Powstanie Nian: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
drobne redakcyjne, ort., lit., int., polskie znaki |
m drobne |
||
Linia 3:
|nazwa = Powstanie Nian
|konflikt =
|grafika =
|opis =
|data = [[1851]]
|miejsce = [[Chiny]]
|wynik = klęska powstańców, osłabienie dynastii Qing
Linia 12:
|strona1 = milicje powstańcze
|strona2 = [[Plik:China Qing Dynasty Flag 1889.svg|20px]] [[Dynastia Qing|Cesarstwo chińskie]]
|dowódca1 = [[Zhang Lexing]]<br />
|dowódca2 = [[Plik:China Qing Dynasty Flag 1889.svg|20px]][[Sengge Rinchen]]<br />[[Plik:China Qing Dynasty Flag 1889.svg|20px]][[Zeng Guofan]]<br />[[Plik:China Qing Dynasty Flag 1889.svg|20px]][[Li Hongzhang]]<br />[[Plik:China Qing Dynasty Flag 1889.svg|20px]][[Liu Mingchuan]]<br />[[Plik:China Qing Dynasty Flag 1889.svg|20px]][[Zuo Zongtang]]
|siły1 = ok. 200 tys.
Linia 20:
|straty3 = łącznie ok. 100 tys.
}}
'''Nian''' – powstanie w północnych Chinach w latach 1851-1868. Równie długotrwałe jak współczesne mu [[powstanie tajpingów]] i niewiele mniej od niego niszczycielskie, nie próbowało jednak ustanowić alternatywnej struktury państwowej. Dzieliło się na dwie fazy: do 1863 powstanie miało postać licznych buntów w oparciu o lokalne bazy; po 1863 powstańcy podejmowali dalekosiężne rajdy kawaleryjskie przez większość prowincji Chin północnych. Ostatecznie stłumione siłami nowej armii, poprzednio zwycięskiej przeciw taipingom. Wśród dziewiętnastowiecznych powstań w Chinach wyróżnia się relatywnym brakiem czynnika religijnego. W literaturze często spotykane pod nazwą '''Nien''' (według transkrypcji [[Wade-Giles|Wade'a-Gilesa]]
▲'''Nian''' – powstanie w północnych Chinach w latach 1851-1868. Równie długotrwałe jak współczesne mu [[powstanie tajpingów]] i niewiele mniej od niego niszczycielskie, nie próbowało jednak ustanowić alternatywnej struktury państwowej. Dzieliło się na dwie fazy: do 1863 powstanie miało postać licznych buntów w oparciu o lokalne bazy; po 1863 powstańcy podejmowali dalekosiężne rajdy kawaleryjskie przez większość prowincji Chin północnych. Ostatecznie stłumione siłami nowej armii, poprzednio zwycięskiej przeciw taipingom. Wśród dziewiętnastowiecznych powstań w Chinach wyróżnia się relatywnym brakiem czynnika religijnego. W literaturze często spotykane pod nazwą '''Nien''' (według transkrypcji [[Wade-Giles]]a).
== Tło i przyczyny ==
Linia 58 ⟶ 57:
=== Operacje nowych armii ===
Następcą Sengge Rinchena został [[Zeng Guofan]], który zdecydował, by sprowadzić na północ kilkadziesiąt tysięcy żołnierzy armii Huai, nowocześnie uzbrojonych i wyposażonych. Zaczął metodycznie okrążać powstańców, ograniczając ich możliwości manewru i skrupulatnie pilnując poddawania się wiosek i miasteczek. Wykorzystywał też przeszkody wodne jako bariery dla ruchu powstańców – zarówno w celu ich powstrzymania, jak i okrążenia i zniszczenia. Początkowo taktyka ta zawiodła, bo Nian przełamali słabe umocnienia pod Kaifengiem. Zeng powierzył dowództwo [[Li Hongzhang]]owi, którego Armia Anhui pod bezpośrednią komendą [[Liu Mingchuan]]a pobiła rebeliantów, w
Wschodnia, dowodzona przez Lai Wenguanga, ruszyła na Shandong, potem Hebei i znów na Shandong. Tam zostali powoli okrążeni na wschód od [[Wielki Kanał|Wielkiego Kanału]] przez Li Hongzhanga, który po rezygnacji Zeng Guofana został wodzem naczelnym. Jego operacje były planowane tak, by kawaleria Nian nie mogła uniknąć starć, w których dziesiątkowała ją silna artyleria i nowoczesna broń strzelecka. Wykorzystując Wielki Kanał jako główną linię blokady, zepchnął ich do Jiangsu i rozbił w 1868; Lai Wenguang został stracony.
Zachodnia, pod komendą Zhang Zongyu, osiągnęła w 1867 [[Shaanxi]], być może dążąc do współdziałania z trwającą tam [[Powstanie Hui w północnych Chinach|rebelią muzułmanów]]. Dowodzący tam [[Zuo Zongtang]] zdecydował, by najpierw stłumić Nian, potem Hui. Zhang musiał się cofnąć, szybkim marszem przez północne Chiny docierając na 150 km na południe od Pekinu. Zablokowany przez oddziały stołeczne, zawrócił do Shandongu, i przekroczywszy Wielki Kanał, znalazł się w pułapce między rzekami, armią Li Hongzhanga i ścigającymi go wojskami Zuo Zongtanga. Ostatki jego oddziałów zostały okrążone, a on sam 16 sierpnia 1868 rzucił się do rzeki Tuhai.
== Skutki ==
Linia 81 ⟶ 80:
# {{cytuj książkę|nazwisko=Perry|imię=Elizabeth J.|tytuł=Rebels and Revolutionaries in North China, 1845-1945|wydawca=Stanford University|miejsce=Stanford, CA|data=1980|isbn=0-8047-1055-4}}
# {{cytuj książkę|nazwisko=Spence|imię=Jonathan|tytuł=Search for Modern China|wydawca=Norton|miejsce=New York|data=1990|isbn=0393027082}}
}}▼
[[Kategoria:Wojny w epoce Qing]]
Linia 93:
[[ru:Восстание няньцзюней]]
[[zh:捻军]]
▲}}
| |||