Wersja z 13:13, 29 maj 2011 edytuj Kleib (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 13 455 edycji m →‎Wyrok i wykonanie kary śmierci: dr.red ← poprzednia edycja		Wersja z 20:56, 10 lip 2011 edytuj anuluj edycję Ented (dyskusja \| edycje) Członkowie Komitetu Arbitrażowego, Redaktorzy, Administratorzy 67 006 edycji m Usunięto kategorię "Straceni przez dekapitację"; Dodano kategorię "Straceni przez dekapitację w Niemczech" za pomocą HotCat, linki do dat, powtórzone linki wew., WP:SK, poprawa linków następna edycja →
Linia 1: {{Biogram infobox \|imię i nazwisko = Marinus van der Lubbe \|imię i nazwisko org = \|pseudonim = \|grafika = Marinus-van-der-lubbe.jpg \|opis grafiki = \|podpis = \|data urodzenia = 13 stycznia 1909 \|miejsce urodzenia = Lejda \|imię przy narodzeniu = \|data śmierci = 10 stycznia 1934 \|miejsce śmierci = Lipsk \|przyczyna śmierci = \|miejsce spoczynku = \|zawód = \|odznaczenia = \|commons = Category:Marinus van der Lubbe \|wikiźródła = \|wikicytaty = \|www = }} '''Marinus (Rinus) van der Lubbe''' (ur. 13 stycznia 1909 w [[Lejda\|Lejdzie]], zm. 10 stycznia 1934 w [[Lipsk]]u) – [[Holandia\|holenderski]] [[Komunizm\|komunista]], oskarżony i stracony za podpalenie [[gmach parlamentu Rzeszy w Berlinie\|gmachu]] ~~[[Reichstag~~Reichstagu]]u w 1933 ([[pożar Reichstagu]]). Uniewinniony pośmiertnie w 2008<ref name="Urteil 2008">{{cytuj stronę\| url = http://www.generalbundesanwalt.de/de/showpress.php?themenid=10&newsid=298\| tytuł = Aufhebung des Urteils gegen Marinus van der Lubbe festgestellt\| data dostępu = 13 maja 2009\| autor = Der Generalbundesantwalt beim Bundesgerichtshof\| opublikowany = \| język = de}}</ref>. == Życiorys == Linia 28: == Podpalenie Reichstagu == 27 lutego 1933 spłonął ~~[[gmach parlamentu Rzeszy w Berlinie\|~~gmach Reichstagu]]. Na miejscu policja zatrzymała van der Lubbego i natychmiast oskarżono go o podpalenie. Już poprzedniego dnia próbował podpalić Biuro Dobroczynności w [[Berlin\|berlińskiej]] dzielnicy [[~~Neukölln (metro berlińskie)\|~~Neukölln]], [[Czerwony Ratusz w Berlinie\|Czerwony Ratusz]] i [[Zamek w Berlinie\|zamek berliński]], jednak bez powodzenia. Van der Lubbe nie stawiał oporu podczas aresztowania. Zeznał, że wszedł przez okno w zachodniej części budynku. Najpierw podłożył ogień w biurze nazistowskiej frakcji parlamentarnej, a następnie w sali plenarnej. Mimo, iż van der Lubbe sprawiał wrażenie niezrównoważonego psychicznie – szef berlińskiej policji politycznej uważał podpalenie za czyn szaleńca<ref name="Diels">{{cytuj stronę\| url = http://germanhistorydocs.ghi-dc.org/sub_document.cfm?document_id=1494\| tytuł = Raport komendanta głównego pruskiej policji politycznej, Rudolfa Dielsa z 1949\| data dostępu = 2 maja 2009\| autor = Germanhistorydocs.ghi-dc.org\| opublikowany = \| język = en}}</ref>, [[narodowy socjalizm\|naziści]] wykorzystali to zdarzenie do rozprawy z [[Komunistyczna Partia Niemiec\|Komunistyczną Partią Niemiec]] ([[język niemiecki\|niem.]] ''Kommunistische Partei Deutschlands'', KPD) (wówczas trzeciej co do wielkości partii, zajmującej sto miejsc w Reichstagu i dysponującej 17% głosów<ref>{{cytuj książkę \|nazwisko = Benz \| imię = Wolfgang \|nazwisko2 = Dunlap \| imię2 = Thomas \| url = http://books.google.be/books?id=3UXEYZ3h82EC&pg=PA25&dq=Reichstag+Third+Reich&lr=&as_brr=3&as_pt=ALLTYPES&client=firefox-a&hl=en#PPA25,M1\| tytuł = A concise history of the Third Reich \| wydawca = University of California Press \| miejsce = \| rok =2006 \| strony = 25\| isbn = 0520234898 \|język =en\| data dostępu= 16 maja 2009}}</ref>), która rychło została [[delegalizacja\|zdelegalizowana]].