Pierwiastek chemiczny: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
+2 uznane przez IUPAC! |
|||
Linia 25:
[[Prawo okresowości Mendelejewa|Prawo okresowości]] [[Dmitrij Mendelejew|Mendelejewa]] głosiło, że własności chemiczne pierwiastków zmieniają się periodycznie, gdy ułoży się je w kolejności ich [[masa atomowa|mas atomowych]]. Stało się to podstawą do stworzenia tabeli nazwanej [[układ okresowy pierwiastków|układem okresowym]]. Później w toku badań nad pierwiastkami okazało się, że ich własności chemiczne wykazują okresowość nie tyle ze względu na masę atomową ile raczej na [[liczba atomowa|liczbę atomową]]. Na ogół masy atomowe pierwiastków rosną stopniowo ze wzrostem ich liczby atomowej, jednak ze względu na składy izotopowe w kilku przypadkach kolejność ta jest zaburzona<ref>[[Linus Pauling]], [[Peter Pauling]], ''Chemia'', PWN, 1997, ISBN 83-01-12267-6</ref>.
W układzie okresowym pierwiastki dzielą się na [[Grupa układu okresowego|grupy]] i [[prawo okresowości Mendelejewa|okresy]]. W najczęściej spotykanych postaciach układu grupy stanowią kolumny a okresy rzędy tabeli. Pierwiastki występujące w jednej grupie mają zazwyczaj podobne podstawowe własności chemiczne, które przechodząc od okresu do okresu ulegają tylko wzmocnieniu lub osłabieniu. Np: wszystkie oprócz [[wodór|wodoru]] pierwiastki występujące w [[
== Historia ==
[[Plik:Alchemy-Digby-RareSecrets.png|mały|280px|Oznaczenia pierwiastków z [[XVII wiek]]u]]
=== Koncepcje starożytne ===
Koncepcja pierwiastka w sensie podstawowej substancji, z której zbudowane są pozostałe istniała prawdopodobnie od zarania dziejów. Greccy filozofowie przyrody szukali początkowo jednego, podstawowego pierwiastka (arche). [[Tales z Miletu]] twierdził, że jest to [[woda]], [[Anaksymenes]] że [[Powietrze atmosferyczne|powietrze]] a [[Heraklit]], że [[ogień]]. Następnie [[Empedokles]] zaproponował syntezę tych czterech poglądów i stwierdził, że żywiołami są: woda, powietrze, ogień oraz ziemia<ref>Władysław Tatarkiewicz, ''Historia Filozofii'', t. 1, str. 22-40, PWN, ISBN 83-1-02581-6</ref>. Z teorii tej wywodzi się większość późniejszych koncepcji różnych zbiorów substancji, które [[alchemia|alchemicy]] uznawali za pierwiastki.
Drugi nurt myślenia o pierwiastkach rozpoczął się od [[Anaksagoras]]a i [[Anaksymenes]]a. Pierwszy z nich twierdził, że pierwiastków jest nieskończona liczba, tyle ile unikalnych substancji we Wszechświecie. Drugi twierdził, że podstawowym pierwiastkiem jest ''bezkres''. Ten bardziej abstrakcyjny sposób myślenia o budowie materii został podjęty przez [[Platon]]a, dla którego pierwiastkami stały się [[Wielościan foremny|wielościany foremne]]. Cztery wielościany foremne: [[czworościan]], [[sześcian (geometria)|sześcian]], [[ośmiościan foremny|ośmiościan]] i [[dwudziestościan foremny|dwudziestościan]] uznał za [[idea|idee]] czterech podstawowych pierwiastków w świecie realnym, odpowiednio: ognia, ziemi, powietrza i wody. Piąty wielościan foremny: [[dwunastościan foremny|dwunastościan]] odnosił do konstelacji nieba. Uczeń Platona, [[Arystoteles]] uznał, że jest on wzorcem kolejnego pierwiastka, który został przez niego nazwany ''[[Eter kosmiczny|eterem]]'' i miał stanowić materiał, z którego wykonana jest [[Dusza (filozofia)|dusza]]<ref>Władysław Tatarkiewicz, ''Historia Filozofii'', t. 1, str. 82-122, PWN, ISBN 83-1-02581-6</ref>.
{| style="border:1px solid #ddd; text-align:center; margin: auto;" cellspacing="20"
Linia 59:
W [[1869]] r. w pierwszym [[układ okresowy pierwiastków|układzie okresowym pierwiastków]] [[Dmitrij Mendelejew]] zamieścił już 66 pierwiastków. Układ okresowy znacznie przyspieszył odkrywanie nowych pierwiastków i ułatwił ustalanie, czy postulowana substancja jest nim istotnie, gdyż musiały one pasować swoim własnościami chemicznymi i [[masa atomowa|masą atomową]] do wolnych miejsc w układzie.
W XIX wieku głównym źródłem odkryć nowych pierwiastków były badania geologiczne. Odkryto w tym czasie m.in. większość występujących naturalnie [[metale ziem rzadkich|metali ziem rzadkich]]. Pod koniec XIX wieku [[William Ramsay]] odkrył istnienie [[gazy szlachetne|gazów szlachetnych]], występujących w śladowych ilościach w [[
Do początków [[XX wiek|XX]] wieku, pierwiastek nadal definiowano tak, jak to zaproponował Arystoteles i Boyle. Na podstawie tego, że w układzie okresowym nie było już prawie żadnych pustych miejsc uważano też, że zostały już odkryte prawie wszystkie pierwiastki. Odkrycie zjawiska [[radioaktywność|rozpadu promieniotwórczego]] przez [[Maria Skłodowska-Curie|Marię Skłodowską Curie]] i jej męża w [[1898]] r. z jednej strony obaliło mit o tym, że atomy pierwiastków nie mogą się rozpadać na mniejsze jednostki, a z drugiej strony otworzyło to źródło odkryć kolejnych kilkudziesięciu pierwiastków chemicznych.
| |||