Kościół św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Bydgoszczy: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m MalarzBOT: usunięcie miniaturki + WP:SK
drobne redakcyjne
Linia 1:
{{Koordynaty|53|7|40|N|18|6|0|E|umieść=na górze|zapis=kątowo}}
{{Świątynia infobox
| nazwa = Kościół św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Bydgoszczy
| zabytek = A/448/1-2 z 28.06.1995<ref name="zabytek">{{zabytek|kujawsko-pomorskie|data dostępu=2010-10-12}}</ref>
| zdjęcie = Bydgoszcz Kościół św Stanisława Siernieczek.jpg
| zdjęcie podpis = Widok od ul. Kaplicznej
Linia 9 ⟶ 10:
| zniszczono =
| zburzono =
| wyznanie = [[kościół łaciński|rzymskokatolickie]]
| parafia = [[Parafia św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Bydgoszczy]]
| rodzaj = [[kościół parafialny]]
| wezwanie = [[Stanisław ze Szczepanowa|św. Stanisław]]
| architekt = [[Bogdan Raczkowski]]
| budulec = [[cegła]]
| obecnie = istniejeczynny
| mapa =
| commons = Category:Kościół św Stanisława w Bydgoszczy
| stopniN=53 |minutN=7 |sekundN =40
| stopniE=18 |minutE=6 |sekundE =0
| stopniW= |minutW= |sekundW =
| stopniS= |minutS= |sekundS =
}}
[[Plik:Bydgoszcz Kościół św Stanisława Bpa wnetrze.JPG|Wnętrze|thumb|235px240px|Wnętrze]]
[[Plik:Bydgoszcz Kościół św Stanisława 1.jpg|thumb|240px|Prezbiterium z trzema witrażami, po lewej ufundowany przez prezydenta Bydgoszczy Bernarda Śliwińskiego|thumb|235px]]
[[Plik:Bydgoszcz Kościół św Stanisława 2.JPG|Wieża|thumb|235px240px|Wieża]]
 
'''Kościół św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Bydgoszczy''' – [[kościół (budynek)|kościół]] położony w [[Bydgoszcz]]y, którego [[patron (chrześcijaństwo)|patron]]em jest [[Stanisław ze Szczepanowa|św. Stanisław]].
 
Linia 34:
== Historia ==
Plany budowy kościoła na [[Siernieczek (osiedle w Bydgoszczy)|Siernieczku]] zaistniały wskutek wzrostu zaludnienia wschodnich dzielnic miasta. W latach [[1890]]-[[1914]] oraz w [[Dwudziestolecie międzywojenne w Polsce|okresie międzywojennym]] powstała wschodnia dzielnica składowo-przemysłowa<ref>Siernieczek, Brdyujście, Jasiniec, Kapuściska, Czersko</ref>, którą zamieszkiwało ok. 5 tys. robotników pracujących w okolicznych fabrykach. Była to w przewadze ludność polska, katolicka.
Po [[1920]] r., tereny te włączono do miasta [[Bydgoszcz]]y, ale najbliższe świątynie stanowiły: [[Katedra św. Marcina i Mikołaja w Bydgoszczy|bydgoska fara]] oraz [[Kościół św. Mikołaja w Bydgoszczy|kościół św. Mikołaja]] w [[Fordon (dzielnica Bydgoszczy)|Fordonie]] odległe o ok. 6 km. Co więcej dzielnica była podzielona miedzy dwie parafie należące do oddzielnych diecezji: [[Archidiecezja gnieźnieńska|gnieźnieńskiej]]<ref>teren bydgoskiej parafii farnej: Kapuściska, Czersko</ref> i [[Diecezja chełmińska|chełmińskiej]]<ref>teren parafii fordońskiej: Siernieczek, Brdyujście, Fordonek i Jasieniec</ref>.
 
8 kwietnia [[1923]] r. powstało „Stowarzyszenie Budowy Kościoła dla Siernieczka i okolic” z inicjatywy urzędnika państwowego '''Stanisława Cichosławskiego'''. Patronem przedsięwzięcia obrano ks. prałata '''Tadeusza Malczewskiego''', proboszcza z fary. W skład stowarzyszenia weszło 68 osób, a zarząd stanowili wyżsi urzędnicy, przemysłowcy i radni miejscy zamieszkujący ten teren<ref>m.in. dyrektor zakładów drzewnych w Siernieczku - Leon Jackowski, Chryzostom Michalak - obywatel z Brdyujścia, Stanisław Cichosławski - urzędnik Pocztowej Izby Obrachunkowej, Andrzej Nikiel - naczelnik stacji kolejowej Kapuściska, Walerian Kadow, Hipolit Sawicki i Wacław Pasikowski - radni</ref>.
Projekt kościoła wykonał bydgoski radca miejski inż. Bogdan Raczkowski. Natomiast Rada Miejska darowała stowarzyszeniu teren, na którym stał dawny domek posterunku policji.
 
