Wersja z 19:07, 17 wrz 2010 edytuj Wostr (dyskusja \| edycje) Członkowie Komitetu Arbitrażowego, Redaktorzy, Administratorzy 42 782 edycje m Wycofano edycje użytkownika 194.183.40.13 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Xqbot. ← poprzednia edycja		Wersja z 19:15, 17 wrz 2010 edytuj anuluj edycję Wostr (dyskusja \| edycje) Członkowie Komitetu Arbitrażowego, Redaktorzy, Administratorzy 42 782 edycje m poprawa linków do przek., WP:SK, drobne redakcyjne następna edycja →
Linia 1: [[Plik:Hazard T.svg\|thumb\|Standardowe oznaczenie substancji toksycznej na obszarze [[Unia Europejska\|Unii Europejskiej]], wprowadzone przez [[~~dyrektywa~~Dyrektywa ~~(Unia Europejska)~~67/548/EWG\|~~dyrektywę]]~~Dyrektywę 67/548/~~EEC.~~EWG]]]] '''Trucizna''' –— [[~~związki~~Związek ~~chemiczne~~chemiczny\|substancja]] [[chemia organiczna\|organiczna]] lub [[chemia nieorganiczna\|nieorganiczna]], która po dostaniu się do [[organizm]]u, w stosunkowo niewielkiej dawce, powoduje niekorzystne zaburzenia w jego funkcjonowaniu, inne niekorzystne zmiany w organizmie lub [[śmierć]]. Może to być [[ciało stałe]], [[ciecz]] lub [[gaz]]. Trucizny mogą działać gwałtownie lub gromadzić się w organizmie, powodując zatrucia przewlekłe. Stopień toksyczności substancji jest określany na podstawie [[dawka śmiertelna\|dawki letalnej]] (najczęściej stosuje się wartość ~~LD50~~LD<sub>50</sub>), czyli ilości która powoduje śmierć organizmu.~~<br />~~ Stwierdzenie czy dana substancja stanowi, czy nie stanowi trucizny, jest trudne, bowiem niemal dla każdego [[~~Związki~~Związek ~~chemiczne~~chemiczny\|związku chemicznego]] można określić dawkę, która będzie śmiertelna. Nawet spożywanie wody w zbyt dużych ilościach, zwłaszcza deszczówki lub [[woda destylowana\|wody destylowanej]], może prowadzić do [[hiponatremia\|hiponatremii]]. Z drugiej strony, niektóre trucizny w odpowiednich dawkach mają efekt leczniczy (np. [[pankuronium\|Pavulon]]). Działanie substancji trującej polega na [[reakcja chemiczna\|reakcji]] związków chemicznych w niej zawartych, lub ich [[metabolit]]ów z [[enzymy\|enzymami]] [[katalizator\|katalizującymi]] niezbędne dla życia organizmu procesy lub na blokowaniu działania [[receptor]]ów, prowadzących do zaburzeń pracy różnych układów uniemożliwiających prawidłowe funkcjonowanie [[organizm]]u, np. upośledzenie czynności układu nerwowego lub mięśniowego prowadzącego do niewydolności oddechowej i [[śmierć\|śmierci]]. W przemyśle stosuje się często określenie ~~"trucizny~~„trucizny ~~katalizatora"~~katalizatora” – związku chemicznego oddziałującego chemicznie lub fizycznie na [[katalizator]] w sposób powodujący zablokowanie jego działania lub nieodwracalne zniszczenie. Do częściej spotykanych trucizn należą: {{col-begin}} * niektóre [[metale ciężkie]] (np. [[rtęć]], [[ołów]], [[kadm]]) i ich związki * [[dimetylortęć]] * [[Tetraetyloołów\|czteroetylek ołowiu]] * [[rycyna]] * [[cyjanowodór]] i pochodne: [[cyjanki]] (np. [[cyjanek potasu]]), [[cyjan (związek chemiczny)\|cyjan]]) * [[arsen]] i jego związki (np. [[tlenek arsenu(III)\|arszenik]], [[Arsenowodór\|arseniak]]) * [[Fosfor biały\|biały fosfor]], [[związki fosforoorganiczne]], [[fosforowodór\|fosforiak]] * [[fluorowce]]: [[fluor]], [[chlor]], [[brom]], [[jod]] * [[fluorowcowodory]]: [[fluorowodór]], [[chlorowodór]], [[bromowodór]], [[jodowodór]] * [[ozon]] (jest to toksyczna odmiana [[tlen]]u) * [[amoniak]], [[hydrazyna]], [[azotowodór]] * [[Tlenki azotu\|tlenek azotu]], [[Tlenek azotu(IV)\|dwutlenek azotu]] * [[siarkowodór]] * [[Tlenek siarki(IV)\|dwutlenek siarki]], [[tlenek siarki(VI)\|trójtlenek siarki]] {{col-break}} * niektóre [[fenol]]e * [[anilina]] Linia 39 ⟶ 42: * [[tlenek węgla]] (tzw. ''czad'') * [[broń chemiczna]], np. [[fosgen]], [[iperyt]], [[sarin]] {{col-end}} === Zobacz też === {{Siostrzane projekty ~~{{wikisłownik\|trucizna}}~~ \| słownik = trucizna \| commons = Category:Poisons }} * [[zatrucie]], [[odtrutka]], [[jad]], [[toksyny]], [[toksyczność]], [[toksykologia]], [[toksemia]] * [[broń chemiczna]] * [[środek bardzo silnie działający]] * [[Wikipedia:Skarbnica Wikipedii/Przegląd zagadnień z zakresu wojskowości\|przegląd zagadnień z zakresu wojskowości]] {{Hmed}} {{stub}} [[Kategoria:Toksykologia]]▼ [[Kategoria:Chemiczne BHP]] ▲[[Kategoria:Toksykologia]] [[ar:سم]]

Trucizna: Różnice pomiędzy wersjami