Aktion Zamość: Różnice pomiędzy wersjami

'''Zamojszczyzna (1942-1943)''' -– [[Niemcy|niemieckie]] akcje wysiedleńcze i [[Pacyfikacja|pacyfikacyjne]] przeprowadzone na [[Zamojszczyzna|Zamojszczyźnie]] w [[Generalne Gubernatorstwo|Generalnym Gubernatorstwie]], w okresie od listopada [[1942]] do sierpnia [[1943]], w ramach [[Generalny Plan Wschodni|Generalnego Planu Wschodniego]]. Akcja objęła łącznie 100-110 000 wysiedlonych [[Polacy|Polaków]], w tym 30 000 dzieci ([[rabunek dzieci]]), w których miejsce władze [[III Rzesza|III Rzeszy]] zamierzały osiedlić 60 000 kolonistów niemieckich przesiedlonych z [[Besarabia|Besarabii]], [[Ukraina|Ukrainy]], [[Bośnia (region)|Bośni]], [[Serbia|Serbii]], [[Słowenia|Słowenii]], [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] oraz terytorium okupowanej Polski.

Ogółem na terenie Zamojszczyzny zdołano osiedlić ok. 12 000<ref name=autonazwa1>[http://www.ceeol.com/aspx/getdocument.aspx?logid=5&id=545B236E-A0B9-4357-A242-38B4AE779D0F Instytut Pamięci Narodowej "Polacy„Polacy wypędzeni"wypędzeni”].</ref> kolonistów niemieckich, z których wcześniej osiedlano tymczasowo w innych rejonach. Na ziemie wysiedlonych Polaków władze niemieckie [[Ukraineraktion|sprowadzały również ludność ukraińską]]<ref name=autonazwa1 />, wysiedloną z wiosek zajętych również przez kolonistów niemieckich.

Działania niemieckie na Zamojszczyźnie w latach 1942 - 1943 składały się z dwóch etapów. Pierwszy został przeprowadzony od [[28 listopada]] 1942 do marca 1943 i objął 116 wiosek.

Wysiedlenia z Zamojszczyzny w latach 1942 -1943 były próbą praktycznej realizacji założeń Generalnego Planu Wschodniego. Zasadnicza jego część, przewidująca wysiedlenie kilkudziesięciu milionów [[Słowianie|Słowian]] z terenu Europy Środkowo-Wschodniej i Wschodniej miała być realizowana przez 20-30 lat po wygranej przez III Rzeszę wojnie.

Pierwsze wysiedlenia z Zamojszczyzny, przeprowadzone próbnie oraz w ramach zbadania reakcji społeczeństwa, realizowano jeszcze w listopadzie 1941, kiedy to przy współpracy kolonistów niemieckich z miejscowości [[Brody Duże (województwo lubelskie)|Brody Duże]] wysiedlono 2 0002000 Polaków z 6 zamojskich wsi. W połowie 1942 postanowiono przyspieszyć plany masowej kolonizacji niemieckiej, realizując ją eksperymentalnie w Generalnym Gubernatorstwie, na Zamojszczyźnie.

Istniało kilka koncepcji osiedleńczych. Rozważano plany [[Hans Frank|Hansa Franka]] który proponował wysiedlenie 1,2 mln właścicieli polskich (głównie rolników), co doprowadziło by do powstania olbrzymiego rezerwuaru siły roboczej oraz koncepcje szefa SS i policji w Generalnym Gubernatorstwie, SS-Reichsführera [[Heinrich Himmler|Heinricha Himmlera]], dotyczące tzw. "kolonizacji„kolonizacji pasowej"pasowej”, "strefowej"„strefowej”, lub "wyspiarskiej"„wyspiarskiej” (niem. ''Siedlungsstützpunkt''). Koncepcje te ostatecznie przeważyły z racji decydującego głosu Himmlera w sprawach osadnictwa niemieckiego i polityki ludnościowej na okupowanych terenach -– od [[7 października]] 1939 decyzją [[Adolf Hitler|Hitlera]] został mianowany "komisarzem„komisarzem Rzeszy do spraw umocnienia niemieckości"niemieckości” (niem. ''Reichskomissar für die Festigung deutschen Volkstums'', RKFDV). Rejon Zamojszczyzny, w myśl planów Himmlera, miał być pierwszym z 14 planowanych "bastionów„bastionów niemczyzny"niemczyzny” (niem. ''ein deutsches Bollwerk'').

Równolegle wydawano decyzje administracyjne, [[12 listopada]] 1942 Himmler wydał [[rozporządzenie]] nr 17C, które wyznaczało obszar Zamojszczyzny jako tzw. "pierwszy„pierwszy obszar osadniczy"osadniczy” w Generalnym Gubernatorstwie. Do realizacji zadania wyznaczony został dowódca [[Schutzstaffel|SS]] i policji na Dystrykt Lublin, SS-Grupenführer [[Otto Globocnik|Odilo Globocnik]], posiadający wszelkie pełnomocnictwa Himmlera. Jako strefę wysiedleń przeznaczono powiaty Zamojszczyzny : [[powiat biłgorajski|biłgorajski]], [[powiat hrubieszowski|hrubieszowski]], [[Powiat tomaszowski (województwo lubelskie)|tomaszowski]] i [[powiat zamojski|zamojski]].

