August Strindberg: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Luckas-bot (dyskusja | edycje) m r2.7.1) (robot dodaje: mk:Аугуст Стриндберг |
m dod. infobox, drobne techniczne |
||
Linia 1:
{{Pisarz infobox
[[Plik:August Strindberg photographic selfportrait 2.jpg|200px|thumb|Autoportret fotograficzny]]▼
|pisarz = August Strindberg
'''August Strindberg''' (ur. 22 stycznia 1849 w [[Sztokholm]]ie, zm. 14 maja 1912 tamże) – pisarz [[Szwecja|szwedzki]]. Twórca dramatów, powieści, esejów i utworów poetyckich, malarz i fotograf. Uznawany za ojca współczesnego teatru. Przedstawiciel [[Naturalizm (literatura)|naturalizmu]] i [[prekursor]] [[Ekspresjonizm (literatura)|ekspresjonizmu]].▼
▲
|opis grafiki = Autoportret fotograficzny
|pełne imię i nazwisko = August Strindberg
|pseudonim =
|data i miejsce urodzenia = [[22 stycznia]] [[1849]]<br/>[[Sztokholm]]
|data i miejsce śmierci = [[14 maja]] [[1912]]<br/>Sztokholm
|narodowość = [[Szwedzi|szwedzka]]
|język = [[Język szwedzki|szwedzki]]
|obywatelstwo =
|Alma Mater =
|edukacja =
|okres =
|gatunki = [[literatura]] ([[dramat]], [[powieść]], [[poezja]], [[esej]]), [[malarstwo]], [[fotografia]]
|ważne dzieła = ''Syn służącej'', ''[[Panna Julia (dramat)|Panna Julia]]'', ''[[Taniec śmierci (dramat)|Taniec śmierci]]'', ''Eryk XIV'',<br/>''[[Historie małżeńskie]]''
|muzeum artysty =
|odznaczenia =
|commons = Category:August Strindberg
|source =
|quote = August Strindberg
|www =
|podpis = Strindberg namnteckning 1898.svg
}}
▲'''August Strindberg''' (ur. [[22 stycznia]] [[1849]] w [[Sztokholm]]ie, zm. [[14 maja]] [[1912]] tamże) –
== Biografia ==
Po studiach w [[Uppsala|Uppsali]], które musiał przerwać z braku pieniędzy oraz epizodach - aktorskim i dziennikarskim, w 1874 został zatrudniony w Bibliotece Królewskiej w [[Sztokholm]]ie. W 1872 napisał swój pierwszy dojrzały dramat ''Mistrz Olof'', w którym pierwowzorem postaci bohatera jest [[Olaus Petri]], twórca szwedzkiej [[reformacja|reformacji]]. Strindberg był bywalcem "Czerwonego Pokoju" w restauracji Bernsa, gdzie spotykało się środowisko artystyczno-literackie. I taki tytuł, ''Czerwony Pokój'', nosi jego powieść wydana w 1879, która stała się przełomowa, zarówno w karierze pisarskiej Strindberga, jak i literaturze szwedzkiej.
[[Plik:SlewinskiWladyslaw.Portret.Augusta.Strindberga.1895.ws.jpg|thumb|left|200px|Portret Augusta Strindberga z 1895, autorstwa [[Władysław Ślewiński|Władysława Ślewińskiego]]]]▼
W 1875 Strindberg poznał Siri von Essen, z którą ożenił się w 1877. Burzliwe, trwające 14 lat małżeństwo, stało się m.in. inspiracją do powstania powieści (napisanej po francusku) ''[[Spowiedź szaleńca]]'' (1888). W 1883, wskutek nagonki po wydaniu zbioru tekstów publicystycznych, ''Nowe państwo'' (1882), Strindberg z rodziną, opuścił [[Szwecja|Szwecję]], wyjeżdżając najpierw do [[Francja|Francji]], a następnie do [[Szwajcaria|Szwajcarii]]. Na kolejne kłopoty naraził się, wydając pierwszy tom opowiadań pt. ''Historie małżeńskie'' (1884). Nakład został skonfiskowany, a Strindberg oskarżony o obrazę religii, jednak w procesie zapadł wyrok uniewinniający.