Budowę kościoła rozpoczęli w czerwcu [[1923]] r. samodzielnie miejscowi obywatele i robotnicy. Prasa donosiła, że wraz z mężczyznami pracowały kobiety i dzieci<ref>wg informacji Stowarzyszenia, na budowie pracowało 107 mężczyzn, 16 kobiet i 54 dzieci, zaś głównymi budowniczymi byli: Fac i Jarocki</ref>. Rozpoczęto od rozbiórki dawnego posterunku policji, następnie wymurowano [[Korpus budowli|korpus]] świątyni, podstawę [[Wieża kościelna|wieży]] i [[Zakrystia|zakrystię]]. Budynek w stanie surowym, przykryty dachem wzniesiono do końca roku [[1923]].
8 kwietnia [[1923]] r. budowę wizytował pierwszy biskup na Siernieczku ks. [[Stanisław Kostka Łukomski]], ówczesny [[sufragan]] poznański.
18 maja [[1924]] r. ukończono [[Wieża kościelna|wieżę]]. Odbyła się wtedy uroczystość poświęcenia krzyża na kościele.
 
Środki na budowę kościoła łożyli obywatele całej [[Bydgoszcz]]y, dzięki akcji prowadzonej przez bydgoską prasę i stowarzyszenia. Jedną z form gromadzenia funduszy było urządzanie zabaw, z których dochód przeznaczano na budowę świątyni.
Wykończenie kościoła nastąpiło do października [[1925]] r. Wnętrze wzbogacono m.in. o [[ołtarz]] i [[witraż]]e w [[prezbiterium]], [[ambona (architektura)|ambonę]], [[tabernakulum]], sprzęty i szaty kościelne.
Budowa kościoła kosztowała ok. 110 tys. złotych<ref>w tym materiały 60 tys. zł</ref>, z czego wydano zaledwie 10 tys. w gotówce. Na resztę składały się ofiary w materiałach, bezpłatne prace robotników i bezpłatne administrowanie całej budowy.
 
Uroczyste poświęcenie kościoła nastąpiło 21 maja [[1925]] r. w obecności duchowieństwa, władz miejskich, stowarzyszeń z całej [[Bydgoszcz]]y, licznych pocztów sztandarowych, wojska, kupiectwa, prasy oraz kilku tys. wiernych. Podczas całej uroczystości krążyły nad kościołem dwa wojskowe aeroplany. Głównym celebransem był ks. prałat Malczewski z [[Katedra św. Marcina i Mikołaja w Bydgoszczy|fary]].
Kościół otrzymał wezwanie [[Święta Rodzina|Świętej Rodziny]]. Było to pierwsze poświęcenie nowego kościoła katolickiego w [[Bydgoszcz]]y po odzyskaniu niepodległości.
 
W [[1926]] r. od kościoła wzięła nazwę sąsiednia ulica<ref>do 1995 r. droga gruntowa</ref>, łącząca ul. Fordońską z ul. Witebską, którą nazwano ul. Kapliczną.
W [[Dwudziestolecie międzywojenne w Polsce|okresie międzywojennym]] wzbogacono wystrój kościoła, m.in. ufundowano stacje [[Droga krzyżowa|drogi krzyżowej]] oraz chorągwie miejscowych stowarzyszeń kościelnych. 6 marca [[1927]] r. kościół wizytował [[prymas]] Polski arcybp [[August Hlond]], a w sierpniu [[1927]] r. [[Biskupi chełmińscy|biskup chełmiński]] [[Stanisław Okoniewski (biskup)|Stanisław Wojciech Okoniewski]]. Spełniając życzenia miejscowej ludności teren Siernieczka, Fordonka i Brdyujścia włączono z [[Diecezja chełmińska|diecezji chełmińskiej]] do [[Archidiecezja gnieźnieńska|gnieźnieńskiej]] w obręb parafii farnej. [[Prymas]] zmienił również wezwanie świątyni ze [[Święta Rodzina|Św. Rodziny]] na [[Stanisław ze Szczepanowa|św. Stanisława biskupa]].
 
Do [[1946]] r. świątynia była [[Kościół filialny|kościołem filialnym]] [[Katedra św. Marcina i Mikołaja w Bydgoszczy|fary]]. Nabożeństwa odbywały się tu nieregularnie, zawsze jednak w niedziele i święta z udziałem księży z [[Katedra św. Marcina i Mikołaja w Bydgoszczy|fary bydgoskiej]] lub [[Zgromadzenie Misji|misjonarzy]] z [[Bazylika św. Wincentego à Paulo w Bydgoszczy|kościoła na Bielawkach]]. Od [[1932]] r. prowadzono księgę chrztów, oraz przyjęto pierwsze dzieci do I komunii św.
 
