Wikipedia

Marilyn Monroe: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m →‎Linki zewnętrzne: drobne merytoryczne
Przywrócenie właściwej wersji.
Linia 1:
{{Aktor infobox
| Imię i nazwisko = Marilyn Monroe
| Grafika = Marilyn Monroe in The Prince and the ShowgirlMisfits trailer cropped2.jpg
| Podpis = Monroe w filmie = ''[[KsiążęSkłóceni iz aktoreczka]]życiem'', 1957 rok.(1961)
| Prawdziwe nazwisko = Norma Jeane Mortenson (później = Norma Jeane Baker}Mortenson
|Data urodzenia = [[1 czerwca]] [[1926]]
| link_do_zdjęcia =
| DataMiejsce urodzenia = {{flaga|USA}} [[1Los czerwcaAngeles]],<br />[[1926Stany Zjednoczone]]
|Data śmierci Miejsce urodzenia = [[Los5 Angelessierpnia]], [[Stany Zjednoczone1962]]
| DataMiejsce śmierci = [[5{{flaga|USA}} Los Angeles,<br sierpnia]]/>Stany [[1962]]Zjednoczone
|Nagroda na FPFF =
| Miejsce śmierci = [[Los Angeles]], [[Stany Zjednoczone]]
|Oscar Zawód = [[aktor]]ka, [[modelka]], [[Piosenkarz|piosenkarka]], [[producent filmowy]] =
|Złoty Glob = '''1954''': Henrietta Award – najlepsza aktorka na świecie (1953)<br />'''1960''': Award – najlepsza aktorka w komedii lub musicalu (''[[Pół żartem, pół serio]]'', 1959)<br />'''1962''': Henrietta Award – najlepsza aktorka na świecie (1961)
| Lata aktywności = 1947 – 1962
|Orzeł =
| Małżonek = James Dougherty (1942–1946)<br />[[Joe DiMaggio]] (1954–1954)<br />[[Arthur Miller]] (1956–1961)
|BAFTA Oscar =
|Cezar BAFTA =
|Emmy Cezar =
|Filmfare Emmy =
|Złota Malina Filmfare =
|Goya =
| Złoty Glob = <center>'''[[Złoty Glob dla najlepszej aktorki w filmie komediowym lub musicalu|Najlepsza aktorka w filmie komediowym<br />lub musicalu]]'''<br />1960 ''[[Pół żartem, pół serio]]''<br />'''Henrietta Award'''<br />1962 i 1954 </center>
|Grammy Złota Malina =
|Nagroda Goya na MFF w Cannes =
|Puchar Grammy Volpiego =
|Nagroda na MFF w Berlinie =
| Gildia Aktorów Filmowych =
|commons Tony = Marilyn Monroe
|cytaty Orzeł = Marilyn Monroe
|www = http://marilynmonroe.com
| Nagroda na FPFF =
|filmpolski_id =
| Nagroda na MFF w Berlinie =
|imdb_id = 0000054
| Nagroda na MFF w Cannes =
|filmweb_nr odznaczenia = 40889
| commons = Marilyn Monroe
| cytaty = Marilyn Monroe
| www = http://marilynmonroe.com
| imdb_id = 0000054
| filmpolski_id =
| e-teatr_id =
| filmweb_nr = 40889
| stopklatka_id = 2326
}}
 
[[Plik:Marilyn Monroe in The Asphalt Jungle trailer 2.jpg|thumb|240px|''Asfaltowa dżungla'' (1950)]]
'''Marilyn Monroe''' ("MM"), wł. ''Norma Jeane Mortenson'', ''Norma Jeane Baker'' (ur. [[1 czerwca]] [[1926]] w [[Los Angeles]], zm. [[4 sierpnia|4]]/[[5 sierpnia]] [[1962]] tamże) − [[Stany Zjednoczone|amerykańska]] [[modelka]] i [[aktor]]ka [[film]]owa, legenda światowego [[kino|kina]] lat [[lata 50. XX wieku|50.]] i [[lata 60. XX wieku|60.]] XX w., uznawana za ikonę [[seks]]u ([[seksbomba]]).
[[Plik:Marilyn Monroe in Monkey Business trailer.JPG|thumb|240px|''Małpia kuracja'' (1952)]]
[[Plik:Gentlemen Prefer Blondes Movie Trailer Screenshot (35).jpg|thumb|240px|''Mężczyźni wolą blondynki'' (1953)]]
[[Plik:Marilyn Monroe and Jane Russell at Chinese Theater 3.jpg|thumb|240px|Marilyn Monroe i Jane Russell (1953)]]
[[Plik:Monroe holding hammer in The Seven Year Itch trailer 2.jpg|thumb|240px|''Słomiany wdowiec'' (1955)]]
[[File:Marilyn Monroe in The Prince and the Showgirl trailer cropped.jpg|thumb|240px|''Książę i aktoreczka'' (1957)]]
[[Plik:Marilyn Monroe in Some Like It Hot trailer.jpg|thumb|240px|''Pół żartem, pół serio'' (1959)]]
[[Plik:Marilyn.Monroe.House.v2.jpg|thumb|240px|Dom w Brentwood, Los Angeles (1992)]]
 
