Aretas III: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
TXiKiBoT (dyskusja | edycje)
m robot dodaje: no:Aretas III
Wiher (dyskusja | edycje)
m lit.
Linia 1:
[[Plik:Aretas coinage.jpg|right|thumb|Aretas III pierwszy wprowadził do obiegu srebrne nabatejskie monety. Rozkazał, by jego imię wygrawerowane było w języku greckim, nie zaś nabatejskim]]
 
'''Aretas III''' – król nabatejski w latach [[84 p.n.e.|84]]-[[60 p.n.e.]]<ref>J. Ciecieląg, ''Polityczne dziedzictwo Heroda Wielkiego. Palestyna w epoce rzymsko-herodiańskiej'', Kraków 2002, s. 19 przypis 51.</ref>. Wstąpił na tron po śmierci swego ojca, [[Obodas I|Obodasa I]]. W czasie swego panowania poszerzył granice królestwa, które zajmowało pólnocnepółnocne obszary dzisiejszej Jordanii, południowe Syrii oraz część Arabii Saudyjskiej. Prawdopodobnie największym z podobojów Aretasa III było zdobycie Damaszku, co zapewniło jego królestwu status potęgi politycznej. Pod jego rządami Nabatenia zajmowała największy obszar w historii.
 
== Zdobycie Damaszku ==
[[Damaszek]] leżał na najważniejszym szlaku handlowym wiodącym z wybrzeży [[Morze Śródziemne|Morza Śródziemnego]] do [[Półwysep Indyjski|Indii]] i na [[Środkowy Wschód]]. Przejmując w 85&nbsp;r.&nbsp;p.n.e. miasto spod władzy upadającegupadającej monarchii Seleucydów, Aretas III zmienił zacofane, koczownicze plemię Nabajetyczków w jedną z mniejszych potęg Eurazji. By zatuszować swe nomadyczne pochodzenie, Aretas przybrał tytuł Aretas III [[filhellenizm|Filhellen]]. Rozkazał bić w mennicach Damaszku pierwsze nabatejskie monety. Wykonane były one ze srebra, w greckim stylu (imię władcy wybite było na nich w grece).
By jeszcze wzmocnić pozycję nowej kultury wśród Nabatejczyków, Aretas III sprowadził architektoniczne wzorce greckie i rzymskie (na przykład [[akwedukt]]y) do swej stolicy, [[Petra|Petry]] oraz do nowych osad, takich jak [[Humayma]]. Nabatejskie rządy w Damaszku zostały przerwane w 72&nbsp;r.&nbsp;p.n.e. kiedy to miasto zostało zdobyte przez armeńskiego króla - [[Tigranes II|Tigranesa II Wielkiego]]. Armeńczycy rządzili nim do roku 69 p.n.e., wówczas armia Tigranesa wróciła do Armenii, by odeprzeć atak Rzymian na armeńską stolicę. Dzięki temu Aretas odbił miasto.
 
== Jan Hirkan i tron Judei ==
W 67 r. p.n.e. [[Jan Hirkan II]] wstąpił na tron Judei. Ledwie trzy miesiące później jego młodszy brat, [[Arystobul II]], wzniecił powstanie, z powodzeniem obalając Hirkana i ogłaszając się królem Judei oraz jej arcykapłanem. Władza Hirkana została ograniczona do Jerozolimy, jednakże uciekł z niej, w obawie o własne życie. Udał się do Petry, gdzie sprzymierzył się z Aretasem, który zgodził się wesprzeć Hirkana, po otrzymaniu obietnicy, że dostanie w zamian arabskie miasta, zagarnięte wcześniej przez Machabeuszy.
Aretas wyruszył do Jerozolimy na czele 50,000 ludzi i oblegał miasto przeprzez kilka misięcymiesięcy. Ostatecznie Arystobul przekupił Marka Emiliusza Skaurusa, wysłannika cesarskiego generała, Pompejusza. Skaurus rozkazał Aretasowi, by ten zawrócił swą armię, która później doznała dotkliwej klęski z rąk Arystobula, gdy wracała ku Nabateii.
 
Pomimo uległej postawy Aretasa, w 62&nbsp;r.&nbsp;p.n.e. Skaurus pomaszerował na czele armii na Petrę. Jednakże trudny teren, słabe zaopatrzenie i śmierć władcy Pontu, [[Mitrydates VI Eupator|Mitrydatesa VI Eupatora]], sprawiły, że Skaurus wysłał Hirkana (teraz arcykapłana i etnarchę Judei, lecz nie króla) na dwór Aretasa, w celu zawarcia pokoju. Oblężenie Petry zostało przerwane, w zamian za kilkaset [[Talent (miara)|talentów]] w srebrze (dla Skaurusa) oraz uznanie przez Aretasa rzymskiej supremacji nad Nabateą. Aretas miał zatrzymać wszystkie nabatejskie ziemie oraz całe mienie, stając się wasalem Imperium Rzymskiego.