Cytrus: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
rozszerzenie |
drobne merytoryczne |
||
Linia 22:
[[Plik:Unreife Zitrone am Baum.JPG|thumb|[[cytryna zwyczajna|Cytryna]]]]
[[Plik:Citrus aurantifolia bonsai at the BBG, August 2, 2008.jpg|thumb|''[[Citrus auratifolia]]'' jako [[bonsai]]]]
'''Cytrus''' (''Citrus'' [[Karol Linneusz|L.]]) – [[rodzaj (biologia)|rodzaj]] [[rośliny|roślin]] z rodziny [[rutowate|rutowatych]]. Wśród taksonomów trwają spory co do definiowania rodzaju, przy czym badania molekularne w XXI wieku wskazują raczej na potrzebę scalenia w ramach tego rodzaju kilku dawniej wyodrębnianych [[takson]]ów<ref name=
=== Morfologia ===
; Pokrój: Zwykle wiecznie zielone, rzadko zrzucające liście [[krzew]]y lub niewysokie [[drzewo|drzewa]] dorastające do 5–15 m, o gęstej, foremnej koronie. Młode [[pęd (botanika)|pędy]] zielone, często są spłaszczone lub kanciaste. U wielu gatunków występują [[cierń|ciernie]]<ref name=china/>.
; [[Liść|Liście]]: Zwykle pojedyncze, wyjątkowo ([[poncyria trójlistkowa]]) trójlistkowe. Ogonki liściowe często oskrzydlone. Blaszka liściowa skórzasta, lśniąca, silnie pachnąca (liczne komórki wydzielnicze z [[Olejek eteryczny|olejkami eterycznymi]]) zwykle [[kształt liścia|eliptyczna]], na brzegu całobrzega lub karbowana<ref name=china/>.
; [[Kwiat]]y: Wyrastają pojedynczo lub w niewielkich skupieniach w kątach liści. Są obupłciowe lub męskie, pachnące. [[Kielich (botanika)|Kielich]] kubkowaty z 3–5 ząbkami (działkami). Białych, grubych płatków [[korona kwiatu|korony kwiatu]] jest od 4 (rzadko od 3) do 5 (rzadko do 8). [[Pręcik (botanika)|Pręcików]] jest zwykle 4 razy więcej niż płatków, są one wolne lub u nasady złączone. Na dnie kwiatu dysk [[miodnik]]owy. [[Zalążnia]] wielokomorowa (od 5 do 14, rzadko do 18 komór), w każdej komorze z kilkoma [[zalążek|zalążkami]], [[znamię (botanika)|znamię]] duże<ref name=china/>.
; [[Owoc]]e: Charakterystyczne, znane jako '''owoce cytrusowe''' lub '''cytrusy'''. Mięsiste [[Jagoda (botanika)|jagody]], w kolorze od zielonego po ciemnopomarańczowy. U wielu gatunków w młodych owocach dominuje [[chlorofil]], później zwiększa się udział żółtych lub pomarańczowych [[Karotenoidy|karotenoidów]]<ref name=jadalne/>. [[Owocnia]] otaczająca nasiona składa się ze skórki i miąższu. Skórka ma dwie warstwy: zewnętrzna (flawedo) jest cienka, barwna i zawiera [[Olejek eteryczny|olejki eteryczne]], wewnętrzna (albedo) jest biała, gąbczasta i bogata w [[kwas askorbinowy]] i [[pektyny]]. Miąższ wewnątrz jagód powstaje z wyrostków komórek wewnętrznej części owocni. Wyrostki te, maczugowatego kształtu, stłoczone, wypełniają gęsto
=== Systematyka ===
Łatwość z jaką gatunki cytrusów tworzą mieszańce, zdolność do rozmnażania [[apomiksja|apomiktycznego]] i w końcu co najmniej trwająca od kilku tysięcy lat hodowla sprawiają wiele kłopotów z klasyfikacją systematyczną roślin tego rodzaju. W zależności od autora w przeszłości wyodrębniano w tym rodzaju od 1 do 162 gatunków. W drugiej połowie XX wieku przyjmowano zwykle klasyfikację [[Walter Tennyson Swing|Waltera Tennysona Swinga]]<ref>Swingle, W. T. 1943. The botany of ''Citrus'' and its wild relatives of the orange subfamily. In L. D. Batchelor and H. J. Webber, The citrus industry, 1st ed., vol. 1, History, world distribution, botany, and varieties, 129 – 474. University of California, Berkeley, California, USA.</ref>, który wyróżnił w obrębie rodzaju 16 gatunków<ref name=bayer/>. Od końca XX wieku kolejne prace systematyczne bazujące na kompleksowej analizie cech [[morfologia roślin|morfologicznych]] i [[Chemotaksonomia|chemotaksonomicznych]] wskazywały na niewłaściwe wyodrębnianie takich rodzajów jak ''Eremocitrus'', ''Fortunella'', ''Microcitrus'' i ''Poncirus''. Prace bazujące na analizie budowy molekularnej [[Chloroplastowe DNA|DNA chloroplastowego]] potwierdziły zagnieżdżenie tych drobnych rodzajów w obrębie innych przedstawicieli rodzaju ''Citrus'', co więcej w obrębie [[klad]]u ''Citrus'' najwyraźniej znajdują się także rodzaje ''Clymenia'' i ''Oxanthera''<ref name=bayer/>.
; [[synonim|Synonimy taksonomiczne]]<ref name=A/><ref name =grin>{{Cytuj stronę |url=http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/genus.pl?2640 |tytuł=Germplasm Resources Information Network (GRIN) |opublikowany=United States Department of Agriculture |data dostępu = 2010-03-10}}</ref>:
''Afraurantium '' A. Chev., ''Aurantium'' Mill., ''Limon'' Mill., ''Pleurocitrus '' Tanaka
; Pozycja systematyczna wg [[Angiosperm Phylogeny Website|APweb]] (
Rodzaj należący do rodziny [[Rutowate|rutowatych]] (''Rutaceae'' Juss), rzędu [[Mydleńcowce|mydleńcowców]] (''Sapindales'') Dumort., [[różowe|kladu różowych]] (''rosids'')<ref name=apweb/>. W obrębie rutowatych należy do podrodziny ''Aurantioideae'', plemienia ''Citreae'', podplemienia ''Citrinae''<ref name=grin/>.
; Pozycja rodzaju w [[system Reveala|systemie Reveala]] (1993-1999):
|