Wersja z 23:39, 10 cze 2010 edytuj Kilinkie (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 1196 edycji m →‎Rozwój: drobne merytoryczne, poprawa linków ← poprzednia edycja		Wersja z 02:07, 8 lip 2010 edytuj anuluj edycję Xqbot (dyskusja \| edycje) Boty 327 495 edycji m robot poprawia: es:Avro 683 Lancaster; zmiany kosmetyczne następna edycja →
Linia 6: == Rozwój == [[Plik:Avro Lancaster B I PA474 1.jpg\|thumb\|330px\|Avro Lancaster B I]] Projekt powstał z rozwinięcia dwusilnikowego ciężkiego bombowca [[Avro Manchester]]. Ponieważ użyte w Manchesterze silniki [[Rolls-Royce Vulture]] okazały się zawodne i niedopracowane, samolot ten nie był w pełni udany i zbudowano go jedynie 200 sztuk, a wycofano z użycia bojowego w 1942. Główny konstruktor zakładów Avro, Roy Chadwick przystosował następnie istniejący już projekt do zastosowania 4 dobrze znanych i sprawdzonych silników Rolls-Royce [[Merlin (silnik)\|Merlin]]. W rezultacie powstał czterosilnikowy bombowiec '''Avro typ 683''', nazwany początkowo Manchester Mk. III, a następnie [[Lancaster]]. Pierwszy lot prototypu miał miejsce [[9 stycznia]] [[1941]], pierwszy samolot seryjny został zbudowany w październiku 1941. Bombowce Lancaster budowano w zakładach Avro, Metropolitan-Vickers, [[Armstrong Whitworth]], [[Vickers Armstrong]] i Victoria Aircraft (w Kanadzie) w 4 bardzo podobnych głównych wersjach seryjnych: Mk. I, II, III i X, z czego najliczniejszymi były '''Mk. I''' i '''Mk. III'''. Oznaczenia wszystkich wersji bombowych były poprzedzone literą "B", np. B.Mk. I, lecz jest ona często pomijana. Wszystkie wersje z wyjątkiem Mk. II napędzane były [[silnik rzędowy\|silnikami rzędowymi]] [[Rolls-Royce Merlin]]. Ogółem, do 2 lutego [[1946]] zbudowano 7377 Lancasterów. Jedną z zalet Lancastera była duża [[komora bombowa]] w kadłubie, długości 10,05 m. Maksymalny udźwig normalnych wersji bombowych wynosił 6356 kg bomb w różnych konfiguracjach. Początkowo najcięższą przenoszoną bombą była bomba o masie 1818 kg. Wersje Lancasterów ze specjalnie pogłębioną komorą bombową zabierały ciężką bombę o masie 3632 kg lub bombę [[Tallboy\|'Tall Boy']] o masie 5448 kg. Służyły one do zwalczania szczególnie istotnych celów punktowych. W [[1945]] powstała specjalna wersja B.Mk. I (Special), z wyciętą podłogą komory bombowej i usuniętą częścią wyposażenia, przeznaczona do przenoszenia najcięższej bomby II wojny światowej [[Grand Slam\|'Grand Slam']] o masie 9979 kg<ref>dokładne masy bomb 'Tall Boy' i 'Grand Slam' różnią się nieco w zależności od źródła</ref>. Inna specjalna wersja Lancasterów, B.Mk. III (Special) została w [[1943]] przystosowana do przenoszenia skaczących bomb Wallisa, przeznaczonych do niszczenia zapór w [[Zagłębie Ruhry\|Zagłębiu Ruhry]]. Lancaster miał bardzo dobre wyposażenie radiowe, późniejsze samoloty miały także [[radar]] H2S do obserwacji powierzchni ziemi w celu ułatwienia celowania. Linia 18: '''PR. I''' - wersja przeznaczona do rozpoznania fotograficznego. Usunięto całe uzbrojenie obronne łącznie z wieżyczkami, co spowodowało przebudowę nosa maszyny. Aparaty fotograficzne zostały zamontowane w komorze bombowej. W czasie wojny używana w dywizjonach 82 i 541, a