|
[[Plik:Saint-John Perse 1960.jpg|thumb|Saint-John Perse]]
'''Saint-John Perse''' [''sę dżon pẹrs''] – (prawdziwe nazwisko Marie-René-Alexis Léger, ur. [[31 maja]] [[1887]] w [[ Point Pointe-à -Pitre]], zm. [[20 września]] [[1975]] w [[Giens]]) – [[Francja|francuski]] poeta i dyplomata, laureat [[Nagroda Nobla|Nagrody Nobla]] w dziedzinie [[Nagroda Nobla w dziedzinie literatury|literatury]] za rok [[1960]], w latach 1933-1940 sekretarz generalny na [[Quai d'Orsay]]. ▼
▲'''Saint-John Perse''' [''sę dżon pẹrs''] – (prawdziwe nazwisko Marie-René-Alexis Léger, ur. [[31 maja]] [[1887]] w [[Point à Pitre]], zm. [[20 września]] [[1975]] w [[Giens]]) – [[Francja|francuski]] poeta i dyplomata, laureat [[Nagroda Nobla|Nagrody Nobla]] w dziedzinie [[Nagroda Nobla w dziedzinie literatury|literatury]] za rok [[1960]], w latach 1933-1940 sekretarz generalny na [[Quai d'Orsay]].
__BEZSPISU__
Point Pointe-à -Pitre, jego miejsce urodzenia, znajduje się na [[Karaiby|karaibskiej]] wyspie [[Gwadelupa|Gwadelupie]]. Był jedynym męskim potomkiem starej [[Burgundia|burgundzkiej]] rodziny osiadłej na [[Antyle|Antylach]] w [[XVIII wiek]]u. Dzieciństwo spędził na należącej do rodziny wyspie [[Saint-Léger-les-Feuilles]]. Wielkie [[trzęsienie ziemi]] w [[1897]] oraz kryzys ekonomiczny w wyniku [[Wojna amerykańsko-hiszpańska|wojny amerykańsko-hiszpańskiej]] w następnym roku zubożyły rodzinę i skłoniły ją do powrotu do starego kraju. Po ukończeniu z podwójnym odznaczeniem liceum w [[Pau (Pireneje Atlantyckie)|Pau]] rozpoczął studia [[nauki prawne|prawnicze]] i [[medycyna|medyczne]] na [[Université Bordeaux 4|Uniwersytecie w Bordeaux]]. W [[1909]] roku, mając 17 lat, opublikował swój pierwszy [[poemat]] "Obrazki Robinsona Kruzoe", który od razu wzbudził żywe zainteresowanie krytyki, upatrującej w nim następcę [[ArturArthur Rimbaud|ArturaArthura Rimbauda]]. Opinię tę ugruntowały opublikowane w [[1911]] roku "Eloges". Po śmierci ojca, dzięki protekcji [[Paul Claudel|Paula Claudela]] i [[Francis Jammes|Francisa Jammes'a]] został przyjęty do służby dyplomatycznej. W [[1916]] roku wyjechał do [[Chiny|Chin]], gdzie, pełniąc funkcję pierwszego sekretarza poselstwa, pozostawał do roku [[1924]]. W wynajętej -– jako miejsce pracy twórczej i rozmyślań -– małej świątyni taoistycznej, położonej o dwa dni drogi od [[Pekin]]u, powstała "Anabaza" i, prawdopodobnie, "Chwała Królów". Obydwa utwory opublikowane zostały w 1924 roku [[Paryż]]u, po raz pierwszy pod [[pseudonim]]em Saint-John Perse<ref>Pseudonimu nigdy nie wyjaśniono; być może dwa pierwsze człony pochodzą od nazwy małej wysepki na Antylach -– [[Saint John (wyspa)|Saint John]], natomiast ostatni od imienia rzymskiego poety z [[I wiek]]u naszej ery [[Aulus Persius FlaccusPersjusz|Aulusa Persiusa Flaccusa]], znanego z wyjątkowo zawiłych i trudnych utworów</ref>. Po powrocie do kraju szybko awansował. Mianowany ministrem pełnomocnym i sekretarzem generalnym Ministerstwa Spraw Zagranicznych, kierował francuską polityką zagraniczną, aż do upadku Francji w [[1940]] roku. W Polsce przebywał tylko raz, w [[1935]] roku, jako reprezentant rządu francuskiego na pogrzebie Marszałka [[Józef Piłsudski|Józefa Piłsudskiego]]. Po