[[Plik:Carbonic anhydrase 1CA2.png|thumb|200px|Model struktury anhydrazy węglanowej. Jon cynku[[cynk]]u, będący jej [[grupa prostetyczna|grupą prostetyczną]], pokazany jako szara kulka w środku [[centrum aktywne]]go]]
[[Plik:Carbonic anhydrase 1CA2 active site.png|thumb|200px|[[Centrum aktywne]] ludzkiej anhydrazy węglanowej. W środku atom [[cynk]]u otoczony przez [[histydyna|histydyny]] (różowe) i [[grupa hydroksylowa|grupę OH]] (biało-czerwona)]]
'''Anhydraza węglanowa''' ([[Numer EC|EC 4.2.1.1]], dehydrataza węglanowa) – [[enzym]] o [[masa cząsteczkowa|masie cząsteczkowej]] 28000-30000 [[dalton (jednostka)|Da]], występujący w [[erytrocyt]]ach [[ssaki|ssaków]], [[kataliza|katalizuje]] odwracalną reakcję powstawania [[wodorowęglanwodorowęglany|jonu wodorowęglanowego]] {{chem|HCO<sub>|3</sub><sup>|-</sup>}} z [[woda|wody]] i [[dwutlenek węgla|dwutlenku węgla]].
[[Centrum aktywne]] [[enzym]]uenzymu stanowi [[kofaktor]], którym jest [[atom]] [[cynk]]u, umieszczony w "studni"kieszeni utworzonej przez część białkową [[enzym]]u. [[Atom]][[cynk]]ucynku skoordynowany jest przez trzy [[imidazol]]owe [[atom]]yatomy [[azot]]u reszt [[histydyna|histydynowych]] (His94, His96 i His119) oraz [[cząsteczka|cząsteczkę]] [[woda|wody]]. Proponowany mechanizm procesu katalitycznego zakłada [[jonizacja|jonizację]] [[woda|wody]] z utworzeniem układu Zn-OH<sup>-−</sup>, który [[nukleofil]]owo oddziałuje z [[atom]]em [[węgiel (pierwiastek)|węgla]] z [[dwutlenek węgla|CO<sub>2</sub>]], tworząc [[wodorowęglanjon {{chem|HCO<sub>|3</sub><sup>|-</sup>]]}}. Powyższa reakcja w warunkach nieenzymatycznych wymaga wysokiego [[Skala pH|pH]] (w procesach technologicznych uzyskiwanego przez nasycenie [[amoniak]]iem), podczas gdy obecność cynkoenzymu pozwala na jej zajście w warunkach fizjologicznych.
Działanie anhydrazy węglanowej jest jedną z najszybciej przebiegających znanych reakcji enzymatycznych – w ciągu jednej sekundy cząsteczka tego enzymu może uwodnić 10<sup>6</sup> cząsteczek dwutlenku węgla.
Anhydraza węglanowa znajduje się także w [[komórki okładzinowe|komórkach okładzinowych]] [[żołądek|żołądka]]. Powstający w wyniku działania H<sup>+</sup> jest pompowany do światła gruczołu żołądka, gdzie wraz z Cl<sup>-−</sup> tworzy [[kwas solny]] HCl. Anion węglanowy {{chem|HCO<sub>|3</sub><sup>|-</sup>}} jest zaś uwalniany do krwi, skąd następnie przechodzi do nabłonka wyściełającego żołądek, przedostając się do warstwy [[glikokaliks]]u. Tam jest wykorzystywany do neutralizacji [[kwas solny|kwasu solnego]], zapobiegając uszkodzeniu przezeń ściany żołądka.
Istnieje przynajmniej 7 [[izoforma|izoform]] enzymu oznaczaneoznaczanych symbolami CA-I do CA-VII. Izoforma ''CAH1_HUMAN'' ludzkiej anhydrazy węglanowej mazbudowana jest z 260 aminokwasów i ma masę cząsteczkową 28,71 k[[dalton (jednostka)|Da]]kDa.
