Kaduceusz: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Ab.awbot (dyskusja | edycje)
m →‎Linki zewnętrzne: drobne porządki, replaced: {{stub}} →
źródła/przypisy, merytoryczne, WP:SK
Linia 1:
[[Plik:Caduceus.svg|160px|right|thumb|160px|<div style="text-align: center">''kaducesz'',<br /><smallspan style="font-size: 80%">[[grafika wektorowa]], [[Inkscape]].</smallspan></centerdiv>]]
[[Plik:Aluminum Winged Caduceus (Silver Spring, MD).jpg|160px|right|thumb|160px|<div style="text-align: center">''kaduceusz'',<br /><smallspan style="font-size: 80%">[[metaloplastyka]].</smallspan></centerdiv>]]
'''Kaduceusz''' (także '''kerykejon''', [[język grecki|gr.]] {{grc|κηρύκειον}} ''kērýkeion'', [[Łacina|łac.]] ''caduceus'') – symboliczna laska.
 
Stanowi symbol (emblemat) [[pokój (polityka)|pokoju]] i [[handel|handlu]]<ref name="Encyklopedia Powszechna PWN">{{cytuj książkę|tytuł=Encyklopedia Powszechna PWN|wydawca=[[Wydawnictwo Naukowe PWN|Państwowe Wydawnictwo Naukowe]]|miejsce=Warszawa|data=1975|strony=382|tom=3}}</ref><ref name="Słownik symboli 83-214-0746-3">{{cytuj książkę|nazwisko=Kopaliński|imię=Władysław|autor link=Władysław Kopaliński|tytuł=Słownik symboli|wydawca=Wiedza Powszechna|miejsce=Warszawa|data=1990|strony=|isbn=83-214-0746-3}}</ref>. W sztuce przedstawiana jest zwykle w formie prostego kija (pierwotnie z drewna [[oliwka europejska|oliwnego]] lub [[wawrzyn szlachetny|laurowego]]) z 2 oplatającymi go [[węże|wężami]], które pochylają ku sobie łby (symbolizują mądrość, równowagę sił)<ref name="Słownik symboli 83-214-0746-3" /><ref name="Mała encyklopedia kultury antycznej (83-01-03529-3)">{{cytuj książkę|tytuł=Mała encyklopedia kultury antycznej|wydawca=[[Wydawnictwo Naukowe PWN|Państwowe Wydawnictwo Naukowe]]|miejsce=Warszawa|data=1990|strony=359|isbn=83-01-03529-3}}</ref><ref name="Mała encyklopedia kultury antycznej (83-01-03529-3) 2">''Mała encyklopedia kultury antycznej'', [[op. cit.]], s. 372. ISBN 83-01-03529-3.</ref>. Niekiedy bywa zakończona parą skrzydeł lub ozdobiona wieńcem, przewiązana wstążkami<ref name="Encyklopedia Powszechna PWN" /><ref name="Z. Kubiak (83-7391-077-8)">{{cytuj książkę|nazwisko=Kubiak|imię=Zygmunt|autor link=Zygmunt Kubiak|tytuł=Mitologia Greków i Rzymian|wydawca=Świat Książki|miejsce=Warszawa|data=2003|strony=287–288|isbn=83-7391-077-8|rozdział=Młodsi bogowie}}</ref>.
'''Kaduceusz''' (także '''kerykejon''', [[język grecki|gr.]] {{grc|κηρύκειον}} ''kērýkeion'', [[Łacina|łac.]] ''caduceus'') – symboliczna laska.
 
