Imre Kálmán: Różnice pomiędzy wersjami

| www = <!-- z http:// -->

}}

{{commons|Emmerich Kalman}}

'''Emmerich (Imre) Kálmán'''<ref>Imienia "Emmerich" używają: {{Cytuj książkę |nazwisko= Kydryński |imię=Lucjan |tytuł= Przewodnik operetkowy |strony=212}} {{Cytuj książkę |nazwisko= Kamiński |imię=Piotr |tytuł= Tysiąc i jedna opera |tom=1 |strony= 716}} {{Cytuj książkę |nazwisko= Grun |imię=Bernard |tytuł= Dzieje operetki |strony=311 }} Imię "Imre" pojawia się w bardziej ogólnych wydawnictwach encyklopedycznych np. {{Cytuj książkę |tytuł=Mała Encyklopedia Muzyki |strony=486 }}</ref>, ur. Imre Koppstein ([[węg.]]: Kálmán Imre ur. [[24 października]] [[1882]], [[Siófok]], zm. [[30 października]] [[1953]], [[Paryż]]) – [[Węgry|węgierski]] [[kompozytor]] [[operetka|operetkowy]]. Najwybitniejszy obok Lehára przedstawiciel [[Operetka wiedeńska#II operetka wiedeńska|II operetki wiedeńskiej]].

 

=== Pierwsze sukcesy ===

Sukces ''[[Wesoła wdówka|Wesołej wdówki]]'' Lehára zainteresował Kálmána operetką. Zaczął poszukiwać odpowiedniego libretta. Wreszcie przedstawił Karolowi von Bakonyi, czołowemu libreciście Budapesztu, pomysł operetki, której akcja toczy się na manewrach. Libretto napisane przez Bakonyiego opowiada historię zubożałego porucznika huzarów von Lörenty'ego, który podczas manewrów zostaje wraz z całym pułkiem zakwaterowany w okolicy zamku swoich przodków. Należy on obecnie do pięknej baronowej Rizy, w której Lörenty był niegdyś zakochany, i która podobnie jak Hanna Glawari z ''Wesołej wdówki'' dla pieniędzy poślubiła innego. Dumny porucznik odmawia przybycia na zamek, lecz zakochana w nim nadal wdowa bierze sprawy w swoje ręce i historia kończy się szczęśliwie. Operetka pod tytułem ''Tatárjárás'' (''Klęska Tatarów'') miała premierę w Budapeszcie na początku 1908 roku<ref name="Gru312">{{Cytuj książkę |nazwisko= Grun |imię=Bernard |tytuł= Dzieje operetki |strony=312 }}</ref>. Sława operetki sprowadziła do Budapesztu, poszukującego nowych talentów dyrektora Theater an der Wien Wilhelma Karczaga. 22 stycznia 1909 roku operetka w niemieckiej wersji językowej, jako ''[[Manewry jesienne]]'' została wystawiona w Wiedniu<ref name="Gru310">{{Cytuj książkę |nazwisko= Grun |imię=Bernard |tytuł= Dzieje operetki |strony=310 }}</ref>. Operetka odniosła znaczący sukces, została wystawiona 265 razy<ref name="Gru312">{{Cytuj książkę |nazwisko= Grun |imię=Bernard |tytuł= Dzieje operetki |strony=312 }}</ref>.

 

Do 1938 roku mieszkał w Wiedniu. Odbywał tournées koncertowe, w 1934 roku otrzymał [[Legia Honorowa|Legię Honorową]]. Wybudował sobie pałacyk w Wiedniu<ref name="Kyd211"/>. Z powodu żydowskiego pochodzenia, musiał w [[1938]] po aneksji [[austria|Austrii]] przez [[Niemcy]] opuścić Wiedeń, emigrując przez [[Zurych]] do Paryża, a stamtąd w [[1940]] do [[Stany Zjednoczone|USA]], gdzie pracował jako [[dyrygent]] i [[kompozytor]] [[muzyka rozrywkowa|muzyki rozrywkowej]]. College of Music w [[Nowy Jork|Nowym Jorku]] przyznało mu tytuł [[doktor honoris causa|doktora honoris causa]]<ref name="Sło"/>. W 1947 roku przyjął obywatelstwo amerykańskie. W [[1948]] roku wrócił do Europy i osiadł w Paryżu, potem w latach [[1949]] - [[1951]] w Wiedniu i po 1951 znów w Paryżu, gdzie dwa lata później zmarł ([[1953]])<ref name="Kyd211"/>. W ostatnim okresie życia powtarzał swoje pomysły i melodie. Jego muzyka zatraciła świeżość i atrakcyjność. Podczas pobytu w Stanach Zjednoczonych wystawił tylko jedną operetkę ''Marinka'' (1945) osnutą na tle tragicznego romansu arcyksięcia Rudolfa i baronówny Marii Vetsery. Utwór nie dotarł do Europy. Ostatni jego utwór ''Arizona Lady'' został pośmiertnie wystawiony, bez większego powodzenia, w Berlnie w 1954 roku, <ref name="Kyd212"/>.

 

Swoją muzykę opierał, szczególnie w pierwszym okresie na [[folklor]]ze węgierskim, cygańskim, potem uczynił ją bardziej [[kosmopolityzm|kosmopolityczną]], wprowadzał nawet rytmy [[jazz]]owe. Jego najlepsze utwory łączą się z czardaszami, Węgrami i Budapesztem. Miał świetny nerw sceniczny, wyczucie efektu i ogromny temperament. Pisał z rozmachem utwory przypominające chwilami opery komiczne (szczególnie w wielkich finałach)<ref name="Kyd212"/>.

 

* ''Tatárjárás'' (''Klęska Tatarów''; 1908)

* ''Herbstmanöver'' (''Manewry jesienne''; 1909)

* ''Das Hollandsweibchen'' (''Dziewczę z Holandii''; 1920)

* ''Die Bajadere'' (''Bajadera''; 1921)