po wojnie w dywizjonie 683 na Bliskim Wschodzie. '''Mk. I (FE)''' - wersja dalekiego zasięgu, przeznaczona do walk na [[Daleki Wschód\|Dalekim Wschodzie]] w warunkach tropikalnych. Bazowała na ostatnich seriach wersji Mk. I. Miały one wieżyczkę nosową FN5 i ogonową FN82 z 2 km 12,7 mm. Ponadto zmodyfikowano wyposażenie radiowe, radar oraz w komorze bombowej zamontowano dodatkowy zbiornika paliwa o pojemności 400 galonów. Górne powierzchnie maszyny były pomalowane na biało a spodnie na czarno. Nie wzięła udziału w walkach. * '''Mk. II''' - napędzana [[silnik gwiazdowy\|silnikami gwiazdowymi]] chłodzonym powietrzem [[Bristol Hercules]] VI (moc 1277 kW) - pierwsze 27 sztuk a pozostałe wersją XVI (moc 1270 kW). Powstała z uwagi na braki w dostawach silników RR Merlin. Prototyp tej wersji oblatano 26 listopada 1941 roku. Wyprodukowano 300 sztuk, od marca 1942 roku, w zakładach Armstrong Whitworth, z zamówionych 1000 sztuk. Pierwsze egzemplarze nie różniły się od wersji Mk. I, ale potem zaczęto dokonywać modyfikacji. Montowano wypukłe drzwi komory bombowej co pozwalała zabierać zwiększony do 3628 kg ładunek bomb, ale mimo to miała niższy udźwig bomb niż wersja Mk. I. Zamiast radaru H2S zaczęto montować aparaturę nawigacyjno-celowniczą G-H, umożliwiającą bombardowania w warunkach ograniczonej widoczności. W miejsce radaru H2S na spodzie kadłuba, montowano dolną wieżyczkę FN64. Wieżyczka ogonowa FN20 została zamieniona na FN120, o lżejszej konstrukcji i z lepszym celownikiem. Montowano też tłumiki płomienia na rurach wydechowych silników. Wersja ta miała podobne osiągi jak Mk. I, przy czym do wysokości 5486 m miała lepsze wznoszenie, a ponad nią już gorsze. Dodatkowo miała niższy pułap niż wersja Mk. I. * '''Mk. III''' - napędzana amerykańskimi silnikami licencyjnymi Packard Merlin 28, Merlin 38 lub Merlin 224 (3039 sztuk). '''Mk. III (Special)''' - zmodyfikowane w [[1943]] B. Mk III z 617 dywizjonu tzw. "Dambusters" utworzonego w celu zniszczenia tam na [[Ren (rzeka)\|Renie]]. Przenosiły poprzecznie zamontowane, rotujące bomby skaczące. W tym celu usunięto drzwi komory bombowej oraz dodatkowo wieżyczkę grzbietową. Zamontowano specjalne urządzenie do nadawania ruchu wirowego bombom, jeszcze przed ich zrzutem. Ponadto w komorze bombowej i pod nosem zamontowano lampy do oceny wysokości lotu nad powierzchnią, Przebudowano w ten sposób 19 maszyn. Podczas akcji, 16/17 maja 1943 roku, zniszczono trzy tamy, tracąc osiem maszyn. Po akcji, maszyny przebudowano z powrotem do postaci normalnych bombowców. '''A.S.R. III''' - specjalna wersja, dla ratownictwa morskiego. Montowano na niej radar oraz w komorze bombowej umieszczano łódź zrzucaną rozbitkom. Na maszynach tych przeważnie usuwano całkowicie uzbrojenie obronne oraz dodawano w kadłubie dodatkowe okienka do obserwacji. * '''Mk. VI''' - przebudowane w [[1943]] 9 sztuk Mk. III w których zamontowano silniki Packard Merlin 85 z 635 dywizjonu. Silniki te miały dwubiegowe sprężarki, co poprawiało pułap i osiągi na dużych wysokościach. Usunięto w nich też, przeważnie, wieżyczkę w nosie maszyny. Wykorzystywano je do oznakowywania terenu zrzutu bomb dla formacji bombowców. * '''Mk. VII''' - 