Wysiedlenia Polaków podczas II wojny światowej: Różnice pomiędzy wersjami

 

 

{{main|Wysiedlenia Polaków podczas II wojny światowej dokonane przez Niemców}}

 

 

 

=== Wysiedlenia "dzikie" ===

 

=== Wysiedlenia planowe ===

 

 

 

=== Wysiedlanie z Kraju Warty ===

Masowe wysiedlenia dotknęły również wcielone do [[III Rzesza|Rzeszy]] obszary [[Pomorze Gdańskie|Pomorza]]. W pierwszym rzędzie objęły one Polaków z południowej części Pomorza (z racji dużych skupisk ludności polskiej w tych rejonach), mieszkańców [[Gdynia|Gdyni]], a także rodziny osób zamordowanych jesienią 1939 r. Celem było usunięcie tzw. „elementów stanowiących zagrożenie dla Rzeszy”, w tym osób mogących prowadzić działalność niepodległościową. Generalnie jednak wysiedlenia na Pomorzu nie przybrały tak wielkich rozmiarów jak w Kraju Warty, gdyż tamtejszy [[gauleiter]] – [[Albert Forster]] – preferował raczej zniemczanie polskiej ludności poprzez masowe wpisywanie na [[Volkslista|volkslistę]] i niechętnie przyjmował niemieckich przesiedleńców z Europy Wschodniej<ref name="Wypędzenia z Pomorza"/>. Jesienią 1940 roku akcję wysiedleńczą na Pomorzu przeprowadzano w zorganizowany sposób tworząc Centralną Komórkę Przesiedleń w Gdyni. Urząd ten nawiązał współpracę z rządem okupacyjnym w Generalnej Gubernii. Wyższy dowódca SS i policji w gdańsku [[Richard Hildebrandt]] w swoim raporcie do Forstera raportował, że "od marca 1940 roku wysiedlono do GG bądź umieszczono w obozach dla przesiedleńców ponad 120 000 Polaków i Żydów"<ref name=autonazwa1>"Albert Forster" Marian Podgóreczny, Wyd. Morskie, Gdańsk 1977</ref>. Deportacje ludności polskiej odbywały się w czasie surowych mrozów w zimie przełomu 1939/40 w zaplombowanych bydlęcych wagonach bez ogrzewania, z których nie było możliwości wychodzenia nawet w celu załatwienia potrzeb fizjologicznych. [[Hans Frank]] wspominając te transporty powiedział na posiedzeniu rządu 9 grudnia 1942 roku, że "dzień po dniu przybywały do Generalnego Gubernatorstwa pociągi towarowe obładowane ludźmi. Niektóre wagony były po brzegi wypełnione trupami"<ref name=autonazwa1 />.

 

 

=== Wysiedlenia z Zamojszczyzny ===

{{Main|Zamojszczyzna (1942-1943)}}

Akcja rozpoczęta w listopadzie 1942 na terenie Zamojszczyzny objęła 110 000 Polaków. Nie została ona wykonana według pierwotnych założeń z powodu akcji obronnej polskiego podziemia, znanej jako [[powstanie zamojskie]] – tym samym dokończenie tej akcji przesunięto na okres powojenny.

 

=== Wysiedlenia po Powstaniu Warszawskim ===

{{main|Wypędzenie ludności Warszawy}}

 

Dalej los wypędzonych bywał różny. Około 90 tys. Polaków wysłano do pracy przymusowej w głąb Rzeszy, 60 tys. skierowano do [[Obozy niemieckie 1933-1945|obozów koncentracyjnych]], a około 100 tys. zwolniono względnie wyprowadzono z obozów przejściowych pod różnymi pretekstami. Resztę, to jest 300– 350 tys. ludzi, rozwieziono po całym Generalnym Gubernatorstwie (najwięcej do zachodniej części dystryktu warszawskiego, następnie radomskiego i krakowskiego) pozostawiając ich tam bez jakichkolwiek środków do życia<ref name="Getter">{{cytuj książkę |nazwisko = Getter | imię = Marek | autor link = | tytuł = Straty Ludzkie i materialne w Powstaniu Warszawskim| wydawca = BIULETYN Instytutu Pamięci Narodowej NR 8-9/2004 | miejsce = | rok =| strony = | isbn =}}</ref>.

 

=== Deportowani na roboty przymusowe ===

[[Deportacja (politologia)|Deportowanych]] na roboty przymusowe zatrudniano najczęściej w rolnictwie<ref>na ten rodzaj zatrudnienia przyjęło się w Polsce określenie "pracy u bauera" (z [[język niemiecki|niem.]] ''Bauer'' – rolnik, chłop)</ref>, leśnictwie, ogrodnictwie i rybołówstwie, nieco rzadziej w przemyśle i transporcie. Pewna część pracowała w innych gałęziach niemieckiej gospodarki, a także np. gospodarstwach domowych (jako służący). Z robotnikami przymusowymi nie zawierano umów pisemnych, a o czasie ich pracy decydował pracodawca, często nie respektując prawa do niedziel i świąt. Nie mieli praw urlopowych, nie mogli także bez przepustki oddalać się poza miejscowość, gdzie byli zatrudnieni, nie wolno im było uczestniczyć w imprezach kulturalnych ani przebywać w lokalach publicznych; nie wolno im było bez zezwolenia zawierać związków małżeńskich. Mieli obowiązek nosić na ubraniu wyróżniającą ich naszywkę (Polacy – trójkąt z literą "P"). Młodociani zobowiązani byli do pracy w wymiarze identycznym jak dorośli, ale za mniejsze wynagrodzenie<ref>[http://www.kki.pl/pioinf/przemysl/dzieje/foldery/praca.html Praca przymusowa Polaków na rzecz III Rzeszy]</ref>.

