Giovanni Antonio Scopoli: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
poprawa linków |
I rozbudowa |
||
Linia 1:
'''Giovanni Antonio Scopoli''' ([[Język łaciński|łac.]] Johannes Antonius Scopoli; ur. 13 czerwca [[1723]] r. w [[Cavalese]] w dzisiejszym regionie [[Trydent-Górna Adyga]] – zm. 8 maja [[1788]] r. w [[Pawia (miasto)|Pawii]]) – włoski lekarz i naturalista, znany ze swych prac z zakresu [[Chemia|chemii]], [[Mineralogia|mineralogii]], [[Botanika|botaniki]], [[Entomologia|entomologii]] i [[Ornitologia|ornitologii]].
Był synem włoskiego adwokata, urodzonym w [[Val di Fiemme]] w [[Tyrol]]u, należącym wówczas już od kilku wieków do Austrii, wychowanym w kulturze włoskiej lecz związanym przez całe życie z koroną Habsburgów. Do szkół średnich uczęszczał w [[Trydent|Trydencie]] i [[Schwäbisch Hall]] w Badenii-Wirtembergii. Po studiach medycznych w [[Innsbruck]]u, które ukończył w [[1743]] r., prowadził praktyki lekarskie w Cavalese, Trydencie i w [[Wenecja|Wenecji]]. W [[1749]] r. poślubił Albinę de’Miorini, córkę Carlo Antonio, notabla z Cavalese. Następnie przez dwa lata przebywał w [[Styria|Styrii]] – w [[Graz]]u i [[Seckau]], jako sekretarz Leopolda Ernesta Firmiana (1708-1783), księcia biskupa [[Pasawa|Pasawy]]. Na uniwersytecie wiedeńskim uzyskał dyplom medycyny uniwersalnej, który pozwalał mu prowadzić praktykę lekarską we wszystkich ziemiach cesarstwa Habsburgów. W końcu osiadł w miasteczku [[Idrija]] w [[Kraina|Krainie]] (dziś w [[Słowenia|Słowenii]]) jako lekarz i specjalista z zakresu chemii w przedsiębiorstwie górniczym wydobywającym tam [[rtęć]]. Spędził tam 16 lat, podczas których m. in. stracił w pożarze swego domu żonę i córkę. W [[1758]] r. zamieszkał w [[Ljubliana|Ljublianie]] u boku Cateriny de Franchenfeldt.
W [[1767]] r. Scopoli został zaangażowany do nowo powstałej Akademii Górniczej w [[Bańska Szczawnica|Bańskiej Szczawnicy]] jako wykładowca chemii i metalurgii. Zajmował to stanowisko do [[1776]] r., poświęcając m. in. wiele czasu obserwacjom oddziaływania różnych związków chemicznych (w tym rtęci) na organizm człowieka. Położył w ten sposób podwaliny po zupełnie nową dziedzinę jaką jest [[toksykologia]] przemysłowa.
Ze względów patriotycznych Scopoli odmówił objęcia zaproponowanej mu katedry mineralogii w Akademii Nauk w [[Petersburg]]u. Ostatecznie w [[1777]] r. objął katedrę historii naturalnej uniwersytetu w Pawii. Stanowisko to piastował do swej śmierci, prowadząc wykłady z chemii i botaniki. Jego praca na uczelni pełna była konfliktów i zatargów z wykładającym tam również [[Lazzaro Spallanzani|Lazzaro Spallanzanim]] (1729-1799). Ich podłoże tkwiło m. in. w podejściu do systematyki wprowadzonej przez [[Karol Linneusz|Linneusza]] (której zwolennikiem był Scopoli, a przeciwnikiem Spallanzani). Po utracie drugiej żony ożenił się po raz trzeci z Karoliną de Feyenau, pochodzącą z poważanej węgierskiej rodziny szlacheckiej.
| |||