Ulica Juliana Dunajewskiego w Krakowie: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Dnia * ę-w
krakowskie krakowskie
Linia 24:
'''Ulica Juliana Dunajewskiego''' - ulica w centrum [[Kraków|Krakowa]]. Stanowi fragment [[Obwodnice Krakowa|I Obwodnicy]]. Ulica pochodzi z XIX wieku. W latach [[1952]] - [[1991]] nosiła nazwę '''1 Maja'''.
 
Dnia 6 listopada [[1923]] r. w rejonie budynku Domu Robotniczego (wówczas Kasa Chorych) doszło do niezwykle krwawych starć między uzbrojonymi w karabiny i rewolwery demonstrantami a wojskiem i policją. W walkach wziął udział szwadron ułanów i samochód pancerny, który został zdobyty przez strajkujących. Do żołnierzy i policjantów strzelano z okien Domu Robotniczego i zza drzew [[Planty krakowskie|Plant]]. W Kasie Chorych przetrzymywano jako jeńców rozbrojonych i rannych wojskowych. W starciach zbrojnych poległo wówczas w Krakowie 14 oficerów i żołnierzy, a rany odniosło 101 wojskowych i 38 policjantów. Po stronie demonstrantów padło także 14 osób. Zginęły również 4 przypadkowe osoby cywilne, a kilkadziesiąt było rannych. Ponadto zabito 61 koni, a 70 raniono<ref>Klemens Bąkowski, ''Kronika Krakowa 1918 - 23''.</ref><ref>Marek Żukow-Karczewski, ''Strzały w Krakowie'', "Gazeta Krakowska", 257 (13869) 1993.</ref>.
 
== Niektóre budynki ==
* '''Pałacyk Marfiewicza''', zwany także "Willą Marfiewicza" ('''nr 7''') - [[neorenesans|neorenesansowa]] rezydencja wzniesiona dla [[Antoni Marfiewicz|Antoniego Marfiewicza]], krakowskiego bankiera i przemysłowca. W miejscu tym stał pierwotnie parterowy dom mieszkalny, który z polecenia Marfiewicza został w [[1858]] r. nadbudowany o jedną kondygnację, a następnie powiększony o jednopiętrową, dwutaktową [[neogotyk|neogotycką]] oficynę z dwubiegową klatką schodową. Oficyna ta została dobudowana do elewacji zachodniej. Ponadto dostawiono werandę, wprowadzono półkolistą klatkę schodową z wejściem poprzez dobudowany ganek od strony południowej oraz wykonano nowe elewacje. Prace te trwały do końca [[1859]] r. W l. [[1861]] - [[1870]] nadbudowano nad częścią pałacyku drugie piętro, wystawiono stajnię-wozownię oraz usunięto półkolistą klatkę schodową. W ten sposób budowla otrzymała ostateczny, zachowany do dzisiaj kształt. Autorem założenia był znany krakowski architekt [[Filip Pokutyński]], który nadał rezydencji cechy póżnoromantycznej willi podmiejskiej utrzymanej w stylu włoskiego renesansu. Bryła pałacyku składa się z dwóch części: niższej - jednopiętrowej i wyższej - dwupiętrowej. W części wyższej dobudowana jest do elewacji wschodniej jednopiętrowa weranda oraz znajduje się balkon z żeliwną balustradą. Wejście do budynku wiedzie poprzez podcień poprzedzany kilkoma stopniami, ujętymi żeliwną balustradą. Dom posiada także taras, a fasada i elewacje pokryte są delikatnym [[boniowanie|boniowaniem]]. Zwracają uwagę duże okna oraz szeroki gzyms oddzielający pierwsze piętro od parteru. Całość budynku wieńczy bogato zdobiony poziomy element profilowany. Wnętrza reprezentacyjne usytuowane były na pierwszym piętrze, gdzie znajdował się okazały apartament mieszkalny właściciela. Pałacyk otoczony był pierwotnie założeniem ogrodowym, składającym się ze zgeometryzowanych kwater. Całość powiązana została kompozycyjnie z [[Planty krakowskie|Plantami]], co czyniło z rezydencji typowy przykład zespołu pałacowo-ogrodowego. Na skuyek częstych zmian właścicieli i sposobu użytkowania, pałacyk Marfiewicza uległ w kolejnych dziesięcioleciach pewnym przemianom, które przyczyniły się do zatracenia wielu elementów początkowego założenia architektonicznego. W pierwszej połowie XX w. obiekt został otoczony wysoką zabudową, co znacznie pogorszyło jego ekspozycję. Zniszczeniu uległ również ogród. W ostatnich latach, po gruntownym remoncie, pałacyk stał się siedzibą Banku Spółdzielczego Rzemiosła w Krakowie<ref>Marek Żukow-Karczewski, ''Pałace Krakowa. Pałac Marfiewicza'', "Echo Krakowa", 42 (13103) 1990.</ref>.
 
== Przypisy ==