Wikipedia

Komisja Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
przywrócenie poprzedniej wersji: część informacji to kompletne bzdury (przekazanie Polsce jakichkolwiek miejscowości z Czech), pozostałe wątpliwe i nieuźródłowione
drobne techniczne, WP:SK
Linia 13:
 
=== Zmiany w nazwach geograficznych ===
Nazwy ustalone przez Komisję publikowane są jako rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji i są jedynymi poprawnymi nazwami tych obiektów. W przypadku sprzeczności z normami językowymi (publikowanymi przez [[Rada Języka Polskiego|Radę Języka Polskiego]]) ustalenia dokonane przez Komisję są ważniejsze (w kwietniu 2005 roku Rada zmieniła zasady ortograficzne pisowni dwuczłonowych nazw miejscowości, na te zgodne z ustaleniami Komisji, np. Jastrzębie-Zdrój, a nie Jastrzębie Zdrój).
 
Ostatnie zatwierdzone przez Komisję zmiany w nazwach zostały opublikowane w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 23.12.2010 (Dz.U. nr 257 poz. 1741) i weszły w życie z dniem 01.01.2011. Rozporządzenie to wprowadza jedną nową nazwę lasu, dwie nowe nazwy wzgórz, 35 nowych nazw miejscowości, zmienia 47 nazw i 44 określenia rodzajów miejscowości oraz znosi 107 nazw miejscowości.<br />
Linia 20:
* z dniem 1 stycznia 2009 wprowadzono jedną nową nazwę przełęczy, jedną nową nazwę wzgórza, 34 nowe nazwy miejscowości, zmieniono 220 nazw i 97 określeń rodzajów miejscowości oraz zniesiono 64 nazwy miejscowości (Dz.U. nr 234 poz. 1586)
* z dniem 1 stycznia 2008 wprowadzono jedną nową nazwę wzgórza, 56 nowych nazw miejscowości lub ich części, zmieniono 306 nazw i 162 określeń rodzajów miejscowości oraz zlikwidowano 83 nazwy miejscowości lub ich części na terenie 159 gmin, 115 powiatów w 16 województwach (Dz.U. nr 245 poz. 1811)
* z dniem 1 stycznia 2007 wprowadzono jedną nową nazwę góry,171 nowych nazw miejscowości lub ich części, zmieniono 417 nazw i 251 określeń rodzajów miejscowości oraz zlikwidowano 47 nazw miejscowości lub ich części na terenie 205 gmin, 147 powiatów w 16 województwach
* z dniem 1 stycznia 2006 wprowadzono 181 nazw miejscowości oraz jedną nazwę wzgórza i dwie nazwy sztucznych zbiorników wodnych, zlikwidowano 27 nazw miejscowości, zmieniono 478 nazw i 270 określeń rodzajów miejscowości na terenie 226 gmin, 138 powiatów w 16 województwach.
* z dniem 1 stycznia 2005 wprowadzono 2 nazwy miejscowości oraz jedną nazwę wzgórza, zmieniono 74 nazwy i 18 określeń rodzajów miejscowości.
Linia 26:
== Historia ==
=== Okres międzywojenny ===
31 maja 1929 r. [[Rada Ministrów w Polsce|Rada Ministrów]] podjęła uchwałę, w której powołano ''Komisję dla opracowywania wniosków w sprawie ustalania urzędowej nomenklatury miejscowości w Polsce''. Jako organy pomocnicze tej Komisji ustalono okręgowe ''Komisje do przedwstępnego przygotowywania materiałów w sprawie ustalania urzędowej nomenklatury miejscowości w Polsce'' działające przy urzędach wojewódzkich (poza [[województwo śląskie (II Rzeczpospolita)|województwem śląskim]]). Komisja swoje pierwsze posiedzenie odbyła 15 stycznia 1930 r.<ref>W. Romanow, ''Organizacja prac nad ustaleniem nazw miejscowych w Polsce'', "Wiadomości Służby Geograficznej" 1929, nr 3-4, s. 130-139</ref>.
 