'''Marilyn Monroe''' ("MM"), właśc. ''Norma Jeane Mortenson'', ''Norma Jeane Baker'' (ur. [[1 czerwca]] [[1926]] w [[Los Angeles]], zm. [[4 sierpnia]] [[1962]] w Los Angeles) - [[Stany Zjednoczone|amerykańska]] [[modelka]] i [[Aktor|aktorka]] [[film]]owa, bogini urody i seksu, megagwiazda wielkiego ekranu, ikona i legenda światowego [[kino|kina]] lat [[lata 50. XX wieku|50.]] i [[lata 60. XX wieku|60.]] XX w.
== Życiorys ==
=== Wczesne lata ===
Martin Edward Mortensen (piekarz) i Gladys Pearl Monroe (montażystka filmowa) rozeszli się przed narodzeniem Normy Jeane, zarejestrowanej potem w urzędzie jako Mortenson (prawdziwego, biologicznego ojca, nigdy nie ustalono, prawdopodobnie był nim Charles Stanley Gifford{{fakt}}, pracujący razem z Gladys w studiu [[RKO Radio Pictures|RKO]]), w młodości znanej też jako Baker po pierwszym mężu Gladys, którym był [[John Newton Baker]] i z tym nazwiskiem została ochrzczona przez matkę. Wychowywana w rodzinach zastępczych i sierocińcu.
 