* I -– osoby przeznaczone do "ponownego„ponownego zniemczenia"zniemczenia” (niem. ''Wiedereindeutschung'') o nordyckich cechach rasowych, kierowane do dalszych badań rasowych do specjalnego obozu w [[Łódź|Łodzi]]

* II -– osoby uznane za zdolne do pracy przymusowej i kierowane w tym celu do Rzeszy lub na wschód

* III -– osoby w wieku powyżej 60 lat niezdolne do pracy i dzieci do lat 14 przymusowo odbierane rodzicom, które kierowano do tzw. wiosek rentowych (niem. ''Rentendörfer'') utworzonych w powiatach: [[powiat garwoliński|garwolińskim]], [[powiat siedlecki|siedleckim]], [[powiat miński|mińskim]] i [[powiat sokołowski|sokołowskim]] -– złe warunki transportu spowodowały liczne przypadki śmierci dzieci i osób starszych przewożonych w transportach lub zmarłych z wycieńczenia w szpitalach.

* IV -– osoby przeznaczone do [[eksterminacjaLudobójstwo|eksterminacji]] w [[obóz koncentracyjny|obozach koncentracyjnych]], głównie w [[Auschwitz-Birkenau]] i na [[Lublin (KL)|Majdanku]] -– szacowano iż do natychmiastowej likwidacji przeznaczonych zostanie 21% wszystkich wysiedlanych.

W okresie od marca 1943 do czerwca 1943 nastąpiło wstrzymanie akcji wysiedleńczej. Ogółem w okresie od 28 listopada do marca 1943 zostało usuniętych ok. 51 000 Polaków, a w ich miejsce przybyło 9 0009000 kolonistów niemieckich z Besarabii i Ukrainy oraz dalszych 4 0004000 osadników do końca 1943. Osiedlenie ludności niemieckiej z tych terenów spowodowane było m.in. tym, że władze Rzeszy odmówiły wcześniej jej przyjęcia na swoje terytorium, dlatego jedynie Globocnik zdecydował się na ich przyjęcie (ok. 12 000 osób) kosztem ludności polskiej na teren Zamojszczyzny. Wśród kolonistów byli rodzice niemieckiego prezydenta [[Horst Köhler|Horsta Köhlera]], który urodził się w Skierbieszowie.

W miejsce opuszczonych gospodarstw przez Polaków wysiedlonych z [[powiat hrubieszowski|powiatu hrubieszowskiego]] przesiedlano także [[Ukraińcy|Ukraińców]] z [[powiat zamojski|powiatu zamojskiego]] , w ramach osobnej akcji przeprowadzonej w okresie od [[15 stycznia]] 1943 do marca 1943 (niem. ''Ukraineraktion''). Przesiedlono w ten sposób na teren powiatu hrubieszowskiego ok. 7 0007000 Ukraińców. Władze niemieckie zamierzały utworzyć tzw. "pasy„pasy ochronne"ochronne” z ludności ukraińskiej które osłaniały by kolonie niemieckie przed atakami polskich grup partyzanckich -– dotyczyło to zwłaszcza powiatu biłgorajskiego, który według niemieckich planów stanowił naturalną przeszkodę przed ugrupowaniami partyzanckimi rezydującymi w [[Puszcza Solska|Puszczy Solskiej]]. W dalszych niemieckich planach także pobyt Ukraińców na terenach Zamojszczyzny pozostawał czasowy{{fakt|data=2007-05}}.

Warunki ludności polskiej która została zmuszona do służby u niemieckich osadników lub w gospodarstwach rolnych które czasowo nie podlegały wysiedleniom, pozostawały ciężkie -– samowola i sprzyjanie patologiom przez nadrzędne władze administracyjne powodowały liczne przypadki znęcania się, zmuszania do pracy u Niemców, rabunek inwentarza i mienia, bicie oraz niejednokrotnie zabójstwa.

Władze niemieckie postanowiły przezwyciężyć problem siłą, wznawiając działania przeciwko ludności cywilnej i przeprowadzając pomiędzy [[23 czerwca]] 1943 a [[15 sierpnia]] 1943 akcję pacyfikacyjno-wysiedleńczą "Wehrwolf"„Wehrwolf”, mającą na celu "zwalczanie„zwalczanie band"band”. Do akcji zaangażowano duże siły żandarmerii wojskowej, SS, [[Ukraińska Policja Pomocnicza|pomocniczą policję ukraińską]] oraz 10 000 żołnierzy [[Wehrmacht]]u.

W trakcie działań w akcji "Wehrwolf"„Wehrwolf” wysiedlono łącznie 60 000 ludzi ze 171 wiosek, których umieszczano ponownie w obozach w Zamościu, Zwierzyńcu oraz [[Budzyń|Budzyniu]], gdzie dokonywano ponownie selekcji do wybranych grup. Większość wywieziono do Rzeszy do pracy przymusowej, reszta ludności trafiła do obozu koncentracyjnego na [[Lublin (KL)|Majdanku]], gdzie zmarło ok. 1 0001000 osób, lub zginęła na miejscu w czasie pacyfikacji, przeprowadzanej zwykle z użyciem wyjątkowo brutalnych metod. Łącznie spacyfikowano ok. 100 wiosek, posługując się także egzekucjami jako elementem terroru masowego -– m.in. w [[Rotunda Zamojska|Rotundzie Zamojskiej]] rozstrzelano ok. 8 0008000 ludzi.

* [http://www.gok.superhost.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=52&Itemid=10 Zdjęcia do filmu dokumentalnego "Pacyfikacja„Pacyfikacja Zamojszczyzny"Zamojszczyzny” z 2005]

* [http://www.ceeol.com/aspx/getdocument.aspx?logid=5&id=545B236E-A0B9-4357-A242-38B4AE779D0F Biuro Edukacji Publicznej IPN "Polacy„Polacy wypędzeni"wypędzeni”, Zamość, 2003]