Aminokwasy egzogenne: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Luckas-bot (dyskusja | edycje) m robot dodaje: et:Asendamatud aminohapped |
ujednolicenie z Aminokwasy endogenne |
||
Linia 1:
<!-- edytując tą stronę zwróć uwagę, że pokrywa się ona z hasłem aminokwasy endogenne -->
'''Aminokwasy egzogenne''' ([[język grecki|gr.]] éksō - (na) zewnątrz<ref>[http://www.slownik-online.pl/kopalinski/C024454D277CFEAA412565BD0031322C.php Władysław Kopaliński Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych]</ref>; [[Język angielski|ang.]] IAA - ''indispensable amino acids'' ) – [[aminokwasy]], których [[organizm]] zwierzęcy nie może syntetyzować samodzielnie więc muszą być dostarczane w pożywieniu, w przeciwieństwie do [[aminokwasy endogenne|aminokwasów endogennych]].
Żywienie pokarmami ubogimi w aminokwasy niezbędne może doprowadzić do zaburzeń chorobowych.
* [[fenyloalanina]] (''phenylalanine'', Phe)▼
U różnych zwierząt różne aminokwasy można zaliczyć do jednej z tych dwu grup, aczkolwiek u większości [[kręgowce|kręgowców]] są to te same aminokwasy, co u [[człowiek]]a. U roślin podziału takiego nie ma, gdyż wszystkie aminokwasy są przez nie wytwarzane wewnątrz organizmu. Dostępne w literaturze zestawienia aminokwasów endogennych różną się między sobą. Jedne uwzględniają tylko aminokwasy wchodzące w skład [[białka|białek]] ([[aminokwasy biogenne]]), a inne również takie, które funkcjonują w ustroju jako samodzielne związki chemiczne biorące udział w rozmaitych procesach [[metabolizm]]u. Rozbieżności dotyczą też tego czy zaliczać do aminokwasów endogennych te, które mogą syntetyzowane wewnątrz organizmu, ale w wyniku przekształcenia aminokwasów egzogennych.
Aminokwasy egzogenne dla dorosłego człowieka, to:
{| class="wikitable sortable"
! nazwa polska
! nazwa angielska
! skrót
! skrót
|-
| phenylalanine
| Phe
| F
|-
| [[izoleucyna]]
| isoleucine
| Ile
| I
|-
| [[leucyna]]
| leucine
| Leu
| L
|-
| [[lizyna]]
| lysine
| Lys
| K
|-
| [[metionina]]
| methionine
| Met
| M
|-
| [[treonina]]
| threonine
| Thr
| T
|-
| [[tryptofan]]
| tryptophan
| Trp
| W
|-
| [[walina]]
| valine
| Val
| V
|}
Istnieją również aminokwasy warunkowo zbędne w pożywieniu (tzw. względnie egzogenne), które mogą być syntetyzowane wewnątrz ustroju z innych aminokwasów egzogennych, jednak przy nieodpowiedniej diecie lub innych zmianach metabolizmu, ich synteza wewnątrzustrojowa może być niewystarczająca, stąd wymagane może być ich przyjmowanie z zewnątrz. Należą do nich:
* [[arginina]] (''arginine'', Arg) – może być wytwarzana z ornityny w [[Cykl ornitynowy|cyklu ornitynowym]],
* [[histydyna]] (''histidine'', His) – może być wytwarzana w przemianach [[Zasady purynowe|zasad purynowych]],
* [[tyrozyna]] (''tyrosine'', Tyr) – może być wytwarzana z [[Fenyloalanina|fenyloalaniny]],
przy czym arginina i histydyna uważane są za aminokwasy egzogenne u dzieci, a ponadto histydyna jest egzogenna dla osób znacznie zwiększających białkową masę ciała, np. dla [[kulturystyka|kulturystów]]. Te trzy również są biogenne. U innych ssaków, zestaw aminokwasów egzogennych może być w części odmienny, np. dla kotów niezbędnym aminokwasem jest [[tauryna]].
{{Przypisy}}
== Zobacz też ==
* [[biochemia]]
* podstawowe zagadnienia z zakresu: [[Wikipedia:Skarbnica Wikipedii/Przegląd zagadnień z zakresu biologii|
[[Kategoria:Aminokwasy]]
| |||