Starożytna Macedonia: Różnice pomiędzy wersjami

|lata_istnienia = ok. 800 p.n.e. -– 146 p.n.e.

|język_używany = [[Językjęzyk grecki|starożytna greka]]

|uwagi = {{legendLegenda|#333333|granice regionu geograficznego Macedonia}}{{legendLegenda|#d3a9a9|Republika Macedonii}}{{legendLegenda|#7577bf|[[Region Macedonia Środkowa|Macedonia Środkowa]] i [[Region Macedonia Zachodnia|Macedonia Zachodnia]] w Grecji}}{{legendLegenda|#87bb90|[[Obwód Błagojewgrad]] w Bułgarii}}

{{main|Aleksander WielkiMacedoński}}

Po śmierci Aleksandra ([[323 p.n.e.]]) jego zdobycze zostały rozdzielone między wodzów macedońskiej armii (tzw. [[diadochowie|diadochów]]). Macedonia wraz z Grecją i krajami sąsiednimi przypadła [[Antypater (wódz macedoński)|Antypatrowi]], który jednak zmarł w [[319 p.n.e.]] wyznaczając na swego następce [[PolyperchonPoliperchon|Polyperchona]]a. Syn Antypatra, [[Kassander]], niepogodzony z tą decyzją, sprzymierzył się z diadochami [[Antygon I Jednooki|Antygonem]], [[Ptolemeusz I Soter|Ptolemeuszem]] i [[Lizymach]]em i w wyniku walk przejął władzę. W [[316 p.n.e.]] rozkazał zamordować wdowę po Aleksandrze Wielkim [[Roksana (żona Aleksandra)|Roksanę]], a w [[309 p.n.e.]] jej małoletniego syna [[Aleksander IV Macedoński|Aleksandra IV]]. Po śmierci Kassandra w [[298 p.n.e.]] rozgorzały walki o dominację w Grecji i Macedonii, toczone między [[Demetriusz I Poliorketes|Demetriosem]], Lizymachem i [[Pyrrus]]em, królem [[Epir]]u. Po kilku zmianach na tronie i najeździe [[Galatowie|Galów]] Macedonia znalazła władcę w osobie [[Antygon II Gonatas|Antygona Gonatasa]], syna Demetriosa, wnuka Antygona Jednookiego.

Drogę Antygona Gonatasa na tron Macedonii ułatwiła panująca w kraju anarchia spowodowana najazdem Galów w [[279 p.n.e.]] i słabą władzą<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Walbank| imię = Frank William| autor link = | tytuł = Świat hellenistyczny| wydawca = Prószyński i S-ka| miejsce = Warszawa| rok = 2003| strony = 57| isbn = 83-7255-151-0}}</ref>. Szeroko rozpropagował on swoje zwycięstwo nad Celtami [[bitwa pod Lizymachią|pod Lizymachią]] w [[277 p.n.e.]], a w [[276 p.n.e.]] sięgnął po władzę w Macedonii i Tessalii. W [[274 p.n.e.]] kraj najechał Pyrrus pokonując Antygona i zajmując Tessalię oraz znaczną część samej Macedonii. Później walki przeniosły się na [[Peloponez]], gdzie w [[272 p.n.e.]] Pyrrus zginął oblegając [[Argos (miasto)|Argos]], a jego armia poddała się Antygonowi. Zwycięstwo dało Gonatasowi kontrolę nad Grecją, utrzymywaną dzięki macedońskim garnizonom m.in. w [[Korynt|Koryncie]], [[Pireus]]ie a od [[270 p.n.e.]] w [[Chalkida|Chalkis]] na Eubei, którymi kierował brat króla, [[Krateros Antygonida|Krateros]].

W [[267 p.n.e.]] wybuchła tak zwana [[wojna chremonidejska]] . Ateny i Sparta, wsparte przez flotę [[Ptolemeusz II Filadelfos|Ptolemeusza II]], zbuntowały się przeciwko macedońskiej hegemonii. Antygon Gonatas pokonał Spartan pod Koryntem w [[265 p.n.e.]] i obległ Ateny które poddały się pod koniec [[262 p.n.e.]]<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Świderkówna| imię = Anna| autor link = Anna Świderkówna| tytuł = Hellada królów| wydawca = Państwowy Instytut Wydawniczy| miejsce = Warszawa| rok = 1967| strony = 170| isbn = }}</ref> Był to koniec politycznego znaczenia stolicy Attyki, jednak Macedonii wciąż zagrażał Egipt kontrolujący wyspy Morza Egejskiego i próbujący wpływać na bieg spraw w Grecji. Antygon sprzymierzył się z [[Antioch II Theos|Antiochem II]] przeciwko Ptolemeuszowi II (tzw. [[II wojna syryjska]]) i w [[255 p.n.e.]] odniósł zwycięstwo w morskiej bitwie w pobliżu [[Kos (wyspa)|Kos]]. Egipt utracił panowanie nad Morzem Egejskim i potwierdził dominującą rolę Macedonii w Grecji.

Sytuację opanował [[Antygon III Doson]], który wzmocnił macedońskie wpływy w Grecji. Adoptował małoletniego syna Demetriosa II -– późniejszego [[Filip V Antygonida|Filipa V]]. Zmarł w [[221 p.n.e.]] po zwycięskiej bitwie z Dardanami.

* {{cytuj książkę|imię=J. |nazwisko=Rzepka |imię2=|nazwisko2=|tytuł=Cheroneja | miejsce=Warszawa |rok=2011 |wydawca=Wydawnictwo Attyka |isbn = 978-83-89487-45-2}}

* {{cytuj książkę|imię=J. |nazwisko=Rzepka |imię2=|nazwisko2=|tytuł=Monarchia macedońska. Zgromadzenie i obywatelstwo u schyłku epoki klasycznej i w epoce hellenistycznej|miejsce=Warszawa |rok=2006 |wydawca=Wydawnictwo Attyka |isbn =}}

* {{cytuj książkę|imię=N.G.L. |nazwisko=Hammond |imię2=|nazwisko2=|tytuł=Starożytna Macedonia, Początki, Dzieje, Instytucje,|miejsce=Warszawa |rok=1999 |wydawca=PIW|isbn =}}

* {{cytuj książkę |nazwisko = Świderkówna| imię = Anna| autor link = Anna Świderkówna| tytuł = Hellada królów| wydawca = Państwowy Instytut Wydawniczy| miejsce = Warszawa| rok = 1967| isbn = }}

* {{cytuj książkę |nazwisko = Walbank| imię = Frank William| autor link = | tytuł = Świat hellenistyczny| wydawca = Prószyński i S-ka| miejsce = Warszawa| rok = 2003| isbn = 83-7255-151-0}}