Wikipedia

Wikiprojekt:Tłumaczenie artykułów/Itr: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
→‎Precautions: tłumaczenie
→‎Nukleosynteza i izotopy: tłumaczenie fragm.
Linia 103:
=== Nukleosynteza i izotopy ===
{{main|Isotopes of yttrium}}
YttriumZnaczna inwiększość the(≈72%) itru obecnego w [[SolarUkład SystemSłoneczny|Układzie Słonecznym]] waspowstała createdw throughwyniku [[stellarproces nucleosynthesiss|procesu s]], mostlytj. bypowolnego the(''slow'') [[s-processabsorpcja neutronów|wychwytu neutronów]] przez lżejsze pierwiastki wewnątrz pulsujących [[czerwony olbrzym|czerwonych olbrzymów]]. Pozostałe ilości tego pierwiastka (≈72≈28%), butpowstały alsopodczas bywybuchu the[[supernowa|supernowych]], w których zachodzi [[proces r-process]] - zjawisko szybkiego (≈28%''rapid'') wychwytu neutronów przez jądra lżejszych pierwiastków<ref name="Pack">{{Cytuj pismo|czasopismo = Geochimica et Cosmochimica Acta|wolumin = 71|wydanie = 18|rok = 2007|doi = 10.1016/j.gca.2007.07.010|tytuł = Geo- and cosmochemistry of the twin elements yttrium and holmium|imię = Andreas|nazwisko = Pack|coauthor = Sara S. Russell, J. Michael G. Shelley and Mark van Zuilen|strony = 4592–4608}}</ref>. The r-process consists of rapid [[neutron capture]] of lighter elements during [[supernova]] explosions. The s-process is a slow [[neutron]] capture of lighter elements inside pulsating [[red giant]] stars<ref name="Greenwood1997p12-13">{{harvnb|Greenwood|1997|pp=12–13}}</ref>.
 
[[Plik:Mira 1997.jpg|thumb|alt=GrainyCzerwony irregular shaped yellow spot with red rim on a black backgroundolbrzym|[[Mira]] isto anprzykład example[[czerwony ofolbrzym|czerwonego the type of red giant star where mostolbrzyma]], oftakiego, thew yttriumjakim inpowstała thewiększość solaritru systemw wasUkładzie createdSłonecznym.]]
Izotopy itru są jednymi z najczęstszych produktów [[rozszczepienie jądra atomowego|rozszczepienia jądra atomowego]] uranu, zachodzącego w reaktorach jądrowych oraz podczas eksplozji nuklearnych. Z punktu widzenia składowania [[odpady promieniotwórcze|odpadów promieniotwórczych]] najistotniejsze izotopy itru to <sup>91</sup>Y i <sup>90</sup>Y, z [[okres połowicznego rozpadu|okresami połowicznego rozpadu]] wynoszącymi odpowiednio 58,51 dnia i 64 godziny<ref name="NNDC"/>. Pierwszy z nich powstaje bezpośrednio na skutek rozszczepienia, drugi zaś - pomimo stosunkowo niskiej stabilności - znajduje się w stanie [[równowaga wiekowa|równowagi wiekowej]] ze znacznie stabilniejszym, macierzystym izotopem, [[stront]]em-90 (<sup>90</sup>Sr), o czasie półtrwania równym 29 lat<ref name="CRC2008"/>.
Yttrium isotopes are among the most common products of the [[nuclear fission]] of uranium occurring in nuclear explosions and nuclear reactors. In terms of waste management, the most important yttrium isotopes are <sup>91</sup>Y and <sup>90</sup>Y, with half-lives of 58.51&nbsp;days and 64&nbsp;hours, respectively<ref name="NNDC"/>. The first is formed directly from fission, while the latter, despite its short half-life, is in [[secular equilibrium]] with its long-lived parent isotope, [[strontium-90]] (<sup>90</sup>Sr) with a half-life of 29&nbsp;years<ref name="CRC2008"/>.
 
All group 3 elements have an odd number of [[proton]]s and therefore have few stable [[isotope]]s.<ref name ="Greenwood1997p946">{{harvnb|Greenwood|1997|p=946}}</ref> Yttrium itself has only one [[stable isotope]], <sup>89</sup>Y, which is also its only naturally occurring one. <sup>89</sup>Y is thought to be more abundant than it otherwise would be, due in part to the s-process which allows enough time for isotopes created by other processes to decay by [[beta decay|electron emission]] (neutron → proton)<ref name="Greenwood1997p12-13"/><ref group=note>Essentially, a [[neutron]] becomes a [[proton]] while an [[electron]] and [[antineutrino]] are emitted.</ref>. Such a slow process tends to favor isotopes with [[mass number]]s (A = protons + neutrons) around 90, 138 and 208, which have unusually stable [[Atomic nucleus|atomic nuclei]] with 50, 82 and 126 neutrons, respectively<ref name="Greenwood1997p12-13"/><ref group=note>This stability is thought to result from very low [[neutron cross-section]]s {{harv|Greenwood|1997|pp=12–13}}. Electron emission of isotopes with those mass numbers is simply less prevalent due to this stability, resulting in them having a higher abundance.</ref><ref name="CRC2008">{{Cytuj książkę|author = CRC contributors|wydawca = Lide, David R.|rozdział = Yttrium
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Wikiprojekt:Tłumaczenie_artykułów/Itr”