Wrona brodata: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m r2.7.1) (robot dodaje: en:New Caledonian Crow |
merytoryczne |
||
Linia 43:
=== Wyrabianie narzędzi ===
Wrona brodata jest jedynym nie-człekokształtnym gatunkiem u którego zauważono wymyślanie nowych narzędzi poprzez modyfikowanie już itniejących, a następnie przekazywanie ulepszeń na inne osobniki znajdujące się w grupie kulturowej. Gavin R. Hunt wraz ze współpracownikami z Uniwersytetu w Auckland przeanalizowali narzędzia, które wrony robią z liści pochutnika (pandana)
Wrona przycina krawędzie liści i potem wyrywa czyste skrawki roślinne, którymi sonduje owady ukryte w szczelinach. Zaobserwowano 3 typy tworzonych narzędzi: wąskie skrawki, szerokie paski i skrawki wielokarbowane (z nacięciami), które są szerokie na jednym z końców, poprzez stosowanie własnej techniki wytwórczej zawierają stopniowane ścinki i rozdarcia, a wąskie na przeciwnej stronie paska roślinnego<ref>
{{cytuj stronę
| tytuł = Crows Better at Tool Building Than Chimps, Study Says
| autor = John Pickrell
| wydawca = National Geographic News
| url = http://news.nationalgeographic.com/news/2003/04/0423_030423_crowtools.html
| data = 23 April 2003
| dostęp = 3 May 2007
}}</ref>}}
Po zbadaniu 5 500 kopii tych liściastych narzędzi lub wzorów pozostawionych po czynności wycinania zasugerowano, że wąskie i wielokarbowane skrawki są bardziej złożonymi wersjami szerokiego typu paska roślinnego. "Geograficzny rozkład każdego tego typu narzędzia na wyspie sugeruje ich unikalne pochodzenie (wynikające z różnic w wycinaniu liści przez konkretne osobniki), a nie z wielu niezależnych odkryć tych technik". Fatk ten daje do zrozumienia, że wynalazki, które przejawiają się w subtelnych zmianach w procesie wytwórczym są przekazywane przez jednego osobnika pozostałym<ref>
{{cytuj książkę
| autor = Hunt, G.R. and Gray, R.D.
| rok =2004
| tytuł = Direct observations of pandanus-tool manufacture and use by a New Caledonian crow (Corvus moneduloides).
| wydawca = Animal Cognition
| tom = 7
| strony = 114–120
| dostęp = 3 May 2007
| url = http://language.psy.auckland.ac.nz/crows/files/stepped-tool-man_AC.pdf
| format = PDF
}}</ref>.
Wrona brodata wyrabia również jednocześnie narzędzia z materiałów niespotykanych w środowisku naturalnym, co jest jedynym przypadkiem, nie licząc człowieka. W 2002 roku ornitolog Kacelnik wraz ze współbadaczami z Uniwersytetu w Oxfordzie zaobserwował parę wron nazwanych Betty i Abel:
Wytwarzanie przez Betty narzędzi ujawniło się w trakcie eksperymentu w którym ona i Abel miały wybrać pomiędzy drutem zakrzywionym i prostym, aby użyć go do wydobycia małych kawałków serca z świni domowej, co było ich ulubionym przysmakiem. Podczas gdy Abel porzucił zakrzywianie druta, Betty miała skłonność do zamiany prostego przewodu na haczykowaty i używała go do wyniesienia małej porcji pożywienia z pionowej rury. Doświadczenie pokazało pierwszy raz, że wrony posługują się drutem (przedmiotem stworzonym przez człowieka) <ref>
{{cytuj stronę
| tytuł = Crow Makes Wire Hook to Get Food
| autor = Robert Winkler
| wydawca = National Geographic News
| url = http://news.nationalgeographic.com/news/2002/08/0808_020808_crow.html
| data = 8 August 2002
| dostęp = 3 May 2007
}}</ref>}}.
Następnie zdolność tę testowano poprzez serię systematycznych eksperymentów. W pomyślnych próbach zdobywania pokarmu Betty wybierała haczykowaty drut 9 razy. Ablowi udało się wydobyć jedzenie raz, bez wykorzystywania druta <ref>{{cytuj książkę
|autor=Weir, A.A.S., Chappell, J., & Kacelnik, A. |year=2002
|tytuł=Shaping of hooks in New Caledonian crows
|wydawca=[[Science (journal)|Science]]
|tom=297
|strony=981
|url=http://www.sciencemag.org/cgi/content/full/297/5583/981?ijkey=2kJDaHqe6c11A&keytype=ref&siteid=sci
|pmid=12169726
}}</ref>. Betty zaczynała zwykle podejmować próby wydobycia pokarmu przy użyciu prostego druta, ale potem zakrzywiała przewód i manipulowała nim w różnych pozycjach, zwykle przez zaczepianie końca druta od spodu i podniesienia podanej żywności.
