Jus: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Luckas-bot (dyskusja | edycje)
m r2.7.1) (robot dodaje: be:Юсы
m Anulowanie wersji nr 25964009 autora 87.207.43.252, właśnie nie, WP:SK
Linia 1:
[[GrafikaPlik:Cyrillic letter Little Yus.png|frame|left|Mały jus (ę)]]
[[GrafikaPlik:Cyrillic letter Big Yus.png|frame|left|Wielki jus (ǫ)]]
[[GrafikaPlik:Cyrillic letter Iotified Little Yus.png|frame|left|Ligatura małego jusu z I (ję)]]
[[GrafikaPlik:Cyrillic letter Iotified Big Yus.png|frame|left|Ligatura wielkiego jusu z I (jǫ)]]
'''Mały jus (Ѧѧ) i wielki jus (Ѫѫ)''' były literami reprezentującymi samogłoski nosowe w [[język prasłowiański|języku prasłowiańskim]]. Występowały one we [[wczesna cyrylica|wczesnej cyrylicy]] i [[głagolica|głagolicy]]. Mogą występować też w postaci [[jotyzacja|zjotyzowanej]] tworząc odpowiednie ligatury: '''Ѩѩ (ję)''' i '''Ѭѭ (jǫ)'''.
 
Linia 16:
W [[Rosja|Rosji]] mały jus reprezentował [[jotyzacja|zjotyzowaną]] [[Я|ja]] w środku lub na końcu wyrazu. Współczesna litera [[Я]] została dodana w [[XVIII wiek]]u podczas reformy ortografii w roku [[1709]]. Z tego powodu litera [[Я]] w języku rosyjskim czasem odpowiada polskiemu ę.(przykład: пять – pięć).
 
W Polsce, w której używa się [[język polski|języka polskiego]] będącego [[języki słowiańskie|językiem słowiańskim]] pisanym [[alfabet łaciński|alfabetem łacińskim]], podobne dźwięki są zapisywane następująco: litera ''[[Ę]]'' ma wartość fonetyczną małego jusu, a ''[[Ą]]'' – wielkiego jusu. Formy zjotyzowane są zapisywane kolejno: ''ię'' (''ję''), ''ią'' (''ją''). Należy jednak pamiętać, że nie odpowiadają one pierwotnym głoskom. Polskie Ę odpowiada dawnej krótkiej samogłosce nosowej (obojętne, czy przedniej czy tylnej), a Ą – długiej. Ponadto spółgłoski przed prasłowiańskim Ę uległy zmiękczeniu. Dlatego w uproszczeniu polskie ę, ą odpowiadają etymologicznie starocerkiewnemu ѫ i ѧ, a ię, ią, ję, ją – ѧ, ѩ, ѭ.
 
== Unicode ==
Linia 53:
* Mieszany jus:
 
- wielka litera cyrylicy mieszany jus - U+A65A
- mała litera cyrylicy mieszany jus - U+A65B
 
{{Cyrylica}}