Freiberg: Różnice pomiędzy wersjami

|jednostka_adm_2 = Okręg dyrekcyjnyadministracyjny

|nazwa_jednostki_adm_2 = [[Okręg dyrekcyjnyadministracyjny Chemnitz|Chemnitz]]

|zarządzający jednostka_adm_3 = BurmistrzPowiat

|populacja = 4241 364701

|gęstość = 882868

|rok = 200731.12.2009

|miasta_partnerskie = [[Amberg]], [[Clausthal-ZallerfeldZellerfeld]], [[Darmstadt]], [[Delft]], [[Gentilly]], [[Ness- Ziona]], [[PřibramPrzybram]], [[Wałbrzych]]

[[Plik:Freiberg Tempel.JPG|thumb|right|250px|Świątynia [[Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich|Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich]]]]

'''Freiberg''' – miasto we wschodnich [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], w [[Okręg dyrekcyjnyadministracyjny Chemnitz|okręgu dyrekcyjnymadministracyjnym Chemnitz]], w [[Powiat Mittelsachsen|powiecie Mittelsachsen]] (do 31 lipca 2008 w [[Powiat Freiberg|powiecie Freiberg]]), u podnóża [[Rudawy|Rudaw]], siedziba [[wspólnoty administracyjne i związki gmin Niemiec|wspólnoty administracyjnej]] [[wspólnota administracyjna Freiberg|Freiberg]]. OkołoLiczy ok. 4341,37 tys. mieszkańców.

Intensywny rozwój osady zaczął się w drugiej połowie [[XII wiekuwiek]]u, po odkryciu bogatych złóż [[Srebro|srebra]] w rudach [[Galena|galenowo]]-[[sfaleryt]]owych (ołowiowo-cynkowych) i założeniu zamku, w celu nadzoru nad górnictwem. Od tego momentu aż do zamknięcia ostatniej kopalni w [[1968]] rozwój miasta był ściśle związany z górnictwem i hutnictwem, bazującym początkowo tylko na pozyskaniu srebra, następnie również ołowiu, a w [[XIX wiek|XIX]] i [[XX wiekachwiek]]ach także i cynku. Również z rozwojem miejscowego górnictwa wiąże się założenie we Freibergu w [[1765]] pierwszej na świecie wyższej uczelni górniczej ''(Bergakademie)'' i jej intensywny rozwój aż do współczesności. W akademii tej kształciła się większość polskich geologów i inżynierów górnictwa w XIX wieku, kiedy dostęp do uczelni zaborców był mocno utrudniony. Najbardziej znanym wykładowcą szkoły był [[Abraham Gottlob Werner]], który uczył tu w latach [[1775]]-[[1817]].

