Feliks Radwański (1756–1826): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Mathiasrex (dyskusja | edycje)
kat.
Mathiasrex (dyskusja | edycje)
Linia 26:
W 1806 roku zaczął wydawać pismo [[Dziennik Gospodarski Krakowski]] na łamach którego propagował konieczność unowocześniania rolnictwa przez publikowanie informacji na temat zagranicznych osiągnięć w tym zakresie. Prywatnie zakupił wieś [[Swoszowice]], w której znajdowały się lecznicze źródła siarkowe. Wybudował tam dom zdrojowy, zaprojektował specjalną pompę do podawania wód leczniczych do łazienek. Zajmował się również publicystyką, pisał artykuły na temat aktualnej sytuacji w kraju, opowiadając się między innymi za zniesieniem poddaństwa chłopów.
 
W okresie Rzeczpospolitej Krakowskiej brał udział w pracach nad statutem krakowskiej uczelni, reprezentował pogląd o utrzymaniu szerokiej autonomii uczelni przy znacznym powiększeniu programu nauk o studia techniczne. Został powołany do [[Komisja Włościańska|Komisji Włościańskiej]], która opracowała program oczynszowania chłopów na terenie Rzeczpospolitej Krakowskiej. Został powołany w skład [[Senat Rządzący (Rzeczpospolita Krakowska)|Senatu Rządzącego]] jako dożywotni senator z ramienia uniwersytetu. Działał w różnych komisjach, które pracowały na rzecz podniesienia gospodarczego. Bliskie były mu sprawy „upięknienia Krakowa”. W toku wyburzania murów obronnych przedstawił koncepcję ochrony zabytków przy równoczesnym wykorzystaniu miejsca na tzw. plantacje czyli Planty Krakowskie. Sam zaprojektował odcinek od ul. Siennej do ul. Anny. Obronił przed zburzeniem kompleks [[Brama Floriańska|Bramy Floriańskiej]], [[Barbakan w Krakowie|Barbakanu]] i przyległych trzech wież; przedstawił wtedy ich wartości historyczne i artystyczne. Senat Rządzący upoważnił Radwańskiego do podejmowania decyzji w sprawie burzenia, ewentualnie konserwacji, starych budowli. Za działalność w tym zakresie został uhonorowany tablicą dziękczynną na starym murze przy Bramie Floriańskiej. W [[1818]] roku po sprowadzeniu prochów [[Tadeusz Kościuszko|Tadeusza Kościuszki]] zaproponował uczczenie jego pamięci przez usypanie na wzgórzu św. Bronisławy mogiły na wzór kopców Wandy i Kraka. W opracowywaniu projektu i kosztorysu pomagał mu syn [[Feliks Radwański (1789-1861)|Feliks Radwański]].
 
Z racji swego wykształcenia zajmował się zagadnieniami gospodarczymi, szczególnie interesował się [[Górnictwo|górnictwem]], które rozwijało się w okolicy [[Jaworzno|Jaworzna]]. Powstawał tam ośrodek obejmujący kopalnie [[Węgiel kamienny|węgla kamiennego]] i [[Galmany|galmanów]] (rudy [[cynk]]u) oraz hutnictwo cynkowe, który był źródłem poważnych dochodów skarbu Rzeczpospolitej Krakowskiej. W ramach Senatu Rządzącego został senatorem odpowiedzialnym za ten odcinek gospodarki i z tego powodu bywał w Jaworznie kilkakrotnie. Po raz pierwszy w [[1815]] roku, kiedy przejmował protokolarnie kopalnie i cynkownie od urzędników byłego [[Księstwo Warszawskie|Księstwa Warszawskiego]]. Później wizytował kilkakrotnie okolicę, w [[1825]] roku w czasie kolejnej inspekcji zainteresował się całością spraw związanych z kształtowaniem przestrzennym okolicy. Dawna wieś Jaworzno przekształcała się w osadę robotniczą, potrzebowała nowej infrastruktury, tymczasem Radwański stwierdzał zaniedbania, a nawet poważne zagrożenia pożarowe wynikłe z chaotycznej zabudowy. Planowo zabudować ten teren pod nadzorem i z pomocą finansową czynników rządowych. Potrzebą chwili było stworzenie głównego ośrodka kształtującego się miasta, do którego prowadziłyby wszystkie drogi, a dla mieszkańców stanowiło centrum codziennego życia. To właśnie Feliks Radwański po raz pierwszy nazwał plac przed miejscowym kościołem – rynkiem. Sporządził raport w [[1825]] roku i uzasadnił swoją koncepcję budowy rynku – „upiększeniem wsi rządowej Jaworzno”. Nie zdążył jednak jej zrealizować, ponieważ zmarł w [[1826]] roku. Mimo śmierci Radwańskiego jego projekt został zaaprobowany i przez następne lata konsekwentnie realizowany.