Fregata (okręt żaglowy): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m obrazek
mNie podano opisu zmian
Linia 4:
<center>
[[Grafika:USS_Constitution_1997-300px.jpg]]<BR>
Fregata [[USS Constitution]] <small>''([[media:USS_Constitution_1997a.jpg|powiększ]])'''<br>
''([[media:USS_Constitution_1997a.jpg|powiększ]])'''<br>
</small>
</center>
</div>
 
Klasa fregat pojawiła się w [[XVII]] wieku i ukształtowała się następnie jako okręty trzymasztowe, z [[fregata (żaglowiec)|ożaglowaniem typu fregata]]. Były to średnie lub duże okręty żaglowe konstrukcji drewnianej, mniejsze i słabiej uzbrojone od [[okręt liniowy|okrętów liniowych]], ale szybsze i zwrotniejsze. Mniejsze od fregat były [[korweta|korwety]] i [[slup wojenny|slupy]]. Fregaty przeznaczone były głównie do zadań rozpoznawczych i eskortowych oraz samodzielnych działań na odległych akwenach (np. zwalczania żeglugi - działań [[rajder]]skich, zwalczania piratów itp.). Często też zatrudniane były do wypraw badawczych.
 
Uzbrojenie fregat składało się z [[działo|dział]] umieszczonych w [[bateria burtowa|bateriach burtowych]], tak więc z każdej burty mogła strzelać jedynie połowa dział. Klasa fregat charakteryzowała się tym, że ich [[artyleria]] główna była umieszczona na jednym pokładzie działowym, który był zakryty pokładem górnym. Na odkrytym pokładzie górnym były ponadto ustawiane lżejsze działa i [[karonada|karonady]] (okręty liniowe miały więcej zakrytych pokładów działowych, a korwety miały całe uzbrojenie na odkrytym pokładzie górnym). Uzbrojenie XIX-wiecznych fregat składało się z 30-50 dział, z czego 20-30 najcięższych dział stanowiło główną baterię, ustytuowanąusytuowaną na zakrytym pokładzie działowym. Tylko połowa dział mogła strzelać na jedną burtę. Największe fregaty francuskie miały do 60 dział.<br>
Na początku XIX wieku typowym [[wagomiar]]em artylerii głównej fregat były armaty 18-funtowe. Jako pierwsza w działa 24-funtowe została uzbrojona amerykańska seria dużych fregat typu "[[USS Constitution|Constitution]]", co dawało im dużą przewagę nad angielskimi odpowiednikami w [[Wojna brytyjsko-amerykańska|wojnie brytyjsko-amerykańskiej]] 1812 roku. W ciągu następnych lat, wagomiar uzbrojenia fregat rósł i fregaty połowy XIX wieku miały już na ogół takie same działa 32-funtowe, jak okręty liniowe, lecz w mniejszej liczbie. Ciężar salwy burtowej fregat wynosił zwykle ok. 400-500 kg. Wyporność fregat wynosiła zwykle 1000-2000 t.
 