=== Biografia ===
19 czerwca 1942, w wieku 16 lat, po raz pierwszy wyszła za mąż za 21-letniego [[James Dougherty|Jamesa Dougherty'ego]], pracownika fabryki samolotów. 13 września 1946, po przeszło czterech latach małżeństwa [[rozwód|rozwiedli]] się.
Martin Edward Mortenson (piekarz) i Gladys Pearl Monroe (montażystka filmowa) rozeszli się przed narodzeniem Normy Jeane, zarejestrowanej potem w urzędzie jako Mortenson (prawdziwego, biologicznego ojca, nigdy nie ustalono, prawdopodobnie był nim Charles Stanley Gifford, pracujący razem z Gladys w [[wytwórnia filmowa|wytwórni]] [[RKO Radio Pictures|RKO]]) i ochrzczonej przez matkę, znanej też w młodości jako Baker po pierwszym mężu Gladys, którym był [[John Newton Baker]]. Wychowywana w [[rodzina zastępcza (prawo)|rodzinach zastępczych]] i [[dom dziecka|sierocińcu]]. [[19 czerwca]] [[1942]] - w wieku 16 lat - poślubiła 21-letniego [[James Dougherty|Jamesa Dougherty'ego]], pracownika fabryki samolotów. Jako modelka prezentowała kostiumy kąpielowe. [[29 lipca]] [[1946]] zauważona przez [[Howard Hughes|Howarda Hughesa]], szefa wytwórni RKO, a w sierpniu wezwana do biura [[Ben Lyon|Bena Lyona]], kierownika ds. obsady obrała [[pseudonim]] sceniczny Marilyn (imię [[Marilyn Miller]] ([[1898]]-[[1936]]), aktorki, wybrane przez Lyona) Monroe (nazwisko panieńskie matki), lecz pierwszy [[umowa|kontrakt]] (za namową agenta) podpisała z wytwórnią [[20th Century Fox|Fox]]. [[13 września]] [[1946]] - po przeszło 4 latach małżeństwa - [[rozwód|rozwiodła]] się. W latach [[1947]]-[[1948]] zagrała małe role w kilku filmach, z których żaden nie odniósł większych sukcesów i wytwórnia Fox nie przedłużyła z nią kontraktu. Wróciła do zawodu modelki oraz wstąpiła do szkoły aktorskiej. W [[1949]] pozowała nago do zdjęć, które w [[1953]] - kupione przez [[Hugh Hefner|Hugha Hefnera]] - ukazały się w pierwszym numerze ''[[Playboy]]a''. W [[1950]] zagrała małe role w kilku filmach, dwie z nich zauważyli widzowie i producenci, a w [[1952]] - już jako znana aktorka, po raz pierwszy jako "platynowa blondynka" - wystąpiła w filmie ''[[Małpia kuracja]]''. [[26 czerwca]] [[1953]] Marilyn i [[Jane Russell]] napisały swoje nazwiska i odcisnęły dłonie i stopy w mokrym cemencie na dziedzińcu [[Grauman's Chinese Theatre|Chinese Theatre]] przy [[Hollywood Boulevard]]. W 1953 wystąpiła w filmie ''[[Mężczyźni wolą blondynki]]'', który przyniósł jej status gwiazdy i sławę. Platynowe blond włosy i malowane na policzku znamię - charakterystyczne znaki uwodzicielskiego stylu - były inspirowane wizerunkiem artystycznym [[Jean Harlow]], aktorki lat [[lata 30. XX wieku|30.]] XX w. wylansowanym w filmie ''[[Platynowa blondynka]]'' ([[1931]])<ref>''Kronika Kobiet'', Warszawa 1993, s.474.</ref>. [[14 stycznia]] [[1954]] poślubiła - poznanego w początku lutego [[1952]] - [[Joe DiMaggio|Joego DiMaggio]], słynnego [[baseball]]istę. [[15 września]] 1954 wystąpiła w słynnej scenie z uniesioną podmuchem z kanału wentylacyjnego [[metro|metra]] białą sukienką, w trakcie realizacji filmu ''[[Słomiany wdowiec]]'' w [[Nowy Jork|Nowym Jorku]] i spotkała tam również [[Gina Lollobrigida|Ginę Lollobrigidę]]. [[27 października]] 1954 - po 274 dniach burzliwego małżeństwa (ona niewierna, on zazdrosny) - rozwiodła się. [[12 grudnia]] [[1955]] spotkała [[Jayne Mansfield]] podczas premiery filmu ''[[Tatuowana róża]]''. [[29 czerwca]] [[1956]] poślubiła [[Arthur Miller|Arthura Millera]], [[dramat]]urga, dokonując [[konwersja (religia)|konwersji]] na [[judaizm reformowany]]. W trakcie najdłuższego małżeństwa dwukrotnie [[poronienie|poroniła]]. [[29 października]] 1956 uczestniczyła (między innymi z [[Brigitte Bardot]]) w dorocznej gali z udziałem [[Elżbieta II|Elżbiety II]] w Empire Theatres w [[Londyn]]ie. [[20 stycznia]] [[1961]], po przeszło 4 latach małżeństwa, rozwiodła się. Rozstanie przypieczętowała grając główną rolę w filmie (o sobie) ''[[Skłóceni z życiem]]'', którego [[scenariusz]] napisał Miller. Popadała w coraz częstsze i dłuższe [[Zaburzenia depresyjne|depresje]], chorowała na [[bulimia|bulimię]], nadużywała [[alkohol etylowy|alkoholu]] i [[barbiturany|barbituranów]], sprawiając coraz większe problemy na planie, opóźniając realizację filmów, dopiero z rozpoczęciem zdjęć do filmu ''[[Słodki kompromis]]'' stała się bardziej punktualna, jednak niechęć reżysera, niesłuszne oskarżenia o spóźnienia na plan pozostały. [[17 maja]] 1962 poleciała z kilkoma przyjaciółmi do Nowego Jorku. Mimo wcześniejszego zezwolenia wytwórni na wylot adwokaci Foxa wnieśli skargę przeciw Marilyn o niestawienie się na planie. W sobotni wieczór [[19 maja]] 1962 w [[Madison Square Garden]] podczas gali z okazji 45 urodzin [[John Fitzgerald Kennedy|Johna F. Kennedy'ego]] w obecności ponad 15 tys. osób śpiewała ''[[Happy Birthday to You]]''. Wieczorem [[20 maja]] 1962 pospiesznie wróciła do Los Angeles. [[23 maja]] 1962 na planie filmu zaproponowała aby nakręcono sceny, których nie było w scenariuszu i tak przez godzinę fotografowano ją wychodzącą z basenu nagą, owijającą się niebieskim ręcznikiem. [[1 czerwca]] 1962 obchodziła ostatnie 36 urodziny, a krótko po tym wytwórnia Foxa zwolniła swoją aktorkę. W końcu czerwca i w lipcu 1962 miała sesje zdjęciowe z [[Bert Stern|Bertem Sternem]] (''[[Vogue (czasopismo)|Vogue]]'') i [[Georg Barris|Georgiem Barrisem]] (''[[Cosmopolitan]]''). W początku lipca 1962 odbyła też serię rozmów na temat sławy z [[Richard Meryman|Richardem Merymanem]] (''[[Life (czasopismo)|Life]]''), które jak się okazało, były jej ostatnim wywiadem. Odeszła na zawsze w glorii chwały, u szczytu swych możliwości. [[5 sierpnia]] 1962 wczesnym ranem znaleziona martwa w swym domu w [[Brentwood (Los Angeles, Kalifornia)|Brentwood]] w [[Los Angeles]], naga na łóżku ze słuchawką telefoniczną w dłoni. Przyczyną [[zgon]]u, wg protokołu z [[sekcja zwłok|sekcji zwłok]], było przedawkowanie środków nasennych, choć nadal nie wyjaśniono ostatecznie tajemniczych okoliczności jej śmierci<ref>[http://www.marilynmonroe.com/about/bio.html Marilyn Monroe's Official Web site .::. Biography<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref><ref>Adam Victor ''The Marilyn Encyclopedia'' ISBN 1-58567-188-6</ref>. Istnieje hipoteza, że to [[zabójstwo]] (zaaplikowanie leków) upozorowane na [[samobójstwo]], z powodu jej związków z [[rodzina Kennedych|rodziną Kennedych]] (romansowała z braćmi Johnem F. Kennedym i [[Robert F. Kennedy|Robertem F. Kennedym]]<ref>''Kronika Kobiet'', Warszawa 1993, s.554.</ref> i stąd spekulacje, że miała dostęp nie tylko do sypialni obu, ale i do tajemnic państwowych stając się zagrożeniem dla wpływowych kręgów politycznych) oraz [[komunizm|komunistami]]<ref>''Marilyn, ostatnie seanse'', Warszawa 2008</ref>. Za śmierć Marilyn obarcza się tak obu Kennedy'ch potem zamordowanych jak i amerykańskie służby specjalne ([[United States Secret Service|USSS]], [[FBI]], [[Central Intelligence Agency|CIA]]) oraz amerykańską [[mafia#Mafia w USA|mafię]].
 