upadku [[Francja|Francji]], pozbawiony przez [[Francja Vichy|rząd Vichy]] francuskiego [[obywatelstwo|obywatelstwa]] i ścigany przez [[gestapo]], uciekł do [[USAStany Zjednoczone|Stanów Zjednoczonych]], gdzie przyjął skromną posadę bibliotekarza w [[Biblioteka Kongresu Stanów Zjednoczonych|Bibliotece Kongresu]]. Odrzucił propozycję prezydenta [[Franklin Delano Roosevelt|Roosevelta]], później także generała [[Charles de Gaulle|de Gaulle'a]], podjęcia działalności politycznej lub dyplomatycznej. Po dwudziestu latach milczenia ponownie stał się poetą — i pozostał już nim do końca. W [[1941]] roku, w [[latarnia morska|latarni morskiej]] na [[Long Beach Island]], napisał "Wygnanie" (Wygnanie, Deszcze, Śniegi, Poemat dla Cudzoziemki), cztery lata później powstały "Wichry" i wreszcie, już po wojnie, poematy "Amers" i "Kronika". W [[1961]] roku otrzymał [[nagroda Nobla|nagrodę Nobla]]. W [[1959]] roku wraz z "Dianą" - Dorothy Milburn, poślubioną rok wcześniej, poeta osiadł — tym razem już na stałe — w [[Les Vigneaux]] i zamieszkał w domu ofiarowanym mu przez amerykańską milionerkę i admiratorkę Minę Curtiss. Ostatnie utwory napisane we Francji to: "Ptaki", "Poemat dla Tej, która tu była", "Pieśń na zrównanie dnia z nocą", "Nokturn" i "Susza".
== Twórczość ==
Twórczość Saint-John Perse'a oceniana bywa jako jedno z najbardziej niezwykłych zjawisk w literaturze [[XX wiek]]u. We wstępie do angielskiego przekładu "Anabazy" [[Thomas Stearns Eliot|T. S. Eliot]] napisał: ''"Saint-John Perse nie ma w literaturze ani przodków, ani pokrewieństw; największą trudnością jego poezji jest to, że tłumaczy się jedynie przez siebie samą"''. {{cytat|Z przemówienia wygłoszonego podczas uroczystości wręczenia nagrody Nobla, [[Sztokholm]] [[1960]]:|''Poezja, związana swym własnym przeznaczeniem, uznaje się za równą życiu, które nie musi się tłumaczyć, ani usprawiedliwiać ze swojego istnienia. Ciemność, którą się jej zarzuca, nie wynika z jej własnej natury - jest nią bowiem niesienie światła - lecz z samej nocy, którą bada i winna badać: z nocy duszy i mroków tajemnicy, w której nurza się człowiek''}}.
W Polsce twórczość poetycka Saint-John Perse'a do roku [[1990]] była znana jedynie z nielicznych, fragmentarycznych przekładów [[Mieczysław Jastrun|Mieczysława Jastruna]], [[Marian Ośmiałowski|Mariana Ośmiałowskiego]] i [[Jan Prokop|Jana Prokopa]], głównie w czasopismach literackich. Pierwsze obszerniejsze wydanie, zawierające w całości poemat "Anabaza", oraz niewielkie fragmenty poematów "Eloges", "Wygnanie", "Wichry", "Deszcze", oraz "Amers" w przekładzie [[Zbigniew Bieńkowski|Zbigniewa Bieńkowskiego]] ukazało się w wydawnictwie [[Państwowy Instytut Wydawniczy|PIW]], w [[1980]] roku.
W [[1994]] "[[Oficyna Literacka]]" w [[Kraków|Krakowie]] wydała całościowy zbiór poematów, powstałych między 1941 a [[1960]] rokiem ("Wygnanie", "Wichry", "Amers", "Kronika") w przekładzie [[Adam Wodnicki|Adama Wodnickiego]]. W roku [[2001]], tym samym przekładzie, ukazały się poematy: "Chwała Królów", "Nokturn" i "Susza" (Literatura na Świecie, nr 4/2001). Wreszcie w 2008 roku, również w przekładzie Adama Wodnickiego wydawnictwo "Austeria" wydało tom pt. "Anabaza, Wygnanie, Susza"
|
