|
[[Plik:Mansell cart.jpg|thumb|250px|[[Nigel Mansell]] w samochodzie Champ Car w [[1993]] roku.]]
'''Champ Car''' – nazwa odnosząca się do serii wyścigowej samochodów tzw. "[[open wheel]]" czyli otwarte kolo, czyli (konstrukcja nadwozia pozbawiona blotnikowbłotników karoserii) w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]]. W latach [[2004]]-[[2007]] roku tożsama z mistrzostwami '''Bridgestone presents Champ Car World Series powered by Ford'''.
W latach [[2004]]-[[2007]] roku tożsama z mistrzostwami '''Bridgestone presents Champ Car World Series powered by Ford'''.
==Historia==
Pierwsze mistrzostwa samochodowe w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]] zorganizowano w [[1902]] roku, lecz oficjalna klasyfikacja została wprowadzona dopiero w [[1919]] roku, gdy zarządzanie serią przejął [[American Automobile Association]] (AAA). Równocześnie - w formie [[retrospekcja|retrospekcji]] - przyznano tytuły mistrzowskie za wszystkie dotychczas rozegrane sezony.
W [[1951]] roku ponownie obliczono wyniki i w efekcie dwa tytuły mistrzowskie zostały przyznane innym kierowcom (dotyczyło to sezonów [[1909]] i [[1920]]).
== Technologia - ==
===Paliwo ===
Od początku istnienia tej serii wyścigowej, paliwem był przemysłowo czysty alkohol metylowy (CH3OH). Było do bardzo doskonałe paliwo ze względu na właściwości anty-stukowe, jak również ze względów bezpieczeństwa. Podczas dosyć częstych wypadków i kraks, dochodziło do rozlania się paliwa oraz pożarów. Pożar alkoholu metylowego bardzo łatwo gasi się woda, ponieważ woda rozcieńczając robi go niepalnym. Minusem jednak jest to, że w świetle dziennym płomień takiego pożaru jest ledwo widoczny, kierowcy często wpierw musieli poczuć gorąc (niewidząc płomienia) by móc się zorientować że zaistniał pożar.
Metanol z uwagi na mala kaloryczność, musiał być stosowany w mieszankach dwukrotnie "bogatszych" w porównaniu do benzyny. Tym samym, częstsze były wizyty w boksie w celu napełnienia zbiorników świeżym paliwem. Dla przykładu, podczas typowego 500 milowego wyścigu jakim był Indianapolis 500, kierowcy musieli zawitać do boksu po paliwo minimum 7-8 razy, czyli mniej więcej co 25 minut.
== Technologia -= Silniki ===
Przez wiele dekad aż do końca istnienia tej serii dominującą specyfikacją w silnikach było ograniczenie pojemności do 2,65L. W latach powojennych do lat 1970-tych, 4-cylindrowe silniki marki [[Offenhauser]] z turbosprężarką zdominowały tę serię. Zwane potocznie "Offy", silniki te posiadały istotna charakterystykę, otóż korpus silnika zwany potocznie blokiem, był w formie odlewu zintegrowany z głowicą. Eliminowało to potrzebę na dosyć wrażliwy element jakim zawsze była uszczelka pod głowicą oraz związane z tym problemy techniczne. Tymże sposobem silniki Offy były bardzo niezawodne, jednocześnie uzyskując sporą moc znamionową.
Silniki Offy niemalże do końca lat 1960-tych były umieszczane w konstrukcjach bolidów z przodu samochodu. Colin Chapman, założyciel teamu Lotus w F1, pojawił się na wyścigu Champ Car Indianapolis 500 w 1965 r. z nowatorską i rewolucyjną konstrukcją bolidu [[Lotus 38]], mającą silnik V8 zainstalowany za kierowcą. Bolid ten był napędzany nowym i już typowo rasowym silnikiem wyścigowym Forda, znanym jako [[DFV]], skonstruowanym przez brytyjską firmę [[Cosworth]]. Wybitny brytyjski kierowca [[Jim Clark]] odniósł wtedy zwycięstwo, kreując nową erę technologii konstrukcji bolidów w tej serii.