=== KarieraFilmy i programy ===
* [[1947 w filmie|1947]] - ''The Shocking Miss Pilgrim ([[Szokująca panna Pilgrim]])'' jako bezimienna telefonistka, nie wym. w czołówce
Jako [[modelka]] prezentowała kostiumy kąpielowe. 29 lipca 1946 została zauważona przez [[Howard Hughes|Howarda Hughesa]], szefa studia filmowego RKO, a w sierpniu wezwana do biura [[Ben Lyon|Bena Lyona]], kierownika ds. obsady. Tam obrała [[pseudonim]] sceniczny Marilyn (imię [[Marilyn Miller]] (1898–1936), aktorki, wybrane przez Lyona) Monroe (nazwisko panieńskie matki), lecz pierwszy [[Umowa|kontrakt]] (za namową agenta) podpisała z [[wytwórnia filmowa|wytwórnią filmową]] [[20th Century Fox]].
* 1947 - ''Dangerous Years'' jako Eve
* [[1948 w filmie|1948]] - ''You Were Meant For Me'' jako bezimienna dziewczyna
* 1948 - ''Scudda-Hoo! Scudda-Hay!'' jako Peggy, uczennica szkoły średniej, nie wym. w czołówce
* 1948 - ''Green Grass of Wyoming'' jako bezimienna tancerka
* 1948 - ''Ladies of the Chorus ([[Dziewczęta z chóru]])'' jako Peggy Martin
* [[1949 w filmie|1949]] - ''Love Happy ([[Szczęśliwa miłość]])'' jako bezimienna dziewczyna
* [[1950 w filmie|1950]] - ''A Ticket to Tomahawk ([[Podróż do Tomahawk]])'' jako Clara
* 1950 - ''The Asphalt Jungle ([[Asfaltowa dżungla]])'' jako Angela Phinlay
* 1950 - ''The Fireball ([[Błyskawica (film 1950)|Błyskawica]])'' jako Polly
* 1950 - ''Right Cross'' jako Dusky Ledoux
* 1950 - ''Home Town Story'' jako Iris Martin
* 1950 - ''All About Eve ([[Wszystko o Ewie]])'' jako Claudia Caswell
* [[1951 w filmie|1951]] - ''As Young as You Feel'' jako Harriet
* 1951 - ''Love Nest ([[Gniazdko miłości]])'' jako Roberta Stevens
* 1951 - ''Let's Make It Legal ([[Pobierzmy się]])'' jako Joyce Mannering
* [[1952 w filmie|1952]] - ''Clash by Night ([[Na krawędzi]])'' jako Peggy
* 1952 - ''We're Not Married! ([[Uprzejmie informujemy, że nie są państwo małżeństwem]])'' jako Anabel Norris
* 1952 - ''Don't Bother to Knock ([[Proszę nie pukać]])'' jako Nell Forbes
* 1952 - ''Monkey Business ([[Małpia kuracja]])'' jako Lois Laurel
* 1952 - ''O. Henry's Full House ([[O. Henry przy pełnej widowni]]) / The Cop and the Anthem ([[Glina i hymn]])'' jako bezimienna dziewczyna
* [[1953 w filmie|1953]] - ''[[Niagara (film)|Niagara]]'' jako Rose Loomis
* 1953 - ''Gentlemen Prefer Blondes ([[Mężczyźni wolą blondynki]])'' jako Lorelei Lee
* 1953 - ''The Jack Benny Show ([[Widowisko Jacka Benny'ego]]) / Honolulu Trip ([[Podróż do Honolulu]])'' jako Ona sama, '''tv''' na żywo
* 1953 - ''How to Marry a Millionaire ([[Jak poślubić milionera]])'' jako Pola Debevoise
* [[1954 w filmie|1954]] - ''River of No Return ([[Rzeka bez powrotu]])'' jako Kay Weston
* 1954 - ''There's No Business Like Show Business ([[Nie ma jak show]])'' jako Vicky Hoffman / Vicky Parker
* [[1955 w filmie|1955]] - ''The Seven Year Itch ([[Słomiany wdowiec]])'' jako bezimienna dziewczyna
* [[1956 w filmie|1956]] - ''Bus Stop ([[Przystanek autobusowy (film)|Przystanek autobusowy]])'' jako Cherie
* [[1957 w filmie|1957]] - ''The Prince and the showgirl ([[Książę i aktoreczka]])'' jako Elsie Marina
* [[1959 w filmie|1959]] - ''Some Like It Hot ([[Pół żartem, pół serio]])'' jako Sugar Kane Kowalczyk
* 1959 - ''Premier Khrushchev In the USA ([[Premier Chruszczow w USA]])'' jako Ona sama, '''tv''' transmisja
* [[1960 w filmie|1960]] - ''Let's Make Love ([[Pokochajmy się]])'' jako Amanda Dell
* [[1961 w filmie|1961]] - ''The Misfits ([[Skłóceni z życiem]])'' jako Roslyn Taber
* 1961 - ''The Dupont Show of the Week (Widowisko tygodnia) / USO - Wherever They Go! (Gdzie oni idą!)'' jako Ona sama, '''tv''' narratorka
* [[1962 w filmie|1962]] - ''Lykke Og Krone'' jako Ona sama, '''tv''' na żywo
* 1962 - ''President Kennedy's Birthday Salute'' jako Ona sama, '''tv''' transmisja
* 1962 - ''Something's Got to Give ([[Słodki kompromis]])'' jako Ellen Wagstaff Arden, niedokończony...
 