Na początku XIX wieku typowym [[wagomiar]]em artylerii głównej fregat były armaty 18-funtowe. Jako pierwsza w działa 24-funtowe została uzbrojona amerykańska seria dużych fregat typu "[[USS Constitution|Constitution]]", co dawało im dużą przewagę nad angielskimi odpowiednikami w [[Wojnawojna brytyjsko-amerykańska|wojnie brytyjsko-amerykańskiej]] 1812 roku. W ciągu następnych lat, wagomiar uzbrojenia fregat rósł i fregaty połowy XIX wieku miały już na ogół takie same działa 32-funtowe, jak okręty liniowe, lecz w mniejszej liczbie. Ciężar [[salwa|salwy]] burtowej fregat wynosił zwykle ok. 400-500 kg. Wyporność fregat wynosiła zwykle 1000-2000 t.
W latach 20-tych [[XIX wiek]]u obok żagli na fregatach pojawiły się [[maszyna parowa|maszyny parowe]]. Początkowo stosowano je jedynie na niewielką skalę, z [[napęd bocznokołowy|napędem bocznokołowym]]. Z powodu bocznych kół łopatkowych, takie fregaty miały tylko po kilka - kilkanaście dział. Pod koniec lat 40-tych wprowadzono napęd [[śruba|śrubowy]], po czym parowe fregaty śrubowe pojawiły się we wszystkich marynarkach wojennych i wkrótce wyparły fregaty żaglowe. Ich uzbrojenie stanowiło zwykle około 50 dział. Prędkość fregat parowych wynosiła zwykle 9-11 węzłów. Wszystkie fregaty parowe zachowały jednocześnie pomocnicze pełne [[ożaglowanie]].
Począwszy od [[1856]], amerykańskie fregaty typu "Merrimac" zapoczątkowały schyłkowy okres wielkich fregat śrubowych, o wyporności 4000-6000 ton. Pomimo zbudowania w Wielkiej Brytanii na początku lat 40-tych XIX wieku dwóch pierwszych fregat konstrukcji żelaznej, żelazo w konstrukcji okrętów nie przyjęło się aż do lat 60-tych i fregaty budowano wciąż drewniane.
 
W latach 20-tych [[XIX wiek]]u obok żagli na fregatach pojawiły się [[maszyna parowa|maszyny parowe]]. Początkowo stosowano je jedynie na niewielką skalę, z [[napęd bocznokołowy|napędem bocznokołowym]]. Z powodu bocznych kół łopatkowych, takie fregaty te miały tylko po kilka - kilkanaście dział. Pod koniec lat 40-tych wprowadzono napęd [[śruba|śrubowy]], po czym parowe fregaty śrubowe pojawiły się we wszystkich marynarkach wojennych i wkrótce wyparły fregaty żaglowe. Ich uzbrojenie stanowiło zwykle około 50 dział. Prędkość fregat parowych wynosiła zwykle 9-11 węzłów. Wszystkie fregaty parowe zachowały jednocześnie pomocnicze pełne [[ożaglowanie]].
Począwszy od [[1860]] roku pojawiły się parowo-żaglowe [[fregata pancerna|fregaty pancerne]], początkowo drewniane pokryte pancerzem, następnie żelazne. Około lat 70-tych XIX wieku klasa fregat zanikła: fregaty pancerne przekształciły się w [[pancernik|pancerniki]], natomiast nieopancerzone fregaty wyewoluowały w klasę lekko opancerzonych lub nieopancerzonych [[krążownik|krążowników]], przejmujacych dotychczasowe zadania fregat.
 
Począwszy od [[1856]], amerykańskie fregaty typu "Merrimac" zapoczątkowały schyłkowy okres wielkich fregat śrubowych, o wyporności 4000-6000 ton. Pomimo zbudowania w Wielkiej Brytanii na początku lat 40-tych XIX wieku dwóch pierwszych fregat konstrukcji żelaznej, żelazo w konstrukcji okrętów nie przyjęło się aż do lat 60-tych i fregaty budowano wciążnadal drewniane.
 
Począwszy od [[1860]] roku pojawiły się parowo-żaglowe [[fregata pancerna|fregaty pancerne]], początkowo drewniane pokryte pancerzem, następnie żelazne. Około lat 70-tych XIX wieku klasa fregat zanikła: fregaty pancerne przekształciły się w [[pancernik|pancerniki]], natomiast nieopancerzone fregaty wyewoluowały w klasę lekko opancerzonych lub nieopancerzonych [[krążownik|krążowników]], przejmujacychprzejmujących dotychczasowe zadania fregat.
 
Nazwa fregat jako klasy okrętów pojawiła się ponownie podczas [[II wojna światowa|II wojny światowej]] - zobacz [[fregata (okręt)]].
 
Zobacz też: [[fregata]], [[fregata (okręt)]], [[fregata rakietowa]], [[fregata (żaglowiec)]].