Wersja z 19:39, 1 sie 2011 edytuj Bulwersator: bot (dyskusja \| edycje) 28 696 edycji Bot zamienia flagi wstawione jako pliki na szablony w ramach projektu WP:CHECK ← poprzednia edycja		Wersja z 16:29, 4 sie 2011 edytuj anuluj edycję KoverasLupus (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 54 775 edycji drobne porządki następna edycja →
Linia 21: }} {{Wojna trzydziestoletnia}} '''Bitwa pod Breitenfeld''' – starcie zbrojne, które miało miejsce [[17 września]] [[1631]] rroku w trakcie [[Wojna trzydziestoletnia\|wojny trzydziestoletniej]]. === ~~Wprowadzenie~~Tło historyczne === W roku [[1618]] wybuchła w [[Niemcy\|Niemczech]] wojna zwana ~~[[wojna trzydziestoletnia\|~~trzydziestoletnią]], która początkowo była konfliktem pomiędzy katolikami i protestantami. [[Niemcy]] w tym czasie podzielone były na księstwa. Protestanccy książęta w walce z Imperium Habsburgów uzyskali pomoc ze strony [[władcy Danii\|króla Danii]] [[Chrystian IV Oldenburg\|Chrystiana IV]] w roku [[1624]], a następnie ze strony [[władcy Szwecji\|króla szwedzkiego]] [[Gustaw II Adolf\|Gustawa Adolfa]] w roku [[1630]]. Gustaw na czele 30-tysięcznej, zdyscyplinowanej, świetnie uzbrojonej armii, wylądował w tym samym roku w północnych Niemczech. W skład armii oprócz Szwedów wchodziły także najemne oddziały ze [[Szkocja\|Szkocji]] i Niemiec. Po stronie przeciwnej było 40 000 żołnierzy hrabiego Tilly, orędownika Ligi Katolickiej. [[20 maja]] [[1631]] żołnierze cesarscy splądrowali i zrównali z ziemią [[Magdeburg]], w którym zginęło 20 000 mieszkańców. Masakra wstrząsnęła światem protestanckim. Elektor saski pod wpływem tego zdarzenia przepuścił wojska Gustawa Adolfa przez swoje ziemie w kierunku [[Lipsk]]a, któremu zagrażał [[Johan von Tilly]]. Do wojsk Gusawa Adolfa dołączyły oddziały saskie, które napotkały Szwedów w miejscowości Duben. Po połączeniu oddziałów siły króla szwedzkiego liczyły 47 000 ludzi. === Przed bitwą === Rankiem [[17 września]] [[1631]] r. obie strony stanęły naprzeciw siebie w pobliżu [[Breitenfeld (Lipsk)\|Breitenfeld]]. Tilly (35000 żołnierzy, w tym 12000 jazdy) ustawił własne formacje w poprzek wniesienia w typowej formacji hiszpańskiej. Centrum szwedzkie stanowiło sześć brygad piechoty wspieranych pułkiem kawalerii. Dodatkowe brygady piechoty i pułk kawalerii stanęły w rezerwie. Na prawym skrzydle Gustwa Adolf ustawił 6 pułków kawalerii wspartych plutonami muszkieterów oraz w odwodzie cztery szwadrony i jeden pułk kawalerii. Lewą stronę stanowiły 3 pułki kawalerii, dwa plutony muszkieterów oraz wysunięty do przodu kontyngent saski. === Bitwa === [[Plik:Battle of Breitenfeld - Initial dispositions, 17 September 1631.gif\|mały\|200px\|prawo\|Bitwa pod Breitenfeld - Uszykowanie obu armii przed bitwą]] [[Plik:Battle of Breitenfeld - Opening moves, 17 September 1631.gif\|mały\|200px\|prawo\|Bitwa pod Breitenfeld - Pierwsze posunięcia]] Linia 36: Bitwę rozpoczął dwugodzinny ostrzał artylerii szwedzkiej, który zmusił lewe skrzydło Tilly'ego do szarży. Wojska pod dowództwem hrabiego Pappenheima w sile 5000 ludzi siedmiokrotnie wykonywały [[karakol]], jednak atak zakończył się niepowodzeniem i rozbiciem sił katolickich. Kawaleria z prawego skrzydła tymczasem natarła na Sasów, zmuszając ich do odwrotu. Sasi uciekając odsłonili lewe skrzydło [[Szwecja\|Szwedów]]. W tym momencie Tilly nakazał swojej piechocie atak na flankę przeciwnika. Jednak manewr oskrzydlający nie powiódł się i piechota Tilly'ego poniosła wielkie straty. Pułki Gustawa celnym ogniem muszkietów zatrzymały atak przeciwnika. Tymczasem na lewym skrzydle uciekający Sasi splądrowali obóz swoich szwedzkich sojuszników. Po przegnaniu Sasów kawaleria Tilly'ego dostała rozkaz uderzenia na Szwedów z tyłu. Atak nie powiódł się, podobnie jak natarcie piechoty, odrzuconej celnym ogniem artylerii i muszkietów szwedzkich. Uciekającego przeciwnika ścigała kawaleria prowadzona przez samego Gustawa Adolfa. ==== Straty ==== Siły Ligi Katolickiej straciły 13 000 ludzi. Straty szwedzkie natomiast to ~~3000~~3 000 zabitych. === ~~Podsumowanie~~Konsekwencje === Zwycięstwo Szwedów pod Breitenfeld zmieniło układ sił w wojnie trzydziestoletnej. Sukces Gustawa przyczynił się do znacznego wzrostu siły i prestiżu Szwecji, czyniąc z niej jedną z wiodących potęg europejskich w ciągu następnych pięćdziesięciu lat. Rok po bitwie Gustaw poprowadził swoje oddziały do kolejnego zwycięstwa w [[bitwa pod Lützen (1632)\|bitwie pod Lützen]], w której jednak sam poległ. Późniejsza klęska wojsk szwedzkich pod '''[[I bitwa pod Nördlingen\|Nördlingen]]''' spowdowała zaniechanie planów utworzenia konfederacji protestantów pod przywództwem Szwecji. === Zobacz też === * [[bitwa pod Lützen (1632)\|bitwa pod Lützen]] * [[bitwa pod Wiesloch]] Linia 50: * [[I bitwa pod Nördlingen]] === Bibliografia === * ''Mała Encyklopedia Wojskowa'', wyd. I, 1967

I bitwa pod Breitenfeld: Różnice pomiędzy wersjami