* '''[[Katedra we Freibergu|Kościół Najświętszej Maryi Panny]]''', ''(Dom St. Marien)'' - zwany powszechnie katedrą (choć formalnie nią nie jest, gdyż nie był nigdy siedzibą [[biskup]]a). Z pierwotnej świątyni powstałej w [[1185]] zachował się monumentalny [[Romanizmsztuka romańska|romański]] [[portal]] z [[Piaskowiec|piaskowca]] z [[1230]] o wyjątkowo bogatej rzeźbie (tzw. ''Złota Brama''), drewniana grupa Ukrzyżowania na [[Belka tęczowa|tęczy]] z 1230. Obecna świątynia zbudowana została w okresie [[1490]]-[[1501]] jako [[Gotyk|gotycka]], [[Nawa|trójnawowa]] budowla [[Kościół halowy|halowa]]. Z tego okresu pochodzi cykl rzeźb piaskowcowych tzw. [[Panny Mądre i Panny Głupie|Panien Mądrych i Panien Głupich]] oraz apostołów umieszczonych na [[filar]]ach wnętrza świątyni. Do najbardziej znanych zabytków w kościele należą [[renesans]]owa [[ambona (architektura)|ambona]] piaskowcowa o kształcie kwiatu [[tulipan]]a wykonana przez [[Hans Witte|Hansa Wittego]] w [[1510]] oraz [[barok]]owa drewniana ambona z [[1638]] o bogatych zdobieniach. Obie ambony przedstawiają oprócz scen [[Biblia|biblijnych]] także postacie [[górnikgórnictwo|górników]]ów Freibergu. Renesansowy jest również [[ołtarz]] główny z obrazem z kręgu [[Lucas Cranach Młodszy|Cranacha Młodszego]] oraz [[Epitafium|epitafia]] i pomniki nagrobne kaplicy pogrzebowej [[Elektorzy Rzeszy|elektorów]] saskich urządzonej w [[prezbiterium]] kościoła. Większość tych epitafiów reprezentuje [[Epitafium obrazowe|płyty osadzone w podłodze]] wykona z [[brązy|brązu]], natomiast grób elektora saskiego [[Maurycy Wettyn|Maurycego]] z [[1560]] zbudowany jest w postaci monumentalnego [[mauzoleum]] wykonanego z [[marmur]]u i [[Alabaster|alabastru]]. Również reszta programu artystycznego prezbiterium-kaplicy pochodzi z renesansu, w tym liczne posągi elektorów oraz iluzjonistyczny fresk [[Giovanni Maria Nosseni|Nosseniego]]. Renesansowa jest też większość epitafiów z naw kościoła. W XVIII wieku oprócz wspomnianej ambony, w stylu barokowym zbudowano wielkie [[organy]] dzieło [[Johann Gottfried Silbermann|Silbermanna]] z [[1711]] uważane za jeden z najlepszych instrumentów tego typu na świecie. Posiadają 3 [[manuał]]y, 44 [[rejestr (muzyka)|rejestry]] i 2674 [[Piszczałka organowa|piszczałki]].

* '''Kościół pw. św. Piotra''' ''(Stadtkirche St. Petri)'' – gotycki, obecnie pozbawiony prawie całego wystroju zabytkowego, działający jako sala koncertowa i świątynia protestancka. Zachowała się gotycka [[relief|płaskorzeźba]] drewniana Ostatnia wieczerza, zabytkowa ambona i organy Silbermanna.

* '''Gotycki budynek klasztorny''' [[FranciszkanieZakon Braci Mniejszych|franciszkanów]] zbudowany w początku [[XVI wiekuwiek]]u, obecnie własność prywatna. Liczne zachowane późnogotyckie portale okienne i wejściowe.

* '''Zamek''' ''(Schloss Freudenstein)'' – zamek renesansowy, w dużym stopniu odbudowany. Założony w [[XII w.wiek]]u, przebudowany w [[1577]] na rezydencję arystokratyczną. W czasach [[Niemiecka Republika Demokratyczna|NRD]] pełnił funkcję [[spichlerz]]a. Otwarty po generalnym remoncie ([[2005]]-[[2008]]) w 2008, mieści muzeum minerałów i siedzibę Saksońskiego Archiwum Górnictwa, które przechowuje materiały dokumentujące historię tutejszego górnictwa<ref name=autonazwa1>Folder w języku polskim: Mineralogiczna podróż dookoła świata. Wyd. Technische Universit. Bergakademie Freiberg (bez roku wydania, jednak już po otwarciu wiosną 2008 zamku)</ref>.

* '''Muzeum miasta i górnictwa''' ''(Stadt- und Bergbaumuseum)'' – zajmujące kilkupiętrowy dom kanoniczny z [[1485]], z zachowanymi murowanymi gotyckimi stropami parteru oraz drewnianym stropem piętra. Prezentuje przede wszystkim bogate zbiory poświęcone historii górnictwa oraz hutnictwa we Freibergu, a także posiada kolekcje związane z życiem górników i hutników. Podrzędnie prezentowane są też znaleziska z wykopalisk miejskich oraz z historii miasta.