Dolina Olczyska: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Selso (dyskusja | edycje)
uzupełnienie
ToSter (dyskusja | edycje)
m WP:SK, lit.
Linia 3:
{{Commonscat|Dolina Olczyska}}
 
'''Dolina Olczyska''', dawniej nazywana Olczyskiem – [[Tatry|tatrzańska]] dolina mająca wylot w [[Jaszczurówka|Jaszczurówce]], a górą podchodząca pod szczyt [[Kopa Magury|Kopy Magury]] (1704 m [[n.p.m.]]).
 
==== Topografia ====
Z zachodu od [[Dolina Bystrej|Doliny Bystrej]] oddziela ją odcinek [[Północno-wschodnia grań Kasprowego Wierchu|północno-wschodniej grani Kasprowego Wierchu]] (od [[Nosal]]a po Kopę Magury), od południa od [[Dolina Suchej Wody Gąsienicowej|Doliny Suchej Wody Gąsienicowej]] [[Królowy Grzbiet]], od wschodu obramowanie tworzy odchodząca od niego wypukłość ciągnąca się do [[Przysłop Olczyski|Przysłopu Olczyskiego]], a dalej [[Wielki Kopieniec (Dolina Olczyska)|Wielki]] i [[Mały Kopieniec (Dolina Olczyska)|Mały Kopieniec]]. W górnej, południowej części grzbiet [[Suchy Wierch Olczyski|Suchego Wierchu]] dzieli ją na dwie odnogi:
* zachodnią podchodzącapodchodzącą pod [[Wielka Kopa Królowa|Wielką Kopę Królową]]
* wschodnią, która pod Królowym Grzbietem zakręca w południowo-zachodnim kierunku i przez [[Królowa Rówień|Królową Rówień]] dochodzi do Kopy Magury
 
Linia 13:
 
==== Opis doliny ====
Nazwa doliny wywodzi się od [[Olcza|Olczy]] – przysiółka Zakopanego. Dolina zajmuje powierzchnię około 4,5 km². Zbudowana jest ze [[skały osadowe|skał osadowych]] (wapienie i dolomity), występujące na niej gdzieniegdzie [[granit]]owe bloki skalne zostały przerzucone przez lodowiec z sąsiedniej Doliny Suchej Wody. Wapienne podłoże powoduje, że większa część doliny jest sucha – woda wsiąka w porowate podłoże i płynie podziemnymi przepływami. Wypływa dopiero i to od razu w dużej ilości w [[Wywierzysko Olczyskie|Wywierzysku Olczyskim]], którym wypływają m.in. wody ginące pod ziemią w [[Dolina Pańszczyca|Dolinie Pańszczycy]]. Jest to największe wywierzysko w polskich Tatrach. Wypływająca z niego woda zasila [[Olczyski Potok]] z ujęciem wody dla [[Zakopane]]go. [[Tatrzański Park Narodowy (Polska)|TPN]] zgodził się na pobranie części wód potoku, ujęcie to ma charakter awaryjny i rzadko jest wykorzystywane. Wzdłuż potoku i w spadających do niego żlebach rośnie [[olsza szara|olcha szara]], a wiosną obficie zakwita [[knieć błotna górska]]. Na zboczach Małego Kopieńca znajduje się jedno z największych w Tatrach skupisk [[sosna zwyczajna|sosny zwyczajnej]] (drzewo rzadkie w Tatrach). Oprócz tego stwierdzono tutaj występowanie takich rzadkich w Polsce roślin, jak [[tojad Kotuli]] i [[jarząb nieszpułkowy]]<ref name=K>{{Cytuj książkę |imię=Zbigniew |nazwisko=Mirek |imię2=Halina |nazwisko2=Piękoś-Mirkowa |tytuł=Czerwona księga Karpat Polskich |wydawca=Instytut Botaniki PAN |miejsce=Kraków |data=2008 |isbn =978-83-89648-71-6}}</ref>. Dawniej (ok. 1840), jak podaje [[Ludwik Zejszner]], obficie występowały w Dolinie Olczyskiej lasy bukowe, obecnie dominują świerkowe.
 
==== Historia ====
Dolina była wypasana, wchodziła w skład dwóch [[hale tatrzańskie|hal]]: [[Hala Olczysko|Hali Olczysko]] i [[Hala Królowa|Hali Królowej]]. Na dolinie znajdują się trzy polany: [[Królowa Polana]] (pod Królowym Grzbietem), [[Olczyska Polana]] (w środkowej części) i [[Brylówka]] (pod Nosalem). Na Olczyskiej Polanie zachowały się zabytkowe szałasy.
 
Dawniej w wylocie doliny w Jaszczurówce istniało niewielkie kąpielisko termalne.
 
11 sierpnia 1994 w Dolinie Olczyskiej rozbił się helikopter z ratownikami [[Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe|TOPR]] ([[katastrofa lotnicza w Dolinie Olczyskiej]]), w wyniku czego zginęły 4 osoby.
 
==== Szlaki turystyczne ====