 

=== Szacunek ludności wysiedlonej przez Niemców w okupowanej Polsce ===

{| # !! width=600px class="wikitable"

!Nazwa terytorium

!Liczba wysiedlonych

|-

|[[Pomorze]]

|-

|Okręg białostocki

|-

|Wysiedlenia "dzikie" (głównie Pomorze)

|-

|Ziemie wcielone (łącznie)

|-

|Warszawa (po powstaniu warszawskim)

|-

|Razem na terenach okupowanych

|}

 

Zajęcie blisko połowy terytorium II RP przez współpracujący z III Rzeszą ZSRR spowodował zastosowanie wobec wszystkich zamieszkujących te obszary narodów zasady zbiorowej odpowiedzialności. Pierwszych obywateli polskich, blisko 55 000 uchodźców z centralnej i zachodniej Polski, wysiedlono już w październiku 1939 r. Przesiedlono ich do wschodnich obwodów Białoruskiej i Ukraińskiej SRR, w ramach tzw. rozładowywania miast kresowych. Przesunięcia „bieżeńców”, bo tak w terminologii [[NKWD]] określano polską ludność uchodźczą, głównie Żydów, która znalazła się w radzieckiej strefie okupacyjnej, odbyły się zanim oficjalnie podjęto uchwałę o przyłączeniu ziem tzw. Zach. Białorusi i Zach. Ukrainy do ZSRR. W grudniu 1939 władze radzieckie podjęły ostateczną decyzję o przystąpieniu do usuwania niepewnego politycznie elementu z zajętych obszarów. 5 grudnia 1939 [[Rada Komisarzy Ludowych|RKL]] ZSRR podjęła uchwałę nr 1001-558 ss o wysiedleniu osadników i służby leśnej z zach. obw. Białoruskiej i Ukraińskiej SRR. Kilka dni później dyrektywy [[Ławrientij Beria|Ł. Berii]] nałożyły na przyszłych szefów operacji Ł. Canawę (Lud. Kom. Spraw Wewn. BSRR) i [[Iwan Sierow|I. Sierowa]] (Lud. Kom. Spraw Wewn. USRR) obowiązek przeprowadzenia specjalnych spisów rodzin podlegających deportacji. 29 grudnia 1939 RKL ZSRR zatwierdziła Instrukcję LKSW ZSRR o porządku przesiedlania polskich osadników z zachodnich obwodów USRR i BSRR, oraz Regulamin osad specjalnych i zasady zatrudniania osadników wysiedlanych z zachodnich obwodów USRR i BSRR.

 

W czasie czwartej wywózki (maj-czerwiec 1941) na wschód pojechała głównie ludność ze środowisk inteligenckich, pozostali jeszcze uchodźcy, rodziny kolejarzy, rodziny osób aresztowanych przez NKWD w czasie drugiego roku okupacji, wykwalifikowanych robotników oraz rzemieślników. Dotknęła ona szczególnie mocno Białostocczyznę, Grodzieńszczyznę i Wileńszczyznę. Cała akcja odbyła się niejako w dwóch oddzielnych cyklach. W maju rozpoczęto wysiedlenie ludności z tzw. Zachodniej Ukrainy, w czerwcu z Zachodniej Białorusi i republik nadbałtyckich – Litwy, Łotwy i Estonii. W sumie deportowano ponad 85&nbsp;000 os. Nie są to jednak liczby do końca potwierdzone, bowiem wybuch wojny zaskoczył niektóre transporty jeszcze na ziemiach białoruskich, co spowodowało utknięcie pociągów i dość duże straty w ludziach – sięgające nawet kilkunastu procent całości transportu. Deportowanych tych przypisano do kategorii „ssylno-posielency”. Określono też czas trwania zsyłki na 20 lat. Rozmieszczeni oni zostali w Ałtajskim i Krasnojarskim Kraju, Kazachskiej SRR, obwodzie nowosybirskim, oraz dorzeczu Katuni i Biji.

 

 

{{main|Wysiedlenie Polaków ze Lwowa}}

 

 

== Bibliografia ==

* {{cytuj książkę | nazwisko = Chrzanowski | imię = Bogdan | autor link = | tytuł = Wypędzenia z Pomorza | wydawca = Biuletyn IPN nr 5/2004| miejsce = | rok = maj 2004| strony = | isbn =}}

* {{cytuj książkę |nazwisko = Getter | imię = Marek | autor link = | tytuł = Straty Ludzkie i materialne w Powstaniu Warszawskim| wydawca = BIULETYN Instytutu Pamięci Narodowej NR 8-9/2004 | miejsce = | rok =| strony = | isbn =}}

 

* {{cytuj stronę| url = http://www.konflikty.pl/a,2235,II_wojna_swiatowa,Niemieckie_zbrodnie_w_trakcie_Powstania_Warszawskiego.html| tytuł = ''Niemieckie zbrodnie w trakcie Powstania Warszawskiego''| data dostępu = 20 września 2009| autor = Maciej Konarski | opublikowany = | data = | język =}}

* [http://www.ipn.gov.pl/portal.php?serwis=pl&dzial=82&id=1308&poz=2&update=1 Wysiedlenia Polaków na stronach IPN]

 

[[Kategoria:Zbrodnie wojenne II wojny światowej]]