pracowników sfery budżetowej w randze urzędnika, które płacone są bezpośrednio z budżetu a nie przez ubezpieczenie emerytalne i do roku 2030 sumują się na kolejne 4 do 5 bilionów euro (źródło: niem. Bund der Steuerzahler). Od początku istnienia RFN wszytkie jej budżety były ujemne, a w ostatnich latach deficyty osiągają iście niewyobrażalne wymiary. Zadłużenie i związane z nim odsetki, rosnące koszty systemu opieki zdrowotnej i rentalnego, jak również ogromne bezrobocie (ok. 5 000 000 ludzi), stanowią poważny problem finansowy i tym samym gospodarczy dla tego kraju. Niemcy nie dotrzymują od lat, podpisanych w [[Maastricht]], kryteriów konwergencji (dotyczących stabilności Euro). Dla ratowania finansów pańswa przeprowadza się od lat cięcia w systemach ubezpieczeń społecznych, co jednak nie poprawiło dramatycznej sytuacji.
=== Przemysł ===
Liczba zatrudnionych w niemieckim przemyśle wykazuje od lat tendencję spadkową. Każdego dnia z Niemiec przenosi się ok. 1500 miejsc pracy (ok. 500 000 rocznie) do krajów europy wschodniej i Azji. Mimo tego, przemysł wnosi ciągle jeszcze ok. 30%. do [[Produkt krajowy brutto|PKB]], a jego podstawową gałęzią jest motoryzacja i związane z nią branże. Od podpisania [[Protokół z Kioto|protokołu w Kioto]], podejmuje się starania dla zmiejszenia emisji [[dwutlenek węgla|dwutlenku węgla]] do atmosfery, choć z drugiej strony w 1998 r. postanowiono zakaz budowy nowych i czasowe ograniczenie użytkowania istniejących [[elektrownia atomowa|elektrowni atomowych]].
== Kultura ==
===Literatura===
* [[Literatura niemiecka]]
===Malarstwo===
* [[Lucas Cranach Starszy]]
* [[Lucas Cranach Młodszy]]
===Film===
===Teatr===
* [[Bertolt Brecht]]
== Związki z Polską ==
==Zobacz też==
* [[Wikiportal:Niemcy]]
* [[III Rzesza]]
* [[Cesarze niemieccy]]
* [[Lista feldmarszałków niemieckich]]
* [[Kluby piłkarskie w Niemczech]]
* [[Polskie odpowiedniki niemieckich nazw geograficznych]]
* [[stacje telewizyjne w Niemczech]]
===Linki zewnętrzne===
* Urzędy państwowe
** [http://www.bundesregierung.de Rząd Federalny]
** [http://www.government.de Rząd Federalny]
** [http://www.bundespraesident.de Prezydent RFN]
** [http://www.bundeskanzler.de Urząd Kanclerski]
** [http://www.bundestag.de Bundestag]
** [http://www.bundesrat.de Bundesrat]
* [http://www.backinjob.de praca w Niemczech]
** [http://www.auswaertiges-amt.de Resort Spraw Zagranicznych]
** [http://www.eu-kommission.de Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej]
* [http://www.erdkunde-online.de/0351.htm Geografia Niemiec]
* [http://www.deutschland.de Oficjalny portal wielojęzyczny]
* [http://www.destatis.de/gv/suche_gv2000.htm miasta i gminy Baza danych struktury administracyjnej (Statistisches Bundesamt Deutschland) Federalny Urząd Statystyczny]
* [http://webcam.deili.info/pl,1,4 Webcam Kamery Internetowe Niemczech]
* [http://www.wetter.de aktualna pogoda]
* [http://www.thueringen.de/de/ontothetop.html#lzt/thueringen/blaetter/freistaat/content.html Historia pojęcia ''Freistaat'' (Republika)]
* [http://www.huzia.pl/gazzetta/niemcy.php Prasa niemiecka]
* [http://www.german-foreign-policy.com/pl/info/ Informacje na temat niemieckiej polityki zagranicznej]
*[http://www.asinah.org/photo-library/thumbnails.php?album=29&lang=polish Niemcy Albumy]
{{Unia Europejska}}
{{NATO}}
{{PanstwaEuropy}}
[[Kategoria:Niemcy|!]]
[[Kategoria:NATO]]
[[Kategoria:Państwa członkowskie Unii Europejskiej]]
{{Link FA|vi}}
[[af:Duitsland]]
[[als:Deutschland]]
[[ang:Þēodiscland]]
[[ar:ألمانيا]]
[[an:Alemaña]]
[[roa-rup:Ghirmânii]]
[[ast:Alemaña]]
[[az:Almaniya]]
[[bg:Германия]]
[[zh-min-nan:Tek-kok]]
[[bs:Njemačka]]
[[ca:Alemanya]]
[[cv:Германи]]
[[cs:Německo]]
[[cy:Yr Almaen]]
[[da:Tyskland]]
[[de:Deutschland]]
[[et:Saksamaa]]
[[el:Γερμανία]]
[[en:Germany]]
[[es:Alemania]]
[[eo:Germanio]]
[[eu:Alemania]]
[[fa:آلمان]]
[[fo:Týskland]]
[[fr:Allemagne]]
[[fy:Dútslân]]
[[fur:Gjermanie]]
[[ga:An Ghearmáin]]
[[gd:A' Ghearmailt]]
[[gl:Alemaña - Deutschland]]
[[ko:독일]]
[[hi:जर्मनी]]
[[hr:Njemačka]]
[[io:Germania]]
[[id:Jerman]]
[[ia:Germania]]
[[is:Þýskaland]]
[[it:Germania]]
[[he:גרמניה]]
[[kn:ಜರ್ಮನಿ]]
[[ka:გერმანია]]
[[kw:Almayn]]
[[la:Germania]]
[[lv:Vācija]]
[[lt:Vokietija]]
[[lb:Däitschland]]
[[li:Duutsland]]
[[hu:Németország]]
[[mk:Германија]]
[[mi:Tiamana]]
[[ms:Jerman]]
[[mo:Ӂермания]]
[[nah:Alemantlan]]
[[na:Germany]]
[[nl:Duitsland]]
[[nds:Düütschland]]
[[ja:ドイツ]]
[[no:Tyskland]]
[[nn:Tyskland]]
[[os:Герман]]
[[pt:Alemanha]]
[[ro:Germania]]
[[rm:Germania]]
[[ru:Германия]]
[[se:Duiska]]
[[sc:Zermània]]
[[st:Tôitšhi]]
[[sq:Gjermania]]
[[sh:Nemačka]]
[[scn:Girmania]]
[[simple:Germany]]
[[sk:Nemecko]]
[[sl:Nemčija]]
[[sr:Немачка]]
[[su:Jėrman]]
[[fi:Saksa]]
[[sv:Tyskland]]
[[tl:Alemanya]]
[[ta:ஜெர்மனி]]
[[th:สหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี]]
[[vi:Đức]]
[[tpi:Siaman]]
[[tr:Almanya]]
[[uk:Німеччина]]
[[yi:דײַטשלאַנד]]
[[zh:德国]]
[[fiu-vro:S'aksamaa]]
| |||