Tołstoizm: Różnice pomiędzy wersjami
nowy artykuł |
(Brak różnic)
|
Wersja z 20:03, 27 lip 2011
Tołstoizm (ros. толстовство) – doktryna i ruch społeczno-religijny, jakie pojawiły się w Rosji pod koniec XIX i na początku XX w. pod wpływem poglądów filozoficzno-religijnych Lwa Tołstoja.
Historia
Podstawy tołstoizmu (chociaż sam pisarz nigdy wobec swoich poglądów takiej nazwy nie użył) zostały wyłożone w pracach Lawa Tołstoja, min.: Spowiedź (1879), Na czym polega moja wiara? (1884), Sonata Kreutzerowska (1889) i znalazły wielu zwolenników w Rosji lat 80. XIX w. Opierał się on na zawartych w tych pracach tezach: nieprzeciwstawiania się złu przemocą, powszechnej miłości i stałego samodoskonalenia moralnego jednostki.
Liderzy ruchu tołstoistów należeli do elity ówczesnego społeczeństwa rosyjskiego – byli to ludzie wykształceni, nie rzadko o wysokim urodzeniu (jak np. ks. Chiłkow). Bardzo szybko zyskali rozgłos w imperium i za granicą – na zachodzie Europy, w Japonii i Indiach (jednym z jego zwolenników był Mahatma Gandhi, który korespondował z Tołstojem). Kolonie tołstoistów powstały w Anglii i na terytorium obecnej RPA.
W 1897 roku, za krytykę smodzierżawia oraz cerkwi prawosławnej, tołstoizm został uznany za sektę a sam Lew Tołstoj w 1901 ekskomunikowany. Członkowie ruchu zostali poddani carskim represjom (aresztom i zsyłce). W Rosji osady tołstoistów przetrwały jednak aż do czasów radzieckich. W latach 1920-1930 były stopniowo likwidowane a ich członkowie represjonowani. Niektóre z nich, ze względu na oddalenie od głównych siedzib ludzkich, istniały aż do wybuchu wojny ojczyźnianej. Ruch przetrwał na Zachodzie Europy, a obecnie, pod postacią tzw. neotołstoizmu, odrodził się również w Rosji, jako legalnie zarejestrowana organizacja licząca ok. 500 osób.
Założenia
Zwolennicy tołstoizmu, w dobie wrzenia rewolucyjnego w Rosji, zakładali przekształcenie społeczeństwa drogą pokojowego, religijno-moralnego samodoskonalenia. Tołstoizm w swoim aspekcie religijnym bazował na Nowym Testamencie – bezpośrednich naukach Jezusa, odrzucając pozostałe pisma Biblii. Za najważniejszą jego wykładnię uznawał zasadę: "kochajcie nieprzyjaciół swoich" i przesłanie Kazania na górze. Chrześcijaństwo w ogóle, tołstoiści traktowali tylko jako naukę etyczną, odrzucając dogmaty zinstytucjonalizowanego kościoła, obrządki, hierarchię i kler, wyżej stawiając jego moralne zasady.
W sferze moralno-etycznej tołstoiści hołdowali zasadzie: "nie czyń drugiemu co tobie nie miłe". Uważali, że im więcej człowiek uczyni dobra tym więcej go sam dozna. Byli przekonani, że celem działalności człowieka nie może być zdobywanie dóbr materialnych samo w sobie, a jedynie drogą wiodąca do celu jakim jest czynienie dobra bliźnim.
Zwolennicy ruchu tołstojowskiego jako pacyfiści odmawiali służby wojskowej i niszczyli posiadaną broń, krytykowali cerkiew za skostniałość i obłudę. Odrzucali podziały klasowe i społeczne (chłopi żyli obok wysoko urodzonych), przemoc państwa. Nie spożywali mięsa, nie pili alkoholu i nie palili tytoniu. Ruch nie posiadał żadnej formalnej stryktury, spisanych zasad, regulaminów, funkcji itp. Jego członkowie osiadali w specjalnych koloniach zwanych "kulturowymi skitami" w oddalonych zakątkach imperium rosyjskiego – na Syberii i Zakaukaziu. Aktywnie zajmowali się oświatą – Czertkow i Biriukow założyli w 1884 roku w Petersburgu wydawnictwo Posriednik, które w dużych nakładach wydawało książki Tołstoja, Uspienskiego i Czechowa, podręczniki do agronomii, hodowli, higieny. W latach 1901-1905 w Londynie tołstoiści wydawali gazetę Swobodnoje słowo.
Czołowi lub znani tołstoiści
Bibliografia
- Aleksander Prochorow (red.): Bolszaja sowietskaja encikłopedija. Wyd. III. Moskwa: Sowietskaja Encikłopedija, 1969-1978. [dostęp 26 lipca 2011]. (ros.).
- W. S. Stiopin (red.): Nowaja fiłosofskaja encikłopedija. Wyd. I. Moskwa: Mysl', 2000-2001. ISBN 5-244-00961-3. [dostęp 26 lipca 2011]. (ros.).