Komisja została powołana ''Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. o ustaleniu nazw miejscowości i o numeracji nieruchomości'' (rozporządzenie miało moc ustawy) pod nazwą "Komisja Ustalania Nazw Miejscowości"<ref>''Tekst rozporządzenia ze zmianami z 1938, 1948, 1971 i 1999'' ({{Dziennik Ustaw|rok=1934|numer=94|pozycja=850}})</ref>:
{{cytat|''Art. 3.'' <br />
''1. Ustanawia się przy Ministrze Spraw Wewnętrznych Komisję Ustalania Nazw Miejscowości.''<br />
''2. Komisja składa się z przewodniczącego i sześciu członków, w tem trzech przedstawicieli sfer naukowych oraz po jednym przedstawicielu Ministerstw: Spraw Wojskowych, Komunikacji oraz Poczt i Telegrafów.''}}
 
Komisja działała do 1939, w tym czasie ustaliła<ref>''Spis Miejscowości Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej'', Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 1967</ref>:
* Urzędowe nazwy miast Polski<ref>M.P. 1937 Nr 69 poz. 104 -– rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie ustalenia 603 urzędowych nazw ówczesnych miast</ref>
* Nazwy miejscowości województwa wileńskiego (zebrane i urzędowo ustalone)<ref>''Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej'' Tom 1. ''Województwo wileńskie'' ukazał się 1 maja 1938 r. ([http://pbc.biaman.pl/Content/3247/Syg.+103486+Wykaz+miejscowo%C5%9Bci+Rzeczypospolitej+Polskiej+T.+1+woj.+Wile%C5%84skie.pdf pełna publikacja bez strony 33 w formacie PDF])</ref>
* Nazwy miejscowości województwa kieleckiego (tylko zebrane, materiał zaginął w czasie wojny)
 
=== od 1945 ===
Komisja została reaktywowana w 1945 r. przy Ministrze Administracji Publicznej<ref>archiwa Archiwum Akt Nowych sygn. nr 2/199/0/556 do 588
[http://baza.archiwa.gov.pl/sezam/sezam.php?l=&mode=show&zespoly_id=776&f=550&o=]</ref>, a jej głównym zadaniem stało się ustalanie polskich nazw na obszarze [[Ziemie Odzyskane|Ziem Odzyskanych]]<ref name=UrzNaz>Urzędowe nazewnictwo miejscowości i obiektów fizjograficznych [http://www.mswia.gov.pl/portal.php?serwis=pl&dzial=84&id=328&poz=3&update=1]</ref>.
 
Na mocy ''Dekretu z dnia 28 lipca 1948 r. o zmianie rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. o ustalaniu nazw miejscowości i o numeracji nieruchomości'' zmieniono nazwę na "Komisja Ustalania Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych", która to nazwa obowiązywała do 2003, gdy na mocy ''Ustawy z dnia 29 sierpnia 2003 r. o urzędowych nazwach miejscowości i obiektów fizjograficznych'' zmieniono ją na formę dzisiejszą. Dekretem tym rozszezrono również zakres działalności Komisji -– odtąd ustalała również nazwy miejscowości niezamieszkanych i nazwy obiektów fizjograficznych.
 
Standaryzacyjne prace Komisji były wspomagane pracami dwóch podkomisji (tzw. podkomisji krakowskiej i poznańskiej), a ustalenia nazewnicze podejmowane były na trzydniowych konferencjach Komisji (pierwsza konferencja odbyła się w dniach 2-4 marca 1946 r.)<ref name=Rospond>S. Rospond ''Słownik nazw geograficznych Polski Zachodniej i Północnej'', Polskie Towarzystwo Geograficzne, Warszawa-Wrocław 1951</ref>. Ustalenia podjęte na konferencjach były następnie publikowane w Monitorze Polskim jako rozporządzenia (początkowo zarządzenia) Ministra Administracji Publicznej lub łącznie Ministra Administracji Publicznej i Ministra Ziem Odzyskanych.
 
Zadaniem Komisji było ponowne nazwanie miejscowości i obiektów fizjograficznych (rzek, jezior, pasm górskich itp.) tak, aby przywrócić &ndash;– lecz często nadać nową &ndash;– polską, nazwę.
 
Na czele Komisji stanął prof. [[Stanisław Srokowski (geograf)|Stanisław Srokowski]] z Warszawy (geograf). W jej składzie znaleźli się trzej językoznawcy: prof. dr [[Kazimierz Nitsch]], prezes Polskiej Akademii Umiejętności, prof. [[Mikołaj Rudnicki]] z Poznania, prof. dr [[Witold Taszycki]] z Krakowa<ref>Dariusz Rymar (w imieniu Zarządu Towarzystwa Przyjaciół Archiwum i Pamiątek Przeszłości), List do Prezydenta Miasta Gorzowa (Henryka Woźniaka), Gorzów 13.11.1995 r., ''Gorzowskie Wiadomości Samorządowe'' nr 11 (27), Listopad 2000 r. [http://www.gorzow.pl/material/podstrony/GWS/GWS11-2000.pdf]</ref>.
 