=== Nagrody ===
W latach 1947-1948 wystąpiła w kilku filmach, z których żaden nie odniósł większych sukcesów i [[wytwórnia filmowa]] [[20th Century Fox]] nie przedłużyła z nią kontraktu.
* [[Złote Globy 1953|1954]] - [[Złoty Glob]] ([[Hollywoodzkie Stowarzyszenie Prasy Zagranicznej|HFPA]]) Henrietta Award, '''laureatka''' w kat. najlepsza aktorka filmowa na świecie ([[Złote Globy 1953|1953]])
* 1956 - Złota Maska ([[Brytyjska Akademia Sztuk Filmowych i Telewizyjnych|BAFTA]]), nominatka w kat. najlepsza aktorka zagraniczna (''Słomiany wdowiec'', 1955)
* [[Złote Globy 1956|1957]] - Złoty Glob (HFPA), nominatka w kat. najlepsza aktorka filmowa w komedii lub musicalu (''Przystanek autobusowy'', [[Złote Globy 1956|1956]])
* 1958 - Złota Maska (BAFTA), nominatka w kat. najlepsza aktorka zagraniczna (''Książę i aktoreczka'', 1957)
* 1958 - [[David di Donatello]] / Złota Płyta (IFA), '''laureatka''' w kat. najlepsza aktorka zagraniczna (''Książę i aktoreczka'', 1957)
* 1959 - Kryształowa Gwiazda (FFA), '''laureatka''' w kat. najlepsza aktorka zagraniczna (''Książę i aktoreczka'', 1957)
* [[Złote Globy 1959|1960]] - Złoty Glob (HFPA), '''laureatka''' w kat. najlepsza aktorka filmowa w komedii lub musicalu (''Pół żartem, pół serio'', [[Złote Globy 1959|1959]])
* [[Złote Globy 1961|1962]] - Złoty Glob (HFPA) Henrietta Award, '''laureatka''' w kat. najlepsza aktorka filmowa na świecie ([[Złote Globy 1961|1961]])
 
=== Upamiętnia Ją ===
Wróciła do zawodu modelki oraz wstąpiła do szkoły aktorskiej. W 1949 pozowała nago do zdjęć, które w 1953 (kupione przez [[Hugh Hefner|Hugha Hefnera]]) ukazały się w pierwszym numerze ''[[Playboy]]a''.
[[Plik:Marilyn Monroe Briefmarke.jpg|thumb|240px|Znaczek niemiecki (2001)]]
[[Plik:Statue of Marilyn Monroe at The Women's Museum in Dallas, Texas.jpg|thumb|240px|Posąg z Muzeum Kobiet w Dallas (2006)]]
* [[1960]] - gwiazda w chodniku Hollywood Boulevard 6778
* [[1962]] - portret ''Marilyn Monroe'' [[Andy Warhol|Andy'ego Warhola]]
* [[1984 w muzyce|1984]] - teledysk do piosenki ''[[Material Girl]]'' [[Madonna (piosenkarka)|Madonny]]
* [[1987 w muzyce|1987]] - piosenka ''[[Candle in the Wind]]'' [[Elton John|Eltona Johna]]
* [[1989 w muzyce|1989]] - piosenka ''[[Krew Marilyn Monroe]]'' zespołu [[Róże Europy]]
* [[1996 w muzyce|1996]] - piosenka ''[[Z twarzą Marilyn Monroe]]'' zespołu [[Myslovitz]]
* [[1999]] - VI miejsce w rankingu [[American Film Institute|AFI]] ([[AFI 100 Lat... 100 Gwiazd]])
* [[2001]] - znaczek [[Niemcy|niemiecki]] oraz znaczki wielu krajów w tym [[Argentyna|Argentyny]], [[Republiki w Federacji Rosyjskiej|Republik Federacji Rosyjskiej]], Stanów Zjednoczonych
* [[2006]] - posąg z Muzeum Kobiet w [[Dallas]]
 
