Archelaos (wódz Mitrydatesa VI z Pontu): Różnice pomiędzy wersjami

'''Archelaos''' ([[Językjęzyk grecki|gr.]] '' Αρχέλαος '', ''Archélaos'') – wódz króla [[Pont]]u [[Mitrydates VI Eupator|Mitrydatesa VI Eupatora Dionizosa]] w czasie jego I wojny z [[Republika rzymska|Rzymem]], potem stronnik Rzymian. Ojciec [[Archelaos I z Komany|Archelaosa I]], arcykapłana bogini ([[Enyo]]-Ma) w [[Komana|Komanie]].

Archelaos był z pochodzenia mieszkańcem [[Kapadocja|Kapadocji]]. Pierwszy raz pojawił się w r. [[88 p.n.e.]], kiedy z bratem Neoptolemosem pełnił funkcję wodza armii króla [[Pont]]u [[Mitrydates VI Eupator|Mitrydatesa VI Eupatora Dionizosa]] przeciwko [[Nikomedes IV|Nikomedesowi IV Filopatorowi]], królowi [[Bitynia|Bitynii]] i stronnikowi rzymskiemu. Na równinie nad rzeką Amnias, dopływem rzeki [[Kızılırmak|Halys]] w [[Paflagonia|Paflagonii]], doszło między nimi do walki. Wojska pontyjskie pokonały w niej króla Bitynii, który uciekł z resztkami do Paflagonii. Następnego roku Archelaos został wysłany przez Mitrydatesa z wielką flotą i armią do Grecji, gdzie miał pozyskać sprzymierzeńców lub siłą zdobyć miasta. Zdobył wyspę [[Delos]], mordując ok. 20 tys. mieszkańców, w większości Italów, z powodu wierności Rzymianom. Zdobyte miejscowości przekazał Ateńczykom, zwolennikom Mitrydatesa, dzięki czemu doszło do sojuszu [[Ateny|Aten]] z [[Pont]]em. Do niego przyłączyli się [[Achajowie]], Lakończycy oraz [[Beocja]] oprócz Tespiów, których otoczył. Jednak pod Cheroneją, w Beocji, doszło do trzydniowej walki z Kwintusem Brecjuszem Surą, rzymskim legatem namiestnika Macedonii Gajusza Sencjusza Saturnina. Archelaos z Ateńczykiem Aristionem dzięki lakońskiej i achajskiej pomocy odepchnął Brecjusza do [[Pireus]]u. Ten później został otoczony i wzięty przez Archelaosa, przybywającego z flotą. Niebawem, [[Sulla]], mianowany wodzem w wojnie z Mitrydatesem, wyruszył w stronę [[Attyka (kraina historyczna)|Attyki]], by ją odbić z rąk Archelaosa. Po drodze przeszła na jego stronę [[Beocja]], potem [[Teby (Grecja)|Teby]]. W Attyce część armii wysłał, by oblegałą Aristiona w [[Ateny|Atenach]], a sam z główną armią skierował się do [[Pireus]]u, gdzie był Archelaos ze swoimi ludźmi. Archelaos przebywał za murami zbudowanymi przez [[Perykles]]a, znosząc długotrwałe oblężenie. Między nim a [[Sulla|Sullą]], dochodziło do ciężkich walk na murach. Wódz rzymski zrezygnował ze zdobywania go, ograniczając się tylko do oblegania. W tym czasie postanowił uderzyć na mury [[Ateny|Aten]], bowiem mieszkańcy cierpieli głód. W marcu [[86 p.n.e.|86]] r. wtargnął do miasta, mordując jej mieszkańców oraz dokonując grabieży. Po jego zdobyciu z impetem zaatakował [[Pireus]], gdzie dochodziło do zaciekłych walk. Archelaos wycofał się do najlepiej zabezpieczonej części Pireusu (Munichia), a stamtąd wyruszył na statku do [[Tesalia|Tesalii]], gdzie gromadził wojsko w [[Termopile|Termopilach]]. [[Sulla]], po spaleniu twierdzy, wyruszył za nim. Archelaos dowodząc ok. 120 tys. armią, wyruszył w stronę [[Chalkida|Chalkis]]. [[Sulla]] widząc, że jego obóz koło Cheronei leży w niedogodnym miejscu, starł się z nim. Wiosną [[86 p.n.e.|86]] r. doszło do zaciętej bitwy. Archelaos zdołał ujść, w [[Chalkida|Chalkis]] zebrał 10 tys. resztek swej armii. [[Sulla]] podążył z nim ku cieśninie Euripus. Archelaos płynął z wyspy na wyspę, pustosząc ich wybrzeża. Z [[Zakintos]] przypłynął ponownie do [[Chalkida|Chalkis]]. [[Mitrydates VI Eupator|Mitrydates]] dowiadując się o klęsce, zaczął ponownie gromadzić armię w liczbie 80 tys. ludzi. Dorylaos poprowadził armię do Archelaosa. [[Sulla]] założył obóz pod [[Orchomenos]] naprzeciw Archelaosa. Jesienią br. doszło między nimi do bitwy, zwycięskiej dla Rzymian, w której zginął pasierb Archelaosa, Diogenes. Sam Archelaos ukrył się na bagnach i łódką dostał do [[Chalkida|Chalkis]], gdzie zebrał resztki swych wojsk. Kiedy król Pontu dowiedział się o porażce kazał Archelaosowi uzyskać pokój na honorowych warunkach od Rzymian. W [[85 p.n.e.|85]] r. spotkał się w tym celu z Sullą w Delion w [[Beocja|Beocji]], który mając braki wojskowe i finansowe zgodził się na rozmowy. Proponował mu także, by zdradził swego króla. Archelaos oburzył się na to. Po wstępnych rozmowach i wysłaniu gońców do króla, zaczął ściągać żołnierzy z różnych stron. [[Sulla]] w tym czasie najechał plemiona, które napadały na sąsiadującą Macedonię. [[Mitrydates VI Eupator|Mitrydates]] zgodził się na warunki pokojowe. W sierpniu br. doszło między królem a Sullą do spotkania w Dardanos nad [[HellespontDardanele|Hellespontem]]em.

