Grosz praski: Różnice pomiędzy wersjami

[[Plik:Grossi pragenses revers.jpg|thumb|right|Grosz praski Wacława II, rewers]]

[[Plik:Grossi pragenses avers.jpg|thumb|right|Grosz praski Wacława II, awers]]

'''Grosz praski''' ([[Łacina|łac.]] ''grossus pragensis'', [[Językjęzyk czeski|czes.]] ''pražský groš'') – srebrna [[moneta]] [[Czechy|czeska]] wprowadzona przez [[Wacław II Czeski|Wacława II]] w [[1300]] r. Była bita do [[1547]] r. Stała się najpopularniejszą monetą obiegową i przeliczeniową w średniowiecznej, środkowej [[Europa|Europie]]. W [[Polska|Polsce]] nazywany również '''groszem czeskim''' lub '''groszem szerokim'''.

Podstawą jej znaczenia były zasobne złoża [[srebro|srebra]] w [[KutnaKutná Hora|Kutnej Horze]], które pozwalały na bicie do kilkunastu milionów groszy rocznie. Żaden inny kraj regionu nie mógł sobie pozwolić na utrzymanie wartości grosza zbliżonej do grosza praskiego. Próba [[Kazimierz III Wielki|Kazimierza Wielkiego]] z [[grosz krakowski|groszem krakowskim]] nie udała się. Małe zasoby srebra w Polsce powodowały, że koszt bicia groszy był wyższy, niż możliwa do osiągnięcia wartość rynkowa, którą narzucał grosz praski. Oczywiście również grosz praski ulegał [[dewaluacja|dewaluacji]]. Waga grosza wynosiła 3,78 g, co odpowiadało 12 [[denar|denarom małym]] i stanowiło 1/60 obrachunkowej jednostki – kopy. Początkowo zawierał 3,527 g czystego srebra, sto lat później już tylko ok. 2 g, a na początku [[XVI wiek|XVI]] w. 1,255 g. Nie zmienił się natomiast nigdy typ grosza praskiego. Na awersie była [[korona (atrybut)|korona]] z podwójnym otokowym napisem zawierającym imiona emitentów (królów czeskich) i ich tytuł. W przypadku [[Władysław II Jagiellończyk|Władysława Jagiellończyka]]: WLADISLAVS SECVNDVS DEI GRATIA REX BOEMIE. Na rewersie znajdował się [[herb Czech|czeski lew]] otoczony napisem GROSSI PRAGENSES. Nazwa grosz [[Praga|praski]] pochodziła nie od miejsca bicia monety, którym była Kutna Hora, ale od praskiej grzywny, na której oparta była reforma Wacława II.

W XIV i XV w. wół kosztował w Polsce ok. 30 groszy praskich, koń ok. 300 groszy praskich, buty chłopskie 4 grosze, baran 8 groszy, łuk 8 groszy, kusza 60-120 groszy, pełna zbroja płytowa 475 groszy, kura 1 grosz, 1/2 [[achtel]]a czyli pół beczułki [[piwo|piwa]] – 8 groszy, najtańsza [[przyłbica]] 144 grosze, [[miecz (broń)|miecz]] do 70 groszy, sztylet 8 groszy. Jeden [[Łan (miara powierzchni)|łan]] ziemi w [[Pyzdry|Pyzdrach]] kosztował 192 grosze, a kram w [[Przemyśl]]u 960 groszy. [[Biblia]] kosztowała 30 grzywien krakowskich, czyli 1440 groszy praskich. [[Grzywna krakowska]] to oprócz miary wagi również jednostka obliczeniowa równa 48 groszom.

Kazimierz Wielki zapłacił w [[1335]] r. [[Jan Luksemburski|Janowi Luksemburskiemu]] 20 000 kop (1 200 000) groszy praskich za zrzeczenie się praw do tronu polskiego i zwierzchnictwa nad Mazowszem, a dołożył jeszcze Śląsk. Mieszczanie [[Kamieniec Podolski|Kamieńca Podolskiego]] zobowiązani byli pod koniec XIV w. płacić właścicielowi dóbr 20 groszy praskich rocznie z łanu uprawianej ziemi. Za kamienicę, która stała się zaczątkiem [[Collegium Maius Uniwersytetu Jagiellońskiego|Collegium Maius]], [[Władysław II Jagiełło|Władysław Jagiełło]] zapłacił 28 800 groszy. Mieszkańcy [[Warszawa|Warszawy]] mieli, w zamian za przywileje nadane im przez księcia [[Janusz I Starszy|Janusza Starszego]] w [[1413]] r., płacić 60 kop (3600) groszy praskich rocznie. Władysław Jagiełło za uwolnienie rycerzy walczących pod [[bitwa pod Grunwaldem|Grunwaldem]] po stronie [[zakon krzyżacki|Krzyżaków]] zażądał 100 000 kop (6 000 000) groszy praskich. W [[1427]] r. Mikulasz Trczka kupił zamek Homole koło [[ziemia kłodzka|Kłodzka]] za 1000 kop (60 000) groszy praskich. Semen Wasilewicz Nieświcki za 300 kop (18 000) groszy praskich kupił Równe w [[1461]] r. W [[1514]] r. [[kanclerz wielki koronny|kanclerz]] wielki koronny [[Krzysztof Szydłowiecki]] kupił od [[diecezja lubuska|biskupstwa lubuskiego]] [[Opatów]] i 16 okolicznych wsi za 10 000 groszy szerokich praskich. Tanio, ale miasto i okolica były zniszczone podczas najazdu [[Tatarzy|tatarskiego]] w [[1502]] r.

Współczesna cena grosza praskiego z początku XIV wieku w niezłym stanie zachowania II, wynosi około 250 zł <ref>''Katalog aukcji 18-19.03.2006 w Poznaniu'', Poznański Dom Aukcyjny, Podlaski Gabinet Numizmatyczny</ref>