To oczywiste, że działania Betty polegające na wykonaniu haczyka nie mogą być przypisane przypadkowemu zachowaniu w kształtowaniu przedmiotu lub wspieraniu się narzędziem. W 2004 roku Gavin Hunt zaobserwował wrony na wolności, które również wykonywały haki, ale nowym było wykorzystanie nowego materiału, jakim był drut i zdeterminowane dążenie do celu. Ten typ intencyjnego wytwarzania narzędzi, nawet jeśli jest ono uogólnione przez założenia wstępne eksperymentu w całkowicie nowej sytuacji, jest zupełnie nieznane u dzikich zwierząt. Szympansy wykazywały trudności w podołaniu podobnym innowacyjnym zadaniom.
Zaobserwowano również typowo ludzkie zachowania u tych wron. Polegały one na umieszczeniu orzechów przez pojazdem na ruchliwej ulicy i czekaniem aż ten ruszy i je otworzy, a potem czekaniu przez wrony wraz z pieszymi na zmianę świateł drogowych, by bezpiecznie zabrać rozłupany orzech<ref>[http://www.edutube.org/en/video/intelligent-crows-crack-open-nuts-using-traffic EduTube Educational Videos]</ref>.
=== Wykoprzystanie meta-narzędzi ===
Ostatnie eksperymenty pokazały, że wrona brodata potrafi wykorzystać jedno narzędzie, by zmienić kolejne, aby osiągnąć swój cel. Robi to na poziomie dorównującym najlepszym wyczynom naczelnych<ref>{{cytuj stronę
|autor=Alex H. Taylor, Gavin R. Hunt, Jennifer C. Holzhaider and Russell D. Gray
|rok=2007
|tytuł=Spontaneous Metatool Use by New Caledonian Crows
|wydawca=Current Biology
|tom=17
|url=http://www.current-biology.com/content/article/fulltext?uid=PIIS0960982207017708
|strony=1504
}}</ref><ref>{{cytuj książkę |url=http://www.guardian.co.uk/science/2007/aug/17/1 |tytuł=Crows match great apes in skilful tool use |wydawca=The Guardian |data=August 17, 2007 |dostęp=17 August 2007 | miejsce=London | imię=James | nazwisko=Randerson}}</ref><ref>{{Cytuj stronę
|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/6948446.stm
|tytuł=Cleverest crows opt for two tools
|data=16 sierpień 2006
|nazwisko=Morelle
|imie=Rebecca
|format=HTML, WMV
|dostęp=17 August 2007
|wydawca=BBC News
}}</ref>.
W eksperymencie przeprowadzonym przez zespół z Auckland pożywienie zostało umieszczone w pudełku poza zasięgiem wron. Udostępniony kij był zbyt krótki, aby dosięgnąć pokarmu, ale ptaki mogły przy jego użyciu sięgnąć po dłuższy, odpowiedni do tego celu, kijek umieszczony. To złożone zachowanie polegało na użyciu jednego narzędzia nie bezpośrednio w celu zdobycia pokarmu w innym pudełku. Wrona stłumiła swoje łaknienie skierowane bezpośrednio na pożywienie. Z tej strategii skorzystało 6 ptaków na 7 przy pierwszej próbie, a wcześniej była ona spotykana tylko u naczelnych.
Wrony brodate posługują się też narzędziami, aby wybadać potencjalne niebezpieczne obiekty<ref>http://news.bbc.co.uk/earth/hi/earth_news/newsid_9353000/9353588.stm</ref>.
{{przypisy}}
==Linki zewnętrzne==
* [http://users.ox.ac.uk/~kgroup/ Strona badań nad krukowatymi Uniwersytetu w Oxfordzie ze zdjęciami i filamami]
* [http://language.psy.auckland.ac.nz/crows Strona badań nad krukowatymi Uniwersytetu w Auckland]
* [http://news.nationalgeographic.com/news/2002/08/0808_020808_crow.html National Geographic: materiał wideo z zakrzywiania druta na haczyk przez wronę brodatą] (8 sierpnia 2002)
* [http://www.livescience.com/animalworld/061031_crow_tools.html Tool use in crows is a combination of natural ability and schooling by other crows] – LiveScience.com (October 31, 2006)
* [http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/6948446.stm BBC news website item about the New Caledonian Crow], includes video footage of tool use (August 16, 2007)
* [http://www.youtube.com/watch?v=TtmLVP0HvDg Crow bends wire on purpose to lift bucket from glass tube (Nat'l Geo link no longer contains video).]
[[Kategoria:Krukowate]]
| |||