W [[Starożytna Grecja|starożytnej Grecji]] była oznaką [[keryks]]a<ref name="Z. Kubiak (83-7391-077-8)" /><ref name=""Homer ''Iliada'' (L-16-1023)">{{cytuj książkę|nazwisko=Homer|imię=|autor link=Homer|tytuł=Iliada|Przekład Franciszka Ksawerego Dmochowskiego|wydawca=Zakład Narodowy im. Ossolińskich| miejsce=Wrocław|rok=1968|strony=18|isbn = L-16-1023|cytat=„Znakiem ich urzędu było berło heroldowskie”}}</ref>. Służyła do uśmierzania sporów. Według [[mitologia grecka|mitologii greckiej]] i [[mitologia rzymska|mitologii rzymskiej]] należała do atrybutów boskich posłańców: boga [[Hermes]]a<ref name="PierreP. Grimal (83-04-04673-3)">{{cytuj książkę|nazwisko=Grimal|imię=Pierre|autor link=Pierre Grimal|tytuł=Słownik mitologii greckiej i rzymskiej|wydawca=[[Zakład Narodowy im. Ossolińskich]]|miejsce=Wrocław|data=2008|strony=141|isbn=83-04-04673-3}}</ref><ref name="William Smith 1Ancient library">{{cytuj stronę|url=http://www.ancientlibrary.com/smith-bio/1519.html|tytuł=Hermes|nazwisko=|imię=|autor=[[William Smith (leksykograf)|William Smith]]: ''Dictionary of Greek and Roman biography and mythology'', 1867, T. 2, ss. 411-413411–413|data=2005|praca=The Ancient Library. The complete classics bookshelf on the web.|język=en|data dostępu=2010-11-26}}</ref> ([[Merkury (bóg)|Merkurego]])<ref name="PierreP. Grimal (83-04-04673-3) 2">Pierre Grimal, [[op. cit.]], s. 233. ISBN 83-04-04673-3.</ref> i bogini [[Iris (córka Taumasa)|Iris]]<ref name="V. Zamarovský (80-8046-098-1)">{{cytuj książkę|nazwisko=Zamarovský|imię=Vojtech|autor link=Vojtech Zamarovský|tytuł=Bohovia a hrdinovia antických bájí|wydawca=Perfekt a.s.|miejsce=Bratislava|rok=1998|strony=216|język=sk||isbn=80-8046-098-1}}; polskie wydanie: ''Bogowie i herosi mitologii greckiej i rzymskiej'' (''Encyklopedia mitologii antycznej'', ''Słownik mitologii greckiej i rzymskiej'').</ref><ref name="William Smith 2Ancient library">{{cytuj stronę|url=http://www.ancientlibrary.com/smith-bio/1729.html|tytuł=Iris|nazwisko=|imię=|autor=William Smith: ''Dictionary of Greek and Roman biography and mythology'', 1867, T. 2, ss. 621-622621–622|data=2005|praca=The Ancient Library. The complete classics bookshelf on the web.|język=en|data dostępu=2010-11-26}}</ref>.
Stanowi symbol [[pokój (polityka)|pokoju]] i [[handel|handlu]]<ref name="Encyklopedia Powszechna PWN">{{cytuj książkę|tytuł=Encyklopedia Powszechna PWN|wydawca=[[Wydawnictwo Naukowe PWN|Państwowe Wydawnictwo Naukowe]]|miejsce=Warszawa|data=1975|strony=382|tom=3}}</ref>. W sztuce przedstawiana jest zwykle w formie prostego kija z 2 oplatającymi go [[węże|wężami]]. Niekiedy bywa zakończona parą skrzydeł lub ozdobiona wieńcem<ref name="Encyklopedia Powszechna PWN" />.
{{cytat|Od razu się wszystko wydało i Hermes, aby przebłagać rozgniewanego brata, ofiarował mu cytrę ze skorupy żółwia. [[Apollo (mitologia)|Apollo]] tak się ucieszył, że dał mu w zamian laseczkę z leszczyny, która miała cudowną właściwość uśmierzania sporów i godzenia nieprzyjaciół. Gdy ją Hermes rzucił między dwa walczące ze sobą węże, one natychmiast przestały się gryźć i zgodnie oplotły się dokoła laski, nachylając ku sobie głowy. Tak powstał kaduceusz, z którym Hermes nigdy się nie rozstawał [...]<ref name="J. Parandowski (83-210-0677-9)">{{cytuj książkę|nazwisko=Parandowski|imię=Jan|autor link=Jan Parandowski|tytuł=Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian|wydawca=Wydawnictwo Poznańskie|miejsce=Poznań|rok=1989|strony=59|isbn=83-210-0677-9}}</ref>.}}
 