Od [[1937]] roku pierwszym i ostatnim substytutem <ref>sprawującym powinności proboszcza w zastępstwie</ref> był '''ks. [[Antoni Świadek]].''' W latach [[1937]]-[[1939]] doprowadził on do budowy plebanii przy kościele. Za spowiadanie wiernych w języku polskim został on w [[1942]] r. aresztowany, wywieziony do [[Dachau (KL)|obozu koncentracyjnego w Dachau]], gdzie został zamordowany<ref>16 stycznia 1945 r.</ref>. W [[1999]] r. [[Antoni Świadek|ks. A. Świadek]] został [[Beatyfikacja|beatyfikowany]] przez papieża [[Jan Paweł II|Jana Pawła II]].
W [[1948]] r. Rada Parafialna przedłożyła władzom miejskim prośbę przemianowania nazwy ulicy Kaplicznej na ul. ks. Antoniego Świadka. Prośba została jednak negatywnie zaopiniowana przez władze<ref>Jarkiewicz Zenon. Parę uzupełnień do historii budowy kościółka na Siernieczku. [w.] Kronika Bydgoska XVIII. Bydgoszcz 1996</ref>.
 
[[Parafia]] przy kościele pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika została ustanowiona 1 października [[1946]] r. dekretem ks. kard. [[August Hlond|Augusta Hlonda]].
Przydzielony został wówczas pierwszy [[proboszcz]] ks. dr Jan Więckiewicz. Następnie w kościele i parafii pracowali jego następcy:
* [[1948]]-[[1957]]: ks. Józef Batkowski – zbudował m.in. salkę katechetyczną przy plebanii, dzwonnicę, zainstalował dzwony, którym nadano imiona: św. Stanisław i św. Józef, ogrodził cmentarz parafialny, odnowił wnętrze świątyni, stworzył z [[Podcień|podcienia]] [[Kruchta|kruchtę]] kościelną, zainstalował przebudowane [[organy]] oraz ogrzewanie w kościele i na plebanii, sprowadził również do parafii siostry [[elżbietanki]], które przebywały tu w latach [[1952]]-[[1957]];
Linia 67:
* od [[2008]]: ks. Janusz Tusk.
 
== Architektura ==
== Architektura <ref>Parucka Krystyna. Zabytki Bydgoszczy – minikatalog. „Tifen” Krystyna Parucka. Bydgoszcz 2008</ref> ==
Świątynia formą architektoniczną nawiązuje do wiejskich kościołów drewnianych.
Kościół jest ceglany, otynkowany, z [[Wieża kościelna|wieżą]] w górnej partii drewnianą zwieńczoną baniastym hełmem. Prostokątna [[nawa]] poprzedzona jest od południa masywną [[Wieża kościelna|wieżą]] i [[Kruchta|kruchtą]]. Od północy do nawy przylega węższe [[prezbiterium]], zamknięte pięcioboczną [[Absyda|absydą]]. Od zachodu dostawiona jest prostokątna [[zakrystia]]. W [[prezbiterium]] zastosowano [[sklepienie]] pozorne, a w nawie i [[Absyda|absydzie]] strop drewniany. [[Korpus budowli|Korpus]] świątyni nakryty jest dachem czterospadowym. Naroża kościoła opięte są pochyłymi [[Skarpa (architektura)|przyporami]]<ref>Parucka Krystyna. Zabytki Bydgoszczy – minikatalog. „Tifen” Krystyna Parucka. Bydgoszcz 2008</ref>.
 
We wnętrzu kościoła znajduje się [[empora]] nad wejściem. W [[prezbiterium]] znajdują się trzy [[witraż]]e z [[1924]] r. z fundacji [[Prezydenci Bydgoszczy|prezydenta miasta]] [[Bernard Śliwiński|Bernarda Śliwińskiego]] oraz radcy Artura Franke. Przedstawiają one: św. Rodzinę, [[Stanisław ze Szczepanowa|św. Stanisława biskupa]] i św. Bernarda.
 
W [[Kruchta|kruchcie]] znajduje się ufundowana w [[1948]] r. tablica pamiątkowa ku czci męczennika [[Antoni Świadek|bł. ks. Antoniego Świadka]].
 
{{Przypisy}}
 
== Zobacz też ==
Linia 84 ⟶ 82:
* [[Ośrodek religijny w Bydgoszczy]]
* [[Kościół stary św. Stanisława w Bydgoszczy]]
 
{{Przypisy}}
 
== Bibliografia ==