=== Linki zewnętrzne ===
W 1950 zagrała małe role w kilku filmach, dwie z nich zauważyli widzowie i producenci. W 1952 (już jako znana aktorka) po raz pierwszy jako "platynowa blondynka" wystąpiła w filmie ''Małpia kuracja'', a w 1953 w filmie ''[[Mężczyźni wolą blondynki]]'', który przyniósł jej status gwiazdy i sławę. Platynowe blond włosy i malowane na policzku znamię, charakterystyczne znaki uwodzicielskiego stylu, były tak naprawdę inspirowane wizerunkiem artystycznym [[Jean Harlow]], aktorki lat trzydziestych wylansowanym w filmie ''Platynowa blondynka'' (1931)<ref>''Kronika Kobiet'', Warszawa 1993, s.474.</ref>.
* [http://nndb.com/people/219/000022153 Marilyn Monroe] w [[The Notable Names Database|NNDb]]
[[Plik:Gentlemen Prefer Blondes Movie Trailer Screenshot (35).jpg|thumb|left|240px|Niezapomniana scena wykonania piosenki ''Diamonds Are a Girl's Best Friend'' w filmie ''[[Mężczyźni wolą blondynki]]''. Rok 1952.]]
 
W początku lutego 1952 poznała [[Joe DiMaggio|Joego DiMaggio]], słynnego [[baseball]]istę, a 14 stycznia 1954 po raz drugi wyszła za mąż. 27 października 1954, po 274 dniach burzliwego małżeństwa (ona niewierna, on zazdrosny) rozwiedli się.
 
15 września 1954 wystąpiła w słynnej scenie z uniesioną podmuchem z kanału wentylacyjnego [[metro|metra]] białą sukienką, w trakcie realizacji filmu ''[[Słomiany wdowiec]]'' w [[Nowy Jork|Nowym Jorku]]. Podczas zdjęć Monroe, spotkała tam aktorkę [[Gina Lollobrigida|Ginę Lollobrigidę]].
 
12 grudnia 1955 spotkała podczas premiery filmu ''[[Tatuowana róża]]'' aktorkę [[Jayne Mansfield]].
 
29 czerwca 1956 po raz trzeci wyszła za mąż za [[Arthur Miller|Arthura Millera]], [[dramat]]urga, dokonując [[konwersja (religia)|konwersji]] na [[judaizm reformowany]]. W trakcie najdłuższego małżeństwa dwukrotnie [[poronienie|poroniła]]. 29 października 1956 uczestniczyła (między innymi z [[Brigitte Bardot]]) w dorocznej gali z udziałem [[Elżbieta II|Elżbiety II]] w Empire Theatres w [[Londyn]]ie. 20 stycznia 1961, po przeszło czterech latach małżeństwa, para rozwiodła się. Rozstanie przypieczętowali wspólnym filmem (o sobie) ''Skłóceni z życiem'', którego [[scenariusz]] napisał Miller, a wystąpiła w nim Marilyn.
 
Nadużywała [[Alkohole|alkoholu]] i [[Barbiturany|barbituranów]], popadała w coraz częstsze i dłuższe [[Zaburzenia depresyjne|depresje]], chorowała na [[bulimia|bulimię]], sprawiała coraz większe problemy na planie, opóźniając realizację filmów. Wraz z rozpoczęciem zdjęć do filmu ''Słodki kompromis'' stała się bardziej punktualna. Niechęć reżysera do aktorki, złe traktowanie przez wytwórnię [[Fox Broadcasting Company|Fox]] (oskarżającą ją niesłusznie o opóźnianie zdjęć) spowodowało rozwiązanie umowy z wytwórnią. Kroplą przelewającą czarę było opuszczenie planu, aby zaśpiewać ''Happy Birthday'' z okazji 45 urodzin [[John Fitzgerald Kennedy|Johna F. Kennedy'ego]].
 
=== Śmierć ===
5 sierpnia 1962 znaleziono ją martwą w swym domu w [[Brentwood (Los Angeles, Kalifornia)|Brentwood]] w [[Los Angeles]], nagą na łóżku ze słuchawką telefoniczną w dłoni. Przyczyną zgonu, wg protokołu z sekcji zwłok, było przedawkowanie środków nasennych, choć nadal niewyjaśnione są ostatecznie tajemnicze okoliczności jej śmierci<ref>[http://www.marilynmonroe.com/about/bio.html Marilyn Monroe's Official Web site .::. Biography<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref><ref>Adam Victor ''The Marilyn Encyclopedia'' ISBN 1-58567-188-6</ref>.
 