=== Stronnik Rzymu ===

Pokój w Dardanos nie został ratyfikowany przez [[senat rzymski]]. W r. [[83 p.n.e.]] został naruszony przez Lucjusza Licyniusza Murenę, legata [[Sulla|Sulli]] w Azji, który dążył do wojny, mając do dyspozycji dwa [[legion]]y. [[Mitrydates VI Eupator]] w tym czasie gromadził wojska przeciw [[Królestwo Bosporańskie|Bosporowi]], co zaniepokoiło Rzym. W stosunku do Archelaosa nabrał podejrzeń z powodu ustępstw w czasie rokowań pokojowych na rzecz Sulli. Archelaos obawiając się kary, uciekł do Mureny, którego przekonał do zaatakowania króla [[Pont]]u. Murena wpadł przez [[Kapadocja|Kapadocję]] do [[Komana|Komany]], grabiąc ją. [[Mitrydates VI Eupator|Mitrydates]] wysłał do Rzymu posłów ze skargą na niego. Nic to nie przyniosło. Pokonał jednak Murenę w bitwie nad rzeką [[Kızılırmak|Halys]]. Archelaos od czasu przejścia na stronę wroga, nie jest więcej wspominany w historii, ale kilku pisarzy podaje, że był zaszczycony przez [[senat rzymski]].

=== Bibliografia ===

* [[Appian z Aleksandrii]], ''Historia rzymska'' (ks. XII. Wojny z Mitrydatesem, rozdz. 17-18, 27-38, 40-45, 49-50, 54-56, 64-65), t. II, przekł., oprac. i wstęp L. Piotrowicz, Ossolineum & De Agostini, Warszawa 2004, ISBN 83-04-04710-1.

=== LinkLinki zewnętrznyzewnętrzne ===

* [http://www.ancientlibrary.com/smith-bio/0271.html Archelaos w The Ancient Library]

[[Kategoria: Wodzowie starożytności]]

[[Kategoria: Zmarli w I wieku p.n.e.]]