Wojna rosyjsko-turecka (1828–1829): Różnice pomiędzy wersjami

'''Wojna rosyjsko–tureckarosyjsko-turecka''' w latach [[1828]]-[[1829]], zakończona [[Pokój (prawo)|pokojem]] w [[Adrianopol]]u.

Wojna była spowodowana walką europejskich imperiów (Wielkiej Brytanii, Francji, Rosji) o podział Imperium Osmańskiego, które w tym czasie przeżywało ostry kryzys wewnętrzny spowodowany szczególnie wojną narodowo-wyzwoleńczą narodu greckiego (1821-1829). [[Wielka Brytania]] i [[Francja]], bojąc się wzrostu wpływów Rosji na [[Bałkany|Bałkanach]] (Grecy zwrócili się o pomoc do Rosji), wystąpiły w 1827 razem z Rosją z pomocą powstańcom greckim. Po wygranej [[bitwa pod Navarino|bitwie pod Navarino]], przez zjednoczoną flotę, sprzeczności między sprzymierzeńcami nasiliły się. 20 października 1827 sułtan Turcji odmówił wykonywania postanowień [[Konwencja Akermańska|Konwencji Akermańskiej]] z 1826 i zaczął nawoływać do "świętej wojny" przeciw Rosji. 26 kwietnia 1828 Rosja wypowiedziała wojnę Turcji. Rosja skierowała nad Dunaj 95 tys. armię, z zadaniem zajęcia Mołdawii, Wołoszczyzny i Dobrudży i opanowania miejscowości Szumen i Warna. Na czele [[Siły zbrojne|wojsk]] [[Rosja|rosyjskich]] stał [[Marszałek (stopień wojskowy)|feldmarszałek]] [[Piotr Wittgenstein]], który był jednak mocno skrępowany obecnością przy [[Armia|armii]] [[car]]a [[Mikołaj I Romanow|Mikołaja I]]. Turcja skierowała do wojny 150 tys. armię pod dowództwem Husejna Paszy. Na Kaukazie 25 tys. Korpus rosyjski pod dowództwem [[Iwan Paskiewicz|Iwana Paskiewicza]] miał zadanie zajęcia Karsu (obecnie w Turcji) i Achalcich (obecnie Achalciche w Gruzji). Koncentracja rosyjska przeciwko [[Turcja|Turcji]] dokonana została zbyt późno, dzięki czemu Turcy zyskali możliwość postawienia w stan obrony twierdz naddunajskich. Na przełomie kwietnia i maja wojska rosyjskie zajęły księstwa naddunajskie, a 8 czerwca sforsowały Dunaj pod Isakczi (obecnie Issacea - Rumunia), po czym Wittgenstein rozśrodkował swoje siły w celu blokady twierdz. W związku z opóźnieniem przeprawy przez [[Dunaj]] wykluczone zostało (głównie ze względów klimatycznych) zakończenie wojny w ciągu roku. Rosjanie zlekceważyli przeciwnika, który jednak nawet w swej czysto biernej obronie, wymagał zgromadzenie przeciw niemu większych sił. Przez okupację księstw naddunajskich, która pochłonęła połowę rosyjskich wojsk, oblężenie [[Silistra|Silistry]], [[Warna|Warny]], stan liczebny głównych l uderzeniowych armii rosyjskiej stopniał do zaledwie 30.000 ludzi. Armia rosyjska zrezygnowała w dodatku z inicjatywy i wyruszyła oblegać [[Szumen]], gdzie Turcy mieli dwukrotnie większe siły od niej. Znalazła się przez to w fatalnym położeniu: na obszernym łuku kordonowym w stanie [[obrona|obrony]] przeciwko zaciętym [[wycieczka (wojsko)|wycieczkom]] tureckim, z etapami poprzecinanymi przez zagony świetnej [[Jazda|kawalerii]] tureckiej, wygłodzona i bez paszy dla koni. Do października [[1828]] nie zyskała nawet pozoru zwycięstwa. Po nadejściu posiłków skupiła większe siły przeciw Warnie, broniącej się z niebywałą zaciętością. Nadeszła wtedy odsiecz turecka pod dowództwem [[Omer Vrionis|Omera Vrionisa]], który pokonał Rosjan pod Hassanlar (obecnie [[Gecowo]] [[Obwód Razgrad|pod Razgradem]]) i Kurtepe (obecnie [[Wyłczy doł]] w [[Obwód Warna|obwodzie warneńskim]]). Gdyby nie niedołęstwo dowódcy tureckiego, który nie umiał wykorzystać swoich sukcesów i zatrzymał się w miejscu, gdyby nie zdrada, która niespodziewanie wydała w ręce Rosjan Warnę (11 października), ich porażka byłaby tutaj zupełna. Zdobycie Warny Rosjanie okupili wielkimi stratami. Odwrót wyniszczonej armii rosyjskiej do księstw naddunajskich robił wrażenie odwrotu [[Wielka Armia|Wielkiej Armii Napoleona]] z Rosji. Na Kaukazie Rosjanie zajęli Anapę, Kars, Ardagan, Achalcich, Poti i Bajazet.

W [[1829]] na czele armii rosyjskiej stanął [[Iwan Dybicz Zabałkański|Iwan Dybicz]], nie skrępowany już obecnością przy armii cara Mikołaja. Husejn Pasza został zastąpiony przez Reszyda Paszę. Dybicz okazał się wodzem większej miary od swojego poprzednika, zorganizował właściwe zaopatrzenie żołnierzy, przez co podniósł ich morale. W maju Dybicz otoczył Silistrię, którą zdobył w czerwcu pomimo, że jej [[garnizon]] był liczniejszy od oblegających . Gdy dowódca turecki [[Reszyd Pasza]] wyszedł w pole i odparty od stanowisk rosyjskich pod [[Prowadija|Prowadiją]], zniszczył w odwrocie oddziały pościgu, a następnie ruszył z Szumen na Kozłudżę (obecnie [[Suworowo]] [[Obwód Warna|pod Warną]]) na generała [[Longgin Osipowicz Roth|Rotha]], Dybicz zdał się na śmiałą decyzję i w 15.000 ludzi ruszył forsownym marszem na pomoc Rothowi co doprowadziło do zwycięskiej dla Rosjan [[Bitwa pod Kulewczą|bitwy pod Kulewczą]] [[11 czerwca]] 1829 roku. Samo przeprowadzenie bitwy było złe: siły rosyjskie, rozrzucone kordonem po łuku naraziły swą straż przednią na bardzo krwawą porażkę; o wygranej Rosjan zadecydowała bierność Turków, a przede wszystkim panika ich armii. Przegrana pod Kulewczą zdemoralizowała doszczętnie armię turecką. Dybicz wykorzystał ten moment i po zwycięstwie skierował swoją 35 tys. armię na Bałkany, przeprawił się przez [[Stara Płanina|Starą Płaninę]], mimo że pod [[Adrianopol]]em armia jego stopniała do 16.700 ludzi i 100 dział, zdominował Turków i 20 sierpnia zdobył Adrianopol. Na Kaukazie wojska rosyjskie 9 lipca zajęły Erzurum i podeszły pod Trapezund. Wyjście wojsk rosyjskich na przedpola [[Konstantynopol]]a wywołało panikę wśród wojsk tureckich, co doprowadziło do zawarcia pokoju w Adrianopolu.