Istnieją hipotezy, iż nie był to przypadek, a morderstwo (zaaplikowanie leków) upozorowane na samobójstwo, z powodu jej związków z [[rodzina Kennedych|rodziną Kennedych]] oraz [[komunizm|komunistami]]<ref>''Marilyn, ostatnie seanse'', Warszawa 2008</ref>. Aktorka romansowała zarówno z Johnem F. Kennedym, jak i jego bratem, [[Robert F. Kennedy|Robertem F. Kennedym]]<ref>''Kronika Kobiet'', Warszawa 1993, s.554.</ref>. Pojawiały się więc spekulacje, że miała dostęp nie tylko do sypialni tych dwóch polityków, ale także do tajemnic państwowych i stała się z tego powodu zagrożeniem dla wpływowych kręgów politycznych. Za śmierć Marilyn obwiniano amerykańskie służby specjalne, a nawet samą rodzinę Kennedych. Silny wpływ na popularność hipotezy o morderstwie miał fakt, że zamordowano Johna F. Kennedy'ego i jego brata Roberta F. Kennedy'ego.
 
Marilyn zmarła będąc u szczytu swych możliwości, w glorii chwały. Tajemnicze okoliczności jej śmierci sprawiły, że stała się legendą. Do dzisiaj pozostaje uosobieniem wrażliwej, podniecającej seksualności.
 
== Filmografia ==
[[Plik:Marilyn Monroe in Some Like It Hot trailer.jpg|thumb|240px|''[[Pół żartem, pół serio]]'', film z 1959 roku.]]
; Filmy fabularne
* 1962: ''Something's Got to Give'' jako Ellen Wagstaff Arden
* 1961: ''[[Skłóceni z życiem]]'' (''The Misfits'') jako Roslyn Taber
* 1960: ''[[Pokochajmy się]]'' (''Let's Make Love'') jako Amanda Dell
* 1959: ''[[Pół żartem, pół serio]]'' (''Some Like It Hot'') jako Sugar Kane Kowalczyk
* 1957: ''[[Książę i aktoreczka]]'' (''The Prince and the Showgirl'') jako Elsie Marina
* 1956: ''[[Przystanek autobusowy (film)|Przystanek autobusowy]]'' (''Bus Stop'') jako Cherie
* 1955: ''[[Słomiany wdowiec]]'' (''The Seven Year Itch'') jako Dziewczyna
* 1954: ''[[Rzeka bez powrotu]]'' (''River of No Return'') jako Kay Weston
* 1954: ''[[Nie ma jak show]]'' (''There's No Business Like Show Business'') jako Vicky
* 1953: ''[[Jak poślubić milionera]]'' (''How to Marry a Millionaire'') jako Pola Debevoise
* 1953: ''[[Mężczyźni wolą blondynki]]'' (''Gentlemen Prefer Blondes'') jako Lorelei Lee
* 1953: ''[[Niagara (film)|Niagara]]'' jako Rose Loomis
* 1952: ''Małpia kuracja'' (''Monkey Business'') jako Panna Lois Laurel
* 1952: ''Na krawędzi'' (''Clash by Night'') jako Peggy
* 1952: ''Uprzejmie informujemy, że nie są państwo małżeństwem'' (''We're Not Married!'') jako Annabel Jones Norris
* 1952: ''O. Henry przy pełnej widowni'' (''Full House'') jako Prostytutka (fragment "The Cop and the Anthem")
* 1952: ''Proszę nie pukać'' (''Don't Bother to Knock'') jako Nell Forbes
* 1951: ''Pobierzmy się'' (''Let's Make It Legal'') jako Joyce
* 1951: ''Pamiętniki Don Giovanniego'' (''Love Nest'') jako Roberta 'Bobbie' Stevens
* 1951: ''As Young as You Feel'' jako Harriet
* 1951: ''Opowieść z rodzinnych stron'' (''Home Town Story'') jako Iris Martin
* 1950: ''[[Wszystko o Ewie]]'' (''All About Eve'') jako Panna Claudia Casswell
* 1950: ''[[Asfaltowa dżungla]]'' (''The Asphalt Jungle'') jako Angela Phinlay
* 1950: ''Right Cross'' jako Dusky Ledoux (niewymieniona w czołówce)
* 1950: ''Podróż do Tomahawk'' (''A Ticket to Tomahawk'') jako Clara (niewymieniona w czołówce)
* 1950: ''Błyskawica'' (''The Fireball'') jako Polly
* 1949: ''Szczęśliwa miłość'' (''Love Happy'') jako Klientka
* 1948: ''Dziewczęta z chóru'' (''Ladies of the Chorus'') jako Peggy Martin
* 1948: ''Green Grass of Wyoming'' jako Epizod z Square Dance (niewymieniona w czołówce)
* 1948: ''Scudda-Hoo! Scudda-Hay!'' jako Dziewczyna w kajaku (niewymieniona w czołówce)
* 1948: ''You Were Meant for Me'' (niewymieniona w czołówce)
* 1947: ''Dangerous Years'' jako Evie, kelnerka w Gopher Hole
* 1947: ''Szokująca panna Pilgrim'' (''The Shocking Miss Pilgrim'') jako Operatorka telefonu (niewymienona w czołówce)
 
