Giuseppe Piazzi: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Luckas-bot (dyskusja | edycje) m robot dodaje: tl:Giuseppe Piazzi |
int., drobne redakcyjne |
||
Linia 27:
'''Giuseppe Piazzi''' (ur. [[16 lipca]] [[1746]] w [[Ponte in Valtellina]], zm. [[22 lipca]] [[1826]] w [[Neapol]]u), astronom włoski, założyciel obserwatorium w [[Palermo]], odkrywca pierwszej [[planetoida|planetoidy]] [[1 Ceres|Ceres]] ([[1801]]).
W [[1764]] Piazzi wstąpił do zakonu [[Teatyni|Teatynów]] w [[Mediolan]]ie, by w [[1779]] zostać profesorem [[teologia|teologii]] w [[Rzym]]ie. Od [[1780]] wykładał [[matematyka|matematykę]] wyższą w Akademii w Palermo. Wkrótce uzyskał od wicekróla [[Sycylia|Sycylii]] fundusze na budowę [[obserwatorium astronomiczne]]go. W celu zdobycia doświadczenia oraz niezbędnego sprzętu udał się do [[Francja|Francji]] oraz [[Anglia|Anglii]], gdzie współpracował z takimi naukowcami, jak [[William Herschel]], [[Nevil Maskelyne]], [[Jérôme Lalande]], czy konstruktor przyrządów astronomicznych [[Jesse Ramsde]]. Piazzi pozyskał między innymi [[koło wertykalne]] oraz [[instrument przejściowy]], które w [[1789]] umieszczono na szczycie wieży królewskiego pałacu w Palermo.
Obserwacje rozpoczął w maju [[1791]] [[Plik:Piazzi Cerere.jpg|right|thumb|160px|Strona tytułowa książki Piazziego ''Della scoperta del nuovo pianeta Cerere Ferdinandea, ottavo tra i primarj del nostro sistema solare'' ("''Na odkrycie planety Ceres Ferdinandea, ósmej ze znanych w naszym systemie słonecznym''"), opisującej odkrycie Ceres, 1802.]]
Podczas obserwacji nieba w nocy na przełomie [[1800]] i [[1801]] roku, Piazzi dostrzegł w gwiazdozbiorze [[Gwiazdozbiór Byka|Byka]] obiekt, którego nie było na żadnej mapie. Początkowo uznał go za nieznaną dotąd gwiazdę, jednak w ciągu kolejnych nocy obiekt przemieścił się na tle gwiazd. Piazzi nabrał przekonania, że ma do czynienia z [[planeta|planetą]]. Mimo to, 24 stycznia przezornie ogłosił odkrycie jako [[kometa|kometę]], a swe przypuszczenia zawarł w liście do przyjaciela, także astronoma [[Barnaba Oriani|Barnaby Orianiego]]<ref>[http://www.astropa.unipa.it/versione_inglese/Hystory/BODE'S_LAW.htm#8a Bode'S Law And The Discovery Of Ceres<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref>. Nie był w stanie obserwować obiektu wystarczająco długo (11 lutego zniknął w blasku Słońca), aby wyznaczyć jego orbitę znanymi wówczas metodami. Pełny opis obserwacji wysłał do Orianiego, [[Johann Elert Bode|Bodego]] i [[Jérôme Lalande|Lalande'a]]. Pomocna okazała się wynaleziona przez młodego matematyka [[Carl Friedrich Gauss|Carla Gaussa]] metoda wyznaczania orbity na podstawie trzech obserwacji. Gauss przesłał swoje wyliczenia do barona [[Franz Xaver von Zach|von Zacha]], który [[31 grudnia]] 1801 odnalazł zagubiony obiekt. Stało się jasne, że w niczym nie przypomina on komety, ale raczej małą planetę. Dodatkowo znajdował się on niemal dokładnie tam, gdzie położenie planety przewidywała [[reguła Titiusa-Bodego]]. Ceres otrzymała własny symbol [[Plik:1 Ceres (0).png|7px]] i znajdowała się jako planeta w astronomicznych publikacjach przez kolejne pół wieku.<ref>http://aa.usno.navy.mil/hilton/AsteroidHistory/minorplanets.html</ref> Okazało się jednak, że podobnych obiektów jest bardzo wiele, a ich niewielkie romiary sprawiają, że nawet przez duże teleskopy nie różnią się zbytnio od gwiazd. William Herschel jako pierwszy określił je mianem ''asteroid'' (''gwiazdo-podobnych'').
Piazzi nazwał obiekt ''Ceres Ferdinandea'' od imienia [[mitologia rzymska|rzymskiej]] [[Ceres (mitologia)|bogini urodzaju]], oraz króla Neapolu i Sycylii [[Ferdynand IV Burbon|Ferdynanda IV]]. Drugi człon został później porzucony ze względów politycznych. Dla uczczenia odkrycia król postanowił wybić złoty medal z podobizną astronoma, ten jednak poprosił by zamiast tego zakupić dla obserwatorium nowy teleskop z [[montaż równikowy|montażem równikowym]]. [[1 Ceres|Ceres]] okazała się być pierwszą odkrytą, a zarazem największą z
W kolejnych latach Piazzi zajmował się m.in. reformą sycylijskiego systemu metrycznego ([[1812]]). Był członkiem wielu towarzystw naukowych w całej Europie.
| |||