▲[[Plik:SlewinskiWladyslaw.Portret.Augusta.Strindberga.1895.ws.jpg|thumb|left|200px|Portret Augusta Strindberga z 1895, autorstwa [[Władysław Ślewiński|Władysława Ślewińskiego]]]]
Nadal na dobrowolnym wygnaniu, tym razem we Francji, Szwajcarii, [[Niemcy|Niemczech]] i [[Dania|Danii]], Strindberg napisał najważniejsze ze swoich utworów: [[autobiografia|autobiografię]] ''Syn służącej'' (1886), powieść ''Mieszkańcy Hemsö'' (1887) oraz naturalistyczne dramaty pt. ''Ojciec'' (1887) i ''Panna Julia'' (1888). Na krótko wrócił do Szwecji, gdzie powstała powieść ''Na pełnym morzu'' (1890). Jednak po rozwodzie z pierwszą żoną zdecydował się ponownie opuścić Szwecję i wyjechać do [[Berlin]]a. Tam obracał się w kręgach niemiecko-skandynawskiej bohemy, do której należeli m.in. [[Stanisław Przybyszewski]] i [[Edvard Munch]], poznał tam również Fridę Uhl, austriacką dziennikarkę, która na krótko została jego żoną.
Linia 20 ⟶ 43:
Do [[Polska|Polski]] dzieła Strindberga dotarły stosunkowo szybko, były tłumaczone i wystawiane. Jednak większa część jego twórczości została przełożona na język polski dopiero po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]], głównie przez Zygmunta Łanowskiego, a następnie Janusza B. Roszkowskiego (''Spowiedź szaleńca'', pierwsze wyd. PIW 1988, ''Historie małżeńskie'', wyd. Jacek Santorski, 2006, ''Listy miłosne i nienawistne'' (obszerny wybór listów Strindberga do trzech żon, wyd. ANAGRAM 1998), ''Taniec śmierci'' (część I i II, wyd. Oficyna Literatów i Dziennikarzy "Pod Wiatr", 2000; Łanowski przełożył jedynie część I). Udział innych tłumaczy też warto zaakcentować, takich jak Elżbieta Ptaszyńska-Sadowska (''Czerwony pokój'', wyd. Prześwit, 1994) czy Mariusz Kalinowski (''Inferno'', wyd. KR, 1999).
==
{| border="0"
|-
|valign="top"|
* ''Mistrz Olof'', 1872 (dramat)
* ''Czerwony pokój'', 1879 (proza)
Linia 28 ⟶ 53:
* ''[[Historie małżeńskie|Historie małżeńskie II]]'', 1886 (p)
* ''Syn służącej'', 1886 (p)
|valign="top"|
* ''Koledzy'', 1887 (d)
* ''Ojciec'', 1887 (d)
* ''[[Panna Julia (dramat)|Panna Julia]]'', 1888 (d)
* ''[[Spowiedź szaleńca]]'', 1888 (p)
* ''[[Pierwsze ostrzeżenie]]'', 1892 (d)
* ''Inferno'', 1897 (p)
|valign="top"|
* ''Legendy'', 1898 (p)
* ''Zbrodnie i zbrodnie'',1899 (d)
Linia 40 ⟶ 66:
* ''Eryk XIV'', 1899 (d)
* ''Wielkanoc'',1900 (d)
* ''[[Taniec śmierci (dramat)|Taniec śmierci]]'' 1900 (d)
|valign="top"|
* ''Oblubienica ślubna'', 1901 (d)
* ''Gra snów'', 1901 (d)
Linia 47 ⟶ 74:
* ''Sonata widm'', 1907 (d)
* ''Wielki gościniec'', 1909 (d)
|}
▲[[Plik:The Town, 1903.jpg|thumb|left|200px|''Wieża'', olej z 1903]]
== Malarz i fotograf ==
Strindberg próbował swych sił w malarstwie najpierw we wczesnych latach 1870. tworząc naturalistyczne [[pejzaż]]e w czasie pobytów na wyspie Kymmendö, w [[archipelag]]u sztokholmskim. Ciekawsze i odważniejsze obrazy powstały po roku 1892, kiedy wrócił do podobnych tematów: skał, chmur i morza, nadając im nieporównanie więcej [[ekspresja|ekspresji]], zbliżając się do[[ abstrakcja|abstrakcji]] i świadomie pozwalając na interwencję przypadku przy tworzeniu wizerunku na płótnie. Napisał też krótki esej
Strindberg zajmował się również fotografią. Spośród jego dzieł [[fotografia|fotograficznych]] na uwagę zasługuje seria 25 "malarskich" [[autoportret]]ów z lat 1886, 1893 i 1906.
Linia 60 ⟶ 85:
== Linki zewnętrzne ==
* [http://www.strindbergsmuseet.se/index_eng.html Strona Muzeum Strindberga]
* [http://www.strindbergmuseum.at/ Muzeum Strindberga - Austria]
* [http://onlinebooks.library.upenn.edu/webbin/book/search?amode=start&author=Strindberg%2c%20August Online Books by August Strindberg]
{{DEFAULTSORT:Strindberg, August}}
| |||