Palestyna w Imperium Osmańskim: Różnice pomiędzy wersjami

{{Historia Palestyny}}

 

== Historia ==

 

=== Rys ogólny ===

W latach [[1538]]-[[1541]] w mieście [[Safed]] działał [[Sanhedryn]], w którym zgromadziło się 25 [[rabin]]ów pod przywództwem [[Rabin]]a [[Jakub Berab|Jakuba Beraba]]. Miasto [[Safed]] stało się nowym centrum życia [[Żydzi|żydowskiego]] w [[Palestyna|Palestynie]]. [[Rabin]] [[Józef Karo]] otworzył tutaj [[jesziwa|jesziwę]].

 

 

W [[1759]] roku wielkie [[trzęsienie ziemi]] zniszczyło [[Safed]] zabijając 2 tys. ludzi, w tym 190 [[Żydzi|Żydów]].

 

=== Początek osadnictwa żydowskiego ===

W [[1841]] roku [[Żydzi]] zakupili w [[Palestyna|Palestynie]] pierwszy gaj pomarańczowy. Uczyniono to za pieniądze [[Brytyjczycy|brytyjskiego]] finansisty Sir [[Mojżesz Montefiore|Mosesa Montefiore]], a za namową [[Rabin]]a [[Cwi Hirsz Kaliszer|Cwiego Hirsza Kaliszera]].

 

W latach [[1904]]-[[1913]] podczas [[Druga Alija|Drugiej Aliji]] do [[Palestyna|Palestyny]] przybyło ok. 40 tys. Żydów.

 

 

{{main|Osadnictwo żydowskie w Palestynie}}

 

=== I wojna światowa ===

Gdy w [[Europa|Europie]] rozpoczęła się [[I wojna światowa]] ([[1914]]-[[1918]]) naczelny wódz wojsk [[Imperium Osmańskie|tureckich]] w [[Syria|Syrii]], Djemel Pasza, rozpoczął prześladowania [[Żydzi|Żydów]] w [[Palestyna|Palestynie]]. Między innymi nakazał ich ewakuację z [[Jaffa|Jaffy]] i [[Tel Awiw-Jafa|Tel Awiwu]]. Prześladowania, wysiedlenia, ewakuacje, nędza, głód i choroby wstrząsnęły podstawami [[osadnictwo żydowskie w Palestynie|żydowskiej kolonizacji w Palestynie]]. W takich okolicznościach [[Żydzi|żydowscy]] działacze [[Josef Trumpeldor]] i [[Władimir Żabotyński]] wystosowali rezolucję do władz [[Wielka Brytania|brytyjskich]] wzywającą do stworzenia [[Legion Żydowski|Legionu Żydowskiego]] w [[Egipt|Egipcie]], który znajdował się pod [[Brytyjczycy|brytyjską]] władzą.

 

 

W październiku [[1916]] roku [[Żydzi|żydowscy]] [[Syjonizm|syjoniści]] przedstawili rządowi [[Wielka Brytania|brytyjskiemu]] oddzielne [[memorandum]], w którym przedstawili własne stanowisko w sprawie [[Palestyna|Palestyny]]. Postulowali uznanie przez rząd [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]] siedziby narodowego [[Żydzi|żydostwa]] w [[Palestyna|Palestynie]]. Realizacja siedziby miałaby nastąpić na drodze autonomii narodowej, poprzez wspieranie emigracji i kolonizacji w [[Palestyna|Palestynie]]. Szczegóły miałyby zostać sformułowane na podstawie oddzielnych porozumień między rządem brytyjskim i przedstawicielami [[Światowa Organizacja Syjonistyczna|Światowej Organizacji Syjonistycznej]]. W lutym [[1917]] roku nowy rząd brytyjski spotkał się z przedstawicielami [[Światowa Organizacja Syjonistyczna|Światowej Organizacji Syjonistycznej]]: Rothschildem, [[Chaim Weizmann|Weizmannem]] i Sokołowem. Postulowali oni, aby [[Wielka Brytania]] objęła protektorat nad [[Palestyna|Palestyną]] oraz udzieliła państwowego czarteru dla żydowskiej imigracji i kolonizacji. [[Chaim Weizmann]], przewodniczący [[Światowa Organizacja Syjonistyczna|Światowej Organizacji Syjonistycznej]], uzyskał poparcie brytyjskie dla projektów żydowskich w postaci słynnej [[Deklaracja Balfoura|Deklaracji Balfoura]] ([[2 listopada]] [[1917]] roku).

 

W pierwszej połowie [[1916]] [[Brytyjczycy]] rozszerzyli swoje pozycje obronne na [[półwysep Synaj|Synaj]] i odrzucili wszystkie ataki tureckie (główna bitwa pod Ruamani – [[3 sierpnia]] [[1916]]). Następnie armia brytyjska osiągnęła [[El Arish]]. [[8 stycznia|8]]-[[9 stycznia]] [[1917]] w wyniku bitwy pod Magruntein oddziały tureckie zostały całkowicie wyparte z Synaju. Tym sposobem Anglicy mogli teraz swobodnie wkroczyć do [[Palestyna|Palestyny]]. Po dwóch nieudanych atakach na [[Gaza (Palestyna)|Gazę]] ([[26 marca]] i [[17 kwietnia|17]]-[[19 kwietnia]] [[1917]]), nowy dowódca wojsk brytyjskich w Palestynie, gen. Allenby, otrzymał rozkaz zdobycia [[Jerozolima|Jerozolimy]].