Czasem jest błędnie używana jako symbol [[medycyna|medycyny]], zwłaszcza w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]], w wyniku mylenia jej z tradycyjnym symbolem medycyny, jakim jest [[Asklepioslaska Eskulapa|laska Asklepiosa]]<ref name="The Symbol of Modern Medicine">{{cytuj stronę|url=http://www.annals.org/content/138/8/673.abstract|tytuł=History Występujeof równieżMedicine. wThe dawnymSymbol [[herb]]ieof [[RzeszówModern Medicine: Why One Snake Is More Than Two*|Rzeszowa]]praca=Annals of Internal Medicine|język=en|data dostępu=2011-04-07}}</ref>.
W [[Starożytna Grecja|starożytnej Grecji]] była oznaką [[keryks]]a<ref name="Homer Iliada">{{cytuj książkę|nazwisko=Homer|imię=|autor link=Homer|tytuł=Iliada|Przekład Franciszka Ksawerego Dmochowskiego|wydawca=Zakład Narodowy im. Ossolińskich| miejsce=Wrocław|rok=1968|strony=18|isbn = L-16-1023|cytat=„Znakiem ich urzędu było berło heroldowskie”}}</ref>. Służyła do uśmierzania sporów. Według [[mitologia grecka|mitologii greckiej]] i [[mitologia rzymska|mitologii rzymskiej]] należała do atrybutów boskich posłańców: boga [[Hermes]]a<ref name="Pierre Grimal">{{cytuj książkę|nazwisko=Grimal|imię=Pierre|autor link=Pierre Grimal|tytuł=Słownik mitologii greckiej i rzymskiej|wydawca=[[Zakład Narodowy im. Ossolińskich]]|miejsce=Wrocław|data=2008|strony=141|isbn=83-04-04673-3}}</ref><ref name="William Smith 1Ancient library">{{cytuj stronę|url=http://www.ancientlibrary.com/smith-bio/1519.html|tytuł=Hermes|nazwisko=|imię=|autor=William Smith: ''Dictionary of Greek and Roman biography and mythology'', 1867, T. 2, ss. 411-413|data=2005|praca=The Ancient Library. The complete classics bookshelf on the web.|język=en|data dostępu=2010-11-26}}</ref> ([[Merkury (bóg)|Merkurego]])<ref name="Pierre Grimal 2">Pierre Grimal, [[op. cit.]], s. 233.</ref> i bogini [[Iris (córka Taumasa)|Iris]]<ref name="Zamarovský">{{cytuj książkę|nazwisko=Zamarovský|imię=Vojtech|autor link=Vojtech Zamarovský|tytuł=Bohovia a hrdinovia antických bájí|wydawca=Perfekt a.s.|miejsce=Bratislava|rok=1998|strony=216|język=sk||isbn=80-8046-098-1}}; polskie wydanie: ''Bogowie i herosi mitologii greckiej i rzymskiej'' (''Encyklopedia mitologii antycznej'', ''Słownik mitologii greckiej i rzymskiej'').</ref><ref name="William Smith 2Ancient library">{{cytuj stronę|url=http://www.ancientlibrary.com/smith-bio/1729.html|tytuł=Iris|nazwisko=|imię=|autor=William Smith: ''Dictionary of Greek and Roman biography and mythology'', 1867, T. 2, ss. 621-622|data=2005|praca=The Ancient Library. The complete classics bookshelf on the web.|język=en|data dostępu=2010-11-26}}</ref>.
{{cytat|Od razu się wszystko wydało i Hermes, aby przebłagać rozgniewanego brata, ofiarował mu cytrę ze skorupy żółwia. [[Apollo (mitologia)|Apollo]] tak się ucieszył, że dał mu w zamian laseczkę z leszczyny, która miała cudowną właściwość uśmierzania sporów i godzenia nieprzyjaciół. Gdy ją Hermes rzucił między dwa walczące ze sobą węże, one natychmiast przestały się gryźć i zgodnie oplotły się dokoła laski, nachylając ku sobie głowy. Tak powstał kaduceusz, z którym Hermes nigdy się nie rozstawał [...]<ref name="Parandowski">{{cytuj książkę|nazwisko=Parandowski|imię=Jan|autor link=Jan Parandowski|tytuł=Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian|wydawca=Wydawnictwo Poznańskie|miejsce=Poznań|rok=1989|strony=59|isbn=83-210-0677-9}}</ref>.}}
 
Kaduceusz występuje również w dawnym [[herb]]ie [[Rzeszów|Rzeszowa]].
Czasem jest błędnie używana jako symbol [[medycyna|medycyny]], zwłaszcza w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]], w wyniku mylenia jej z tradycyjnym symbolem medycyny, jakim jest [[Asklepios|laska Asklepiosa]]. Występuje również w dawnym [[herb]]ie [[Rzeszów|Rzeszowa]].
 
=== Zobacz też ===
Linia 18 ⟶ 19:
{{Przypisy|stopień= ===}}
 
=== Linki zewnętrzneBibliografia ===
{{Bibliografia| start}}
*# [{{cytuj stronę|url=http://www.ancientlibrary.com/smith-dgraseyffert/02250109.html|tytuł=Caduceus|autor=[[Oskar CaduceusSeyffert]] (William Smith: ''Dictionary of Greek and RomanClassical Antiquities'', 1870)1894, s. W: ''106|data=2005|praca=The Ancient Library. The complete classics bookshelf on the web''.|język=en|data [dostęp dostępu=2010-11-26]. {{lang|en}}
*# [http://www.ancientlibrary.com/seyffert/0109.html{{cytuj Caduceus], [stronę|url=http://www.ancientlibrary.com/seyffert/0288.html |tytuł=Herald´s Staff] (|autor=Oskar Seyffert: ''Dictionary of Classical Antiquities'', 1894), s. W: ''285|data=2005|praca=The Ancient Library. The complete classics bookshelf on the web''.|język=en|data [dostęp dostępu=2010-11-26]. {{lang|en}}
# {{cytuj stronę|url=http://www.ancientlibrary.com/smith-dgra/0225.html|tytuł=Caduceus|autor=[[William Smith (leksykograf)|William Smith]]: ''Dictionary of Greek and Roman Antiquities'', 1870, s. 218|data=2005|praca=The Ancient Library. The complete classics bookshelf on the web.|język=en|data dostępu=2010-11-26}}
*# [{{cytuj stronę|url=http://www.theoi.com/Olympios/HermesTreasures.html#Rod Herald´s rod of Hermes |tytuł=(Hermes Estate)].|nazwisko=Atsma|imię=Aaron W: ''J.|data=2000–2008|praca=The Theoi Project: Greek mythology. Exploring mythology in classical literature and art''.|język=en|data [dostęp dostępu=2010-10-10]. {{lang|en}}
}}
 
[[Kategoria:Artefakty mitologii greckiej]]