Na pierwszej konferencji ustalono nazwy dla miejscowości liczących powyżej 5000 mieszkańców, podczas drugiej ustalone zostały nazwy miejscowości do 5000 mieszkańców oraz niektórych stacji kolejowych, trzecia konferencja ustaliła nazwy reszty stacji kolejowych oraz miejscowości liczących 500 do 1000 mieszkańców, na czwartej konferencji ustalone zostały nazwy miejscowości liczących od 250 do 500 mieszkańców (dla byłych Prus Wschodnich również części osad liczących 500 do 1000 mieszkańców), piąta konferencja ustaliła nazwy dla wsi liczących poniżej 250 mieszkańców (w przypadku Prus 250 do 500) itd. W latach 1946-1951, w czasie 14 konferencji, przywrócono lub ustalono nowe nazwy polskie dla ok. 32 tys. miejscowości oraz ok. 3 tys. obiektów fizjograficznych. Opracowany wówczas materiał nazewniczy Ziem Odzyskanych ujęty został w publikacji "Słownik Nazw Geograficznych Polski Zachodniej i Północnej" pod redakcją prof. [[Stanisław Rospond (językoznawca)|Stanisława Rosponda]] (również przewodniczącego podkomisji śląskiej)<ref name=Rospond/>. Do 1960 prace polonizacyjne trwały w dalszym ciagu, lecz już z mniejszą intensywnością.
 
Niejednokrotnie jednak, w przypadku ustalania polskich nazw, z przyczyn politycznych, jak i braku źródeł, częściowo równiż wskutek słabego przygotowania merytorycznego i pośpiechu, tworzono "potworki językowe" np. niem. ''Konradswalde'' nazwano [[Koniecwałd]]em. Niekiedy tworzono zupełnie nowe nazwy dla uczczenia polskich działaczy narodowych, m.in.:
* niem. Sensburg, dawne pol. Ządźbork, przemianowano na [[Mrągowo]] na cześć [[Krzysztof Celestyn Mrongovius|Krzysztofa Celestyna Mrongoviusa]]
* Lötzen, po drugiej wojnie światowej najpierw Lec, później przyjęto nazwę Łuczany, ale Komisja Ustalania Nazw Miejscowości ustaliła nazwę [[Giżycko]] na cześć [[Gustaw Gizewiusz|Gustawa Gizewiusza (Giżyckiego)]]
* miasto Rychbach (niem. Reichenbach) na Dolnym Śląsku otrzymało nazwę [[Dzierżoniów]] na cześć [[Jan Dzierżon|Jana Dzierżona]]
* Rastenburg, po wojnie Rastembork, potem nadano miastu nową nazwę [[Kętrzyn]] od nazwiska [[Wojciech Kętrzyński|Wojciecha Kętrzyńskiego]]
Linia 66:
* zastępca przewodniczącego, powoływany na czteroletnią kadencję przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej na wniosek przewodniczącego Komisji spośród członków Komisji
* sekretarz, którym jest przedstawiciel ministra właściwego do spraw administracji publicznej;
* sześciu członków powoływanych na czteroletnią kadencję przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej spośród przedstawicieli nauki zgłoszonych przez rady wydziałów szkół wyższych oraz rady naukowe komitetów i instytutów Polskiej Akademii Nauk -– z dziedzin: językoznawstwa, historii, geografii i kartografii
* po jednym przedstawicielu: [[Ministerstwo Obrony Narodowej|Ministra Obrony Narodowej]], [[Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego|ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego]], [[Główny Geodeta Kraju|Głównego Geodety Kraju]] oraz [[Główny Urząd Statystyczny|Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego]]
* sekretarz [[Komisja Wspólna Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych|Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych]]
Linia 99:
* Andrzej Marciniak
* Katarzyna Przyszewska
* Anna Wotlińska
 
{{Przypisy}}
 
== Zobacz też ==
* [[Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych]]
* [[Nazwy miejscowości z łącznikiem]]
* [[Dwujęzyczne nazewnictwo geograficzne w Polsce]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Komisja_Nazw_Miejscowości_i_Obiektów_Fizjograficznych”