▼ ~~{{main\|Pożar Reichstagu}}~~ ▲27 lutego 1933 spłonął [[gmach parlamentu Rzeszy w Berlinie\|gmach Reichstagu]]. Na miejscu policja zatrzymała van der Lubbego i natychmiast oskarżono go o podpalenie. Już poprzedniego dnia próbował podpalić Biuro Dobroczynności w [[Berlin\|berlińskiej]] dzielnicy [[Neukölln (metro berlińskie)\|Neukölln]], [[Czerwony Ratusz w Berlinie\|Czerwony Ratusz]] i [[Zamek w Berlinie\|zamek berliński]], jednak bez powodzenia. Van der Lubbe nie stawiał oporu podczas aresztowania. Zeznał, że wszedł przez okno w zachodniej części budynku. Najpierw podłożył ogień w biurze nazistowskiej frakcji parlamentarnej, a następnie w sali plenarnej. Mimo, iż van der Lubbe sprawiał wrażenie niezrównoważonego psychicznie – szef berlińskiej policji politycznej uważał podpalenie za czyn szaleńca<ref name="Diels">{{cytuj stronę\| url = http://germanhistorydocs.ghi-dc.org/sub_document.cfm?document_id=1494\| tytuł = Raport komendanta głównego pruskiej policji politycznej, Rudolfa Dielsa z 1949\| data dostępu = 2 maja 2009\| autor = Germanhistorydocs.ghi-dc.org\| opublikowany = \| język = en}}</ref>, [[narodowy socjalizm\|naziści]] wykorzystali to zdarzenie do rozprawy z [[Komunistyczna Partia Niemiec\|Komunistyczną Partią Niemiec]] ([[język niemiecki\|niem.]] ''Kommunistische Partei Deutschlands'', KPD) (wówczas trzeciej co do wielkości partii, zajmującej sto miejsc w Reichstagu i dysponującej 17% głosów<ref>{{cytuj książkę \|nazwisko = Benz \| imię = Wolfgang \|nazwisko2 = Dunlap \| imię2 = Thomas \| url = http://books.google.be/books?id=3UXEYZ3h82EC&pg=PA25&dq=Reichstag+Third+Reich&lr=&as_brr=3&as_pt=ALLTYPES&client=firefox-a&hl=en#PPA25,M1\| tytuł = A concise history of the Third Reich \| wydawca = University of California Press \| miejsce = \| rok =2006 \| strony = 25\| isbn = 0520234898 \|język =en\| data dostępu= 16 maja 2009}}</ref>), która rychło została [[delegalizacja\|zdelegalizowana]]. == Proces sądowy == Obok van der Lubbego, o podpalenie Reichstagu oskarżono prominentnych działaczy partii komunistycznej: [[Ernst Torgler\|Ernsta Torglera]], który jako ostatni opuścił gmach Reichstagu w dniu pożaru<ref name="Apter">{{cytuj książkę \|nazwisko = Apter Klinghoffer \| imię = Judith \| url =http://books.google.be/books?id=6OcpzG7iNtoC&pg=PA32&dq=Wilhelm+B%C3%BCnger+van+der+Lubbe&lr=&as_brr=3&as_pt=ALLTYPES&client=firefox-a&hl=en#PPA13,M1 \| tytuł =International citizens' tribunals: mobilizing public opinion to advance human rights \| wydawca = Palgrave Macmillan \| miejsce = \| rok = 2002\| strony =13 \| isbn =0312293879 \| data dostępu = 26 kwietnia 2009\| język =en}}</ref> oraz [[Bułgaria\|bułgarskich]] członków [[Międzynarodówka Komunistyczna\|Kominternu]] [[Georgi ~~Dimitrow (działacz komunistyczny)~~Dymitrow\|Georgi ~~Dimitrowa~~Dymitrowa]] (późniejszego komunistycznego premiera Bułgarii), [[Błagoj Popow\|Błagoja Popowa]] i Wassila Tanewa<ref name="Breydy">{{cytuj książkę \|nazwisko = Breydy \| imię = Hans-Georg \| url = http://www.zlb.de/projekte/kulturbox-archiv/brand/breydy2.htm#angeklagte \| tytuł = Der Reichstagsbrandprozeß in Leipzig 1933 \| wydawca = \| miejsce = \| rok = \| strony = \| isbn = \| data dostępu = 26 kwietnia 2009\| język =de}}</ref>. Proces rozpoczął się w Lipsku [[21 września]] [[1933]]<ref>Sekcja ta bazuje na informacjach zawartych w {{cytuj książkę \|nazwisko = Apter Klinghoffer \| imię = Judith \| url =http://books.google.be/books?id=6OcpzG7iNtoC&pg=PA32&dq=Wilhelm+B%C3%BCnger+van+der+Lubbe&lr=&as_brr=3&as_pt=ALLTYPES&client=firefox-a&hl=en#PPA13,M1 \| tytuł =International citizens' tribunals: mobilizing public opinion to advance human rights \| wydawca = Palgrave Macmillan \| miejsce = \| rok = 2002\| strony =31-42 \| isbn =0312293879 \| data dostępu = 26 kwietnia 2009\| język =en}} oraz w {{cytuj książkę \|nazwisko = Christenson \| imię = Ron \| url = http://books.google.be/books?id=wBdOvs2THGEC&pg=PA107&dq=Wilhelm+B%C3%BCnger+Reichstag&lr=&as_drrb_is=q&as_minm_is=0&as_miny_is=&as_maxm_is=0&as_maxy_is=&as_brr=3&as_pt=ALLTYPES&client=firefox-a&hl=en \| tytuł =Political trials in history: from antiquity to the present \| wydawca = Transaction Publishers \| miejsce = \| rok = 1991\| strony =106-109 \| isbn = 0887384064 \| data dostępu = 26 kwietnia 2009\| język =en}}</ref>. Oskarżenie próbowało przedstawić podpalenie jako sygnał dla komunistycznych wystąpień zbrojnych przeciwko państwu niemieckiemu. Van der Lubbe, nie współpracował ze swoim obrońcą, sprawiał wrażenie zdezorientowanego a nawet chorego psychicznie. Jednak na podstawie przeprowadzonych badań psychiatrycznych stwierdzono, że jest zdrowy<ref>{{cytuj książkę \|nazwisko = Apter Klinghoffer \| imię = Judith \| url =http://books.google.be/books?id=6OcpzG7iNtoC&pg=PA32&dq=Wilhelm+B%C3%BCnger+van+der+Lubbe&lr=&as_brr=3&as_pt=ALLTYPES&client=firefox-a&hl=en#PPA13,M1 \| tytuł =International citizens' tribunals: mobilizing public opinion to advance human rights \| wydawca = Palgrave Macmillan \| miejsce = \| rok = 2002\| strony =32 \| isbn =0312293879 \| data dostępu = 26 kwietnia 2009\| język =en}}</ref>. Van der Lubbe przez cały czas utrzymywał, że działał w pojedynkę. Rozczarowany faktem, że lud pracujący nie podejmuje żadnych działań przeciwko faszyzmowi, postanowił sam podjąć walkę. Podpalenie Reichstagu miało na celu zniszczyć symbol systemu. W czasie procesu wyszło jednak na jaw, że van der Lubbe zapalił w biurze frakcji nazistowskiej szereg małych ogieńków rzucając na ziemię niewielkie skrawki papieru, które po kolei podpalał używając zapałek do rozpalania w piecu, z którymi go pochwycono. Robił to według tego co ustalono w śledztwie przez 10 do 15 minut i najdalej w 24 minuty po dostaniu się do Reichstagu został pochwycony. Ogieńki wzniecone przez van der Lubbego wygasły same nie wyrządzając większych szkód, tymczasem olbrzymi, widoczny z daleka w mieście pożar, objął górną część budynku. Dlatego zarówno obrona jak i oskarżyciele zwracali uwagę na rzekomych wspólników oskarżonego. Linia 66 ⟶ 65: [[Kategoria:Komuniści]] [[Kategoria:Ofiary represji Niemiec nazistowskich w Europie 1933-1945]] [[Kategoria:Straceni przez dekapitację w Niemczech]] [[Kategoria:Urodzeni w 1909]] [[Kategoria:Zmarli w 1934]]

Marinus van der Lubbe: Różnice pomiędzy wersjami