; Producent wykonawczy
* 1957: ''[[Książę i aktoreczka]]'' (''The Prince and the Showgirl'')
 
== Nagrody i nominacje ==
[[Plik:Marilyn Monroe, The Prince and the Showgirl, 2.jpg|thumb|240px|W filmie ''[[Książę i aktoreczka]]'' z 1957 roku.]]
; [[Złoty Glob|Złote Globy]]
* 1960 − [[Złoty Glob dla najlepszej aktorki w filmie komediowym lub musicalu|najlepsza aktorka w filmie komediowym lub musicalu]] − ''[[Pół żartem, pół serio]]''
* 1957 − nominacja: [[Złoty Glob dla najlepszej aktorki w filmie komediowym lub musicalu|najlepsza aktorka w filmie komediowym lub musicalu]] − ''[[Przystanek autobusowy (film)|Przystanek autobusowy]]''
 
; Henrietta Award
* 1962 − ulubiona aktorka filmowa na świecie
* 1954 − ulubiona aktorka filmowa na świecie
 
; [[Brytyjska Akademia Sztuk Filmowych i Telewizyjnych|Nagrody BAFTA]]
* 1958 − nominacja: [[Nagroda BAFTA dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej|najlepsza aktorka zagraniczna]] − ''[[Książę i aktoreczka]]''
* 1956 − nominacja: [[Nagroda BAFTA dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej|najlepsza aktorka zagraniczna]] − ''[[Słomiany wdowiec]]''
 
; [[David di Donatello]]
* 1958 − Złota Płyta za aktorstwo − ''[[Książę i aktoreczka]]''
 
== Upamiętnia Ją ==
* '''1962''' − portret ''Marilyn Monroe'' autorstwa [[Andy Warhol|Andy'ego Warhola]]
* '''[[1962 w filmie|1962]]''' − własna gwiazda w [[Hollywood Walk of Fame]] znajdująca się przy 6778 [[Hollywood Boulevard]]
* '''[[1984 w muzyce|1984]]''' − teledysk do piosenki ''[[Material Girl]]'' [[Madonna (piosenkarka)|Madonny]]
* '''[[1987 w muzyce|1987]]''' − piosenka ''[[Candle in the Wind]]'' [[Elton John|Eltona Johna]]
* '''1988''' − gwiazda "Corona Borealis" RA 16h Om 5s 30 53'
* '''[[1989 w muzyce|1996]]''' − piosenka i album ''[[Krew Marilyn Monroe]]'' zespołu [[Róże Europy]]
* '''[[1996 w muzyce|1996]]''' − piosenka ''[[Z twarzą Marilyn Monroe]]'' zespołu [[Myslovitz]]
* '''1999''' − szóste miejsce w rankingu [[Amerykański Instytut Filmowy|Amerykańskiego Instytutu Filmowego]] "[[AFI 100 Lat... 100 Gwiazd]]"
 
{{Przypisy}}
 
== Linki zewnętrzne ==
* {{Nndb|imię|219/000022153|Marilyn Monroe}}
 
 
{| align=center width="85%" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" style="border-collapse: collapse; margin:0 auto;"
| colspan="3" style="background: #FFF179;" | <center>'''Nagrody'''</center>
|-
| width="30%" align=center bgcolor="white"|Poprzednik<br />'''[[Rosalind Russell]]'''<br />'''za ''[[Ciotka Mame]]'''''
| width="40%" align=center bgcolor="white"|'''[[Złoty Glob]] dla [[Złoty Glob dla najlepszej aktorki w filmie komediowym lub musicalu|Najlepszej aktorki w filmie komediowym lub musicalu]]'''<br />1960<br />'''za ''[[Pół żartem, pół serio]]'''''
| width="30%" align=center bgcolor="white"|Następca<br />'''[[Shirley MacLaine]]'''<br />'''za ''[[Garsoniera (film)|Garsoniera]]'''''
|-
|}
 
{{DEFAULTSORT:Monroe, Marilyn}}
Linia 201 ⟶ 158:
[[hr:Marilyn Monroe]]
[[io:Marilyn Monroe]]
[[bpy:মেরিলিন মনরো]]
[[id:Marilyn Monroe]]
[[ia:Marilyn Monroe]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Marilyn_Monroe”