Jako ciekawostkę należy nadmienić udział bolidów z napędem turbinowym (zamiast silnika tłokowego), w dwóch edycjach wyścigów Indianapolis 500 w 1967 oraz 1968 roku. Silniki te nie odniosły jednak sukcesu zwycięstwa.
Na początku lat 197070-tych, firma [[Cosworth]] stworzyła komercyjną wersję swojego silnika wcześniej zastosowanego w [[Formuła 1|Formule 1]], na potrzeby teamów walczących w wyścigach Champ Car. Był to 8 cylindrowy silnik dostosowany do rygorów długich (500 mil, lub 800 km) wyścigów na torach owalnych, gdzie kierowcy pokonują obwód toru z minimalnym zdejmowaniem nogi z pedału "gazu". Silnik Ford Cosworth DFX, jak go później nazwano posiadał podobnie jak Offenhauser, jedną turbosprężarkę, osiągając moc ok 600 KM przy 10,000 obr/min. Na początku lat 1970-tych ciśnienie turbodoładowania było dowolne i niekontrolowane przez organizatorów serii Champ Car. Warunki wytrzymałościowe silnika podczas wyścigów stanowiły granice ich mocy jakie były udostępniane przez teamy do dyspozycji kierowców, często z różnym skutkiem.
W połowie lat 197070-tych liczne wypadki spowodowane nagłymi wybuchami silników, spowodowały nałożenie ograniczeń przez organizatorów na maksymalny dopuszczalny poziom ciśnienia turbodoładowania. Początkowo był to limit 60 inHga, (ciśnienie 60 cali słupa rtęci w sensie absolutnym), czyli ok. 1 bara ciśnienia relatywnego. Z uwagi na eskalacje mocy oraz prędkości osiągane przez bolidy, limit ten był stopniowo bardziej ograniczany przez lata 1980-te (do 45 inHga)i 1990-te (do 40 a następnie do 38 inHga i do 35 inHga). Należy dodać, że w szczytowej formie tych silników we wczesnych latach tego wieku, ich moc osiągała poziom 950 KM przy 16,000 obr/min, dając bolidom Champ Car możliwości uzyskania prędkości znacznie przewyższających bolidy Formuły 1. Tak duża prędkość obrotowa jest szczególnie imponująca zważywszy, że konstrukcja głowic tych silników nakładała obowiązek stosowania [[sprężyna_śrubowasprężyna śrubowa|sprężyn śrubowych]]]]. Dodatkowo, korbowody musiały być wykonane ze stali[[stal]]i, a nie jak w Formule 1 z tytanu[[tytan]]u. Dla porównania, w Formule 1 od 1993 r. stosowano pneumatyczne zamykanie zaworów zamiast sprężyn śrubowych, co dawało wymierne korzyści w sensie możliwości zwiększenia prędkości obrotowych silnika w celu uzyskania większej mocy
Podczas ostatnich 30 lat istnienia tej serii, partycypowało w niej kilku prominentnych producentów samochodów. W latach 197070-tych Ford wodził prym ze swoim silnikiem [[DFX]] skonstruowanym przez firme Cosworth. W 1986 roku zadebiutował silnik nowej konstrukcji marki Chevrolet budowany przez brytyjską firmę [[Ilmor]]. Silnik ten zapoczątkował swoisty " wyścig zbrojeń" przez kilka następnych lat dominując serie Champ Car, wtedy zwana [[CART]] lub [[Indy Car]]. W tym czasie aczkolwiek krótko, Alfa Romeo również partycypowała, jednak bez znaczących wyników. W latach 199090-tych, Ford, Honda oraz w późniejszym okresie Toyota bardzo intensywnie współzawodniczyły pomiędzy sobą o wygranie trofeum.
U schyłku komercyjnego istnienia tej serii, ekskluzywnie stosowano osłabioną wersję tych silników w wydaniu sponsorskim Forda. Ograniczono obroty na konto podwyższenia ciśnienia turbodoładowania, w celu uzyskania maksymalnie 750 KM.
== Mistrzowie ==
| 