180 samolotów Mk. I przebudowane w [[1945]] z odmiennym uzbrojeniem strzeleckim. Na grzbiecie kadłuba zamontowano wieżyczkę Martin 250CE z 2 km 12,7 mm i przesunięto ją bardziej do tyłu a w ogonie wieżyczkę FN82 z 2 km 12,7 mm. * '''Mk. X (B.Mk X)''' - wersja budowana w [[Kanada\|Kanadzie]], z silnikami Packard Merlin 38 a potem 224, ze zmodyfikowanym wyposażeniem kabiny i zmodyfikowaną instalacją elektryczną. Na ostatnich egzemplarzach montowano wieżyczki jak w wersji Mk. VII. Zbudowano 430 sztuk. Linia 33: Samoloty Lancaster weszły na uzbrojenie lotnictwa brytyjskiego począwszy od grudnia [[1941]] (jako pierwszy otrzymał je 44 Dywizjon RAF). Zgodnie z brytyjską doktryną, Lancaster był przede wszystkim bombowcem nocnym. Pierwszy lot bojowy dwa Lancastery wykonały w nocy 17 kwietnia [[1942]] podczas nalotu na [[Essen]]. Następnie bywały używane masowo w kolejnych nocnych nalotach RAF na niemieckie miasta i zakłady przemysłowe. Słynną i nietypową akcją było uszkodzenie [[zapora wodna\|zapór wodnych]] w [[Zagłębie Ruhry\|Zagłębiu Ruhry]] bombami Wallisa 19 maja [[1943]] przez [[617 Dywizjon Bombowy]] (akcja ta została opisana w filmie ''Dam Busters''). Inną znaną akcją Lancasterów było zatopienie niemieckiego [[pancernik]]a "[[Tirpitz]]" bombami 'Tall Boy'. Samoloty Lancaster odbyły w czasie II wojny światowej 156 000 operacji bojowych, podczas których zrzuciły 608 612 ton bomb. 3249 samolotów utracono w akcji, jedynie 35 samolotów zdołało ukończyć ponad 100 udanych operacji bojowych - "rekordzista" odbył 139 operacji. Na samolotach Lancaster latał od marca [[1944]] do [[1946]] roku także polski [[Dywizjon 300]] Ziemi Mazowieckiej. Linia 41: Obecnie dwa Lancastery pozostają w stanie zdolnym do lotu: samolot o numerze PA474 w Battle of Britain Memorial Flight i FM 213 w Canadian Warplane Heritage Museum. == Opis techniczny == Czterosilnikowy [[średniopłat]] o konstrukcji całkowicie metalowej. Kadłub konstrukcji skorupowej. Z przodu kadłuba oszklone stanowisko bombardiera, nad nim wieżyczka strzelecka z dwoma karabinami maszynowymi. Za nimi, bogato przeszklona kabina pilotów, na grzbiecie kadłuba. W tylnej części samolotu na grzbiecie wieżyczka strzelecka z dwoma karabinami maszynowymi. Na końcu kadłuba, wieżyczka strzelecka z czterema karabinami maszynowymi. Usterzenie podwójne, stateczniki i stery o obrysie [[owal]]nym. [[Podwozie (lotnictwo)\|Podwozie samolotu]] klasyczne, główne golenie z pojedynczymi kołami wciągane do gondol wewnętrznych silników, kółko ogonowe stałe. Załoga: zazwyczaj 7 ludzi (pilot, mechanik pokładowy, nawigator, bombardier, radiotelegrafista, górny strzelec i ogonowy strzelec). Silniki rzędowe Rolls-Royce Merlin lub Packard Merlin kilku odmian, o mocy 942 kW - 1207 kW lub gwiazdowe Bristol Hercules IV (1277 kW) lub XIV (1270 kW). Linia 55: * masy: masa własna: 16 705 kg masa maksymalna startowa : 29 484 kg * obciążenie powierzchni nośnej: 231,13 kg/m² ** obciążenie powierzchni nośnej przy maksymalnej masie startowej : 244,07 kg/m² Linia 107: [[de:Avro Lancaster]] [[en:Avro Lancaster]] [[es:Avro 683 Lancaster]] [[fr:Avro Lancaster]] [[fy:Avro Lancaster]]

Avro Lancaster: Różnice pomiędzy wersjami