Nadczłowiek: Różnice pomiędzy wersjami

'''Nadczłowiek''' ([[łacina|łac.]] ''homo superior'', [[język niemiecki|niem.]] ''Übermensch'') kategoria [[literatura|literacka]], [[filozofia|filozoficzna]], i [[ideologia|ideologiczna]] opisująca hipotetyczny "wyższy etap" rozwoju człowieka bądź wybitną jednostkę przewyzszającąprzewyższającą "zwyczajnych ludzi" pod każdym względem. Pojęcie to zostało wprowadzone do filozofii przez niemieckiego filozofa, [[Fryderyk Nietzsche|Fryderyka Nietzschego]], między innymi w dziele ''[[Tako rzecze Zaratustra]]''.

[[Fiodor Dostojewski]] dokonał w swoich powieściach gruntownej analizy idei nadczłowieka. Najbardziej znaną pozycją dotyczącą tej idei jest ''[[Zbrodnia i kara]]''. Młody student - [[Raskolnikow]] zabija starą lichwiarkę i swoją zbrodnię (popełniona z pobudek finansowych) uzasadnia tym, że jest jednostką wybitną - to jest taką, która może zdecydować się na dokonanie zbrodni - w imię wyższych celów i nie krępują jej przy tym wyrzuty sumienia i ogólnoludzkie normy moralne. Wzmiankowany jest tam podział na "ludzi" - jednostki wybitne pokroju [[Napoleon Bonaparte|Napoleona]] czy [[Juliusz Cezar|Cezara]] - i "wszy"- czyli motłoch. Raskolnikow gnebionygnębiony jednak wyrzutami sumienia nie dorasta do idei, której hołdował. Dostojewski jako alternatywę dla złudnego wzorca nadczłowieka wprowadza postać Soni, która "nawróciła" bohatera.

''"...wyobraź sobie, że sam budujesz gmach przeznaczenia ludzkości, aby w rezultacie uszczęśliwić ludzi (...), ale że w tym celu należy koniecznie zadręczyć tylko jedną małą istotkę, choćby to biedne dziecko, które biło się piątkami w pierś, i na jego niepomszczonych łzach zbudować ów gmach- powiedz, czy zgodziłbyś się za taką cenę zostać budowniczym?"''<ref>(cyt. za: [[Lew Szestow|L. Szestowem]], ''Dostojewski i Nietzsche- filozofia tragedii'', Warszawa 1987, s. 193)</ref> . Ten kto zgodzi się nawet na taką cenę - ten ma być prawdziwą jednostką wybitną.

Preludium do Nietzscheańskiej teorii nadczłowieka staje się ogłoszenie przez [[Fryderyk Nietzsche|Fryderyka Nietzschego]] śmierci boga w dziele zatytułowanym ''Wiedza Radosna''. Nietzsche wychodzi z założenia, że ludzie zabili starego boga ("[[Bóg nie żyje|Gott ist tot]]"), nie zdając sobie z tego sprawy. Bóg został zamordowany, właściwie "zgnił", a ludzie żyją sobie dalej tak samo jak żyli. Wobec tego człowiek staje przed perspektywą nicości, poczucia bezcelowości i bezsensu istnienia. Wraca Nietzsche do tej koncepcji w najsłynniejszej chyba swojej książce - ''[[Tako rzecze Zaratustra]]''. Mędrzec Zaratustra idzie między ludzi głosząc im śmierć boga i nadejście nadczłowieka. Nadczłowiek jest czymś do czego powinno się dążyć przez pokonanie w sobie człowieka. Jest to naturalna konsekwencja "zmierzchu bożyszcz". Kiedy bowiem zabija się boga, trzeba sobie stworzyć nowego - na tym polega słabość człowieka. ''Człowiek jest czemś, co pokonanem być powinno. Cóżeście uczynili, aby go pokonać?'' (''[[Tako rzecze Zaratustra]]''). Nadczłowiek miałby być bogiem sam dla siebie. Szalony człowiek głosi w [[Wiedza Radosna|Wiedzy Radosnej]], iż ludzie zabili Boga. Z ust jego padają słowa: "Nie jestże wielkość tego czynu za wielka dla nas? Czyż nie musimy sami stać się bogami, by tylko zdawać się jego godnymi?"

Do przyjęcia przez NS teorii quasi-Nietzscheańskich przyczyniła się w dużej mierze siostra filozofa, która zebrała notatki, zredagowała je zmieniając często sens ich treści i wydała w książce ''Wola mocy''. Należy tu dodać, że jej mąż oraz ona byli sympatykami narodowego socjalizmu<ref>”. PorProf. Steven E. Aschheim, Nietzsche, Anti-semitism and the Holocaust [w:] Jacob Colomb [red.] Nietzsche and Jewish culture, London, New York 1997, s. 3 -21</ref>.

* ''[[Dostojewski i Nietzsche - filozofia tragedii]